Қылмыстық құқықтағы "ірі залал" және "ірі мөлшер" ұғымдарының анықтамасы

Қазақстан Республикасының Қылмыстық құқығында "ірі залал" және "ірі көлем" ұғымдары қылмыстың ауырлығын және құқыққа қайшы әрекеттердің салдарын анықтауда шешуші рөл атқарады. Бұл терминдер негізінен мүліктік құқық бұзушылықтармен, экономикалық қылмыстармен, экология, салық және кәсіпкерлік қызмет саласындағы қылмыстармен байланысты бірқатар қылмыстарды саралауда қолданылады.

Ұғымдардың анықтамасы:

Ірі залал-бұл азаматқа, ұйымға немесе мемлекетке келтірілген залал, ол заңнамада белгіленген айлық есептік көрсеткіштің (АЕК) еселенген мәнімен көрсетілген шекті деңгейден асады. Залал ақшалай түрде бағаланады және материалдық игіліктерге (мүлікке), сондай-ақ материалдық емес активтерге (авторлық құқықтар, зияткерлік меншік және т.б.) келтірілуі мүмкін.

Ірі мөлшер-бұл мүліктің құны немесе заңсыз алынған қаражат сомасы, ол белгіленген шекті мәннен асады, сонымен қатар АЕК-тің еселенген мәндерімен есептеледі. Бұл термин ұрлық, мүлікті иемдену, алаяқтық және басқа да мүліктік қылмыстарға қатысты қылмыстарды сипаттауда қолданылады.

Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің (бұдан әрі - ҚР ҚК) 3-бабының 38-тармағы ҚР ҚК-нің әртүрлі баптарында қылмыстың ауырлығын және оның салдарын айқындау үшін қолданылатын "ірі залал" және "ірі мөлшер" ұғымдарын енгізеді. Бұл терминдер зиянға немесе мүліктік құқық бұзушылыққа байланысты қылмыстарды саралау критерийі ретінде қызмет етеді. Залалдың нақты сомалары жыл сайын заңнамалық тәртіппен белгіленетін айлық есептік көрсеткіш (АЕК) арқылы көрсетіледі.

Бұл ұғымдарды ҚР Қылмыстық кодексінің әртүрлі баптарында қолдану қылмыстың нақты құрамына байланысты өзгереді. Бұдан әрі ҚР ҚК 3-бабының 38-тармағында аталған негізгі баптар бойынша ҚР Жоғарғы Сотының басқа заңдары мен нормативтік қаулыларына сілтемелермен қысқаша түсініктемелер береміз.

1. ҚР ҚК-нің залалға қатысты баптары:

- 185-бап (Мемлекеттік құпияларды заңсыз жинау, тарату, жария ету) - мемлекеттік құпияларды құрайтын мәліметтерді заңсыз жинау, сол сияқты мемлекеттік құпияларды құрайтын заңсыз алынған мәліметтерді мемлекеттік сатқындық немесе тыңшылық белгілері болмаған кезде тарату.

- 186-бап (Мемлекеттік құпияларды қамтитын мәліметтер тасығыштардың жоғалуы) - егер жоғалту мемлекеттік құпияларды құрайтын мәліметтер тасығыштармен жұмыс істеудің белгіленген қағидаларын бұзудың нәтижесі болып табылса, қызмет, жұмыс бойынша не Қазақстан Республикасының Заңында көзделген өзге де негіздер бойынша сеніп тапсырылған адамның мемлекеттік құпияларды қамтитын мәліметтер тасығыштардың абайсызда жоғалуы:

"ірі мөлшерде" залалды саралау үшін 500 АЕК шегі қолданылады. Мұндай ережелер тараптардың кәсіпкерлік қызметтегі міндеттемелері сипатталған Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексімен (ҚР Азаматтық кодексі) реттелуі мүмкін. 

- 188-бап (ұрлық) ұрлық, яғни басқа біреудің мүлкін жасырын ұрлау.

- 188-1-бап (мал ұрлығы) - мал ұрлығы, яғни бөтен малды жасырын ұрлау: 

егер ұрланған мүліктің құны 500 АЕК-тен асатын болса, қылмыстар ірі мөлшерде жасалған деп танылады. Мүліктік қылмыстарға байланысты ҚР Азаматтық кодексінің меншік құқығын қорғау туралы ережелері қолданылуы мүмкін.

- 189-бап (сеніп тапсырылған бөтен мүлікті иемдену немесе ысырап ету) - кінәліге сеніп тапсырылған бөтен мүлікті иемдену немесе жымқыру, яғни ұрлау

- 190-бап (алаяқтық) алаяқтық, яғни басқа біреудің мүлкін ұрлау немесе алдау немесе сенімге қиянат жасау арқылы басқа біреудің мүлкіне құқық алу.

- 194-бап. Бопсалау-бопсалау, яғни зорлық-зомбылық қолдану не бөтеннің мүлкін жою немесе бүлдіру қатерімен, сол сияқты жәбірленушіні немесе оның жақындарын масқаралайтын мәліметтерді не жария ету жәбірленушінің немесе оның жақындарының мүдделеріне елеулі зиян келтіруі мүмкін өзге де мәліметтерді тарату қатерімен бөтеннің мүлкін немесе мүлікке құқық беруді немесе мүліктік сипаттағы басқа да әрекеттерді жасауды талап ету

- 195-бап. Алдау немесе сенімге қиянат жасау арқылы мүліктік залал келтіру-ұрлық белгілері болмаған кезде алдау немесе сенімге қиянат жасау арқылы мүліктің меншік иесіне немесе өзге де иесіне мүліктік залал келтіру

- 196-бап. Қылмыстық жолмен көрінеу өндірілген мүлікті сатып алу немесе өткізу - Қылмыстық жолмен көрінеу өндірілген мүлікті алдын ала уәде етілмеген сатып алу немесе өткізу

- 197-бап. Мұнай мен мұнай өнімдерін тасымалдау, сатып алу, өткізу, сақтау, сондай - ақ олардың шығу тегінің заңдылығын растайтын құжаттарсыз мұнайды қайта өңдеу-мұнай мен мұнай өнімдерін тасымалдау, сатып алу, өткізу, сақтау, сондай-ақ олардың шығу тегінің заңдылығын растайтын құжаттарсыз мұнайды қайта өңдеу.

- 200-бап. Ұрлау мақсатынсыз автокөлікті немесе өзге де көлік құралын заңсыз иемдену - ұрлау (ұрлау) мақсатынсыз автомобильді немесе өзге де көлік құралын заңсыз иемдену.

- 202-бап. Бөтеннің мүлкін қасақана жою немесе бүлдіру - елеулі залал келтірген бөтеннің мүлкін қасақана жою немесе бүлдіру.

- 204-бап. Бөтеннің мүлкін абайсызда жою немесе бүлдіру - абайсызда жасалған, ірі залал келтірген бөтеннің мүлкін жою немесе бүлдіру.

- 269-1-бап. Қорғалатын объектіге заңсыз кіру - Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес Қазақстан Республикасының Құқық қорғау немесе арнаулы мемлекеттік органдары, Қорғаныс министрлігінің органдары мен бөлімшелері, Қазақстан Республикасының Қарулы Күштері, басқа да әскерлері мен әскери құралымдары күзететін объектіге, сондай-ақ жеке күзет ұйымы күзететін, құқықтарына немесе заңмен қорғалатын мүдделеріне елеулі залал не елеулі зиян келтірген қауіпті өндірістік объектіге заңсыз кіру азаматтардың немесе ұйымдардың не қоғамның немесе мемлекеттің заңмен қорғалатын мүдделеріне.

- 295-1-бап. Бағалы металдар мен асыл тастардың, құрамында бағалы металдар бар шикізат тауарларының заңсыз айналымы - бағалы металдарды немесе асыл тастарды, құрамында бағалы металдар бар шикізат тауарларын заңсыз өндіру, сатып алу, өткізу, сақтау, тасымалдау, жөнелту.

- 425-бап. Тізімдемеге ұшыраған немесе тыйым салынған не тәркіленуге жататын мүлікке қатысты заңсыз әрекеттер - тізімдемеге ұшыраған, тыйым салынған немесе осы мүлікке сеніп тапсырылған адам жасаған мүлікті жымқыру, иеліктен шығару, жасыру немесе заңсыз беру, сол сияқты кредиттік ұйым қызметшісінің ақшалай қаражатпен (салымдармен) банк операцияларын жүзеге асыруы қамауға алынған немесе шығыс операциялары тоқтатылған.

           Жоғарыда көрсетілген баптар бойынша ірі залал 1000 АЕК-тен асқан кезде айқындалады. 

2. Зияткерлік меншік саласындағы қылмыстар:

           198-бап. Авторлық және (немесе) сабақтас құқықтарды бұзу - авторлық және (немесе) сабақтас құқықтар объектілерін заңсыз пайдалану, сол сияқты авторлық құқық және (немесе) сабақтас құқықтар объектілерінің контрафактілік даналарын өткізу мақсатында сатып алу, сақтау, орнын ауыстыру немесе дайындау не авторлық құқық беру немесе бірлесіп авторлыққа мәжбүрлеу.

           199-бап. Өнертабыстарға, пайдалы модельдерге, өнеркәсіптік үлгілерге, селекциялық жетістіктерге немесе интегралдық микросхемалар топологияларына құқықтарды бұзу - автордың немесе өтініш берушінің келісімінсіз өнертабыстың мәнін, пайдалы модельді, өнеркәсіптік үлгіні, селекциялық жетістікті немесе интегралдық микросхема топологиясын олар туралы мәліметтер ресми жарияланғанға дейін жария ету, сол сияқты авторлықты иемдену немесе бірлесіп авторлыққа мәжбүрлеу не өнертабысты, пайдалы модельдер, өнеркәсіптік үлгі, селекциялық жетістік немесе интегралды микросхема топологиясы.

- бұл қылмыс құрамындағы үлкен залал 1000 АЕК-тен асатын сомаға байланысты. Бұл мақалалар ҚР "Авторлық және сабақтас құқықтар туралы" заңымен байланысты.

- 214-бап. Заңсыз кәсіпкерлік, заңсыз банктік, микроқаржылық немесе коллекторлық қызмет (БІРІНШІ БӨЛІМ) - Кәсіпкерлік қызметті, банк қызметін (банк операцияларын) , микроқаржы немесе коллекторлық қызметті тіркеусіз, сол сияқты осындай қызмет үшін міндетті лицензиясыз не Қазақстан Республикасының Рұқсаттар және хабарламалар туралы заңнамасын бұза отырып жүзеге асыру, сол сияқты егер бұл әрекеттер азаматқа, ұйымға немесе мемлекетке ірі залал келтірсе не өндіріп алумен ұштасатын болса, кәсіпкерлік қызметтің тыйым салынған түрлерімен айналысу ірі мөлшердегі немесе өндірістегі, сақтаудағы табыс, акцизделетін тауарларды едәуір мөлшерде тасымалдау немесе өткізу арқылы жүзеге асырылады.

- 221-бап. Монополистік қызмет (БІРІНШІ БӨЛІМ) - Нарық субъектілерінің монополиялық жоғары (төмен) немесе келісілген бағаларды белгілеуі және (немесе) ұстап тұруы, үстем немесе монополиялық жағдайға ие нарық субъектісінен сатып алынған тауарларды (жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді) аумақтық белгісі, сатып алушылар шеңбері, сатып алу шарттары, саны Не бағасы бойынша қайта сатуға шектеулер белгілеу, аумақтық белгісі, ассортименті бойынша тауар нарықтарын бөлу тауарларды (жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді), оларды өткізу немесе сатып алу көлеміне, сатушылар немесе сатып алушылар шеңбері бойынша, сондай-ақ бәсекелестікті шектеуге бағытталған өзге де іс-әрекеттер, егер олар азаматқа, ұйымға немесе мемлекетке үлкен зиян келтірсе немесе нарық субъектісінің ірі мөлшерде кіріс алуымен байланысты болса.

- 237-бап. Оңалту және банкроттық кезіндегі заңсыз әрекеттер (бірінші бөлім) - Мүлікті немесе мүліктік міндеттемелерді, мүлік туралы мәліметтерді, оның мөлшерін, орналасқан жерін не мүлік туралы өзге де ақпаратты жасыру, мүлікті өзге иеленуге беру, мүлікті иеліктен шығару немесе жою, сол сияқты бухгалтерлік және (немесе) есептік құжаттаманы не егер бұл әрекеттерді дара кәсіпкер жасаса, экономикалық қызметті көрсететін өзге де құжаттарды жасыру, жою, бұрмалау, құрылтайшы (қатысушы), коммерциялық немесе өзге ұйымда басқару функцияларын орындайтын тұлға, лауазымды тұлға, сол сияқты уақытша тұлға, банкроттық немесе оңалту менеджері оңалту және банкроттық кезінде және үлкен зиян келтірді.

- 238-бап. Қасақана банкроттық (бірінші бөлім) - қасақана банкроттық, яғни құрылтайшының (қатысушының), лауазымды адамның, коммерциялық немесе өзге ұйымда басқару функцияларын орындайтын адамның, сол сияқты дара кәсіпкердің кредиторлар алдындағы міндеттемелерін орындаудан жалтару мақсатында мүлікті иеліктен шығару немесе жасыру арқылы жеке мүддесінде немесе өзге де адамдардың мүдделерінде жасаған әрекеттері ірі залал келтірген заңды тұлға немесе жеке кәсіпкер банкрот деп танылғанға дейін үш жыл.

- 239-бап. Төлем қабілетсіздігіне жеткізу (бірінші және екінші бөліктер). Мүлікті немесе мүліктік міндеттемелерді, мүлік туралы мәліметтерді, оның мөлшерін, орналасқан жерін не мүлік туралы өзге де ақпаратты жасыру, мүлікті өзге иеленуге беру, мүлікті иеліктен шығару немесе жою, сол сияқты бухгалтерлік және (немесе) есептік құжаттаманы не егер бұл әрекеттер (әрекетсіздіктер)экономикалық қызметті көрсететін өзге де құжаттарды жасыру, жою, бұрмалау құрылтайшы (қатысушы), лауазымды тұлға, коммерциялық немесе өзге ұйымда басқару функцияларын орындайтын тұлға, заңды тұлға органдары, сол сияқты дара кәсіпкер жасаған, үлкен зиян келтірген төлем қабілетсіздігіне алып келді.

- 242-бап. Банк операциялары туралы көрінеу жалған мәліметтерді ұсыну. (екінші бөлім) - Банк, Қазақстан Республикасының резидент емес Банкі филиалы қызметкерлерінің заңды немесе жеке тұлғалардың банктік шоттары бойынша операциялар туралы көрінеу жалған мәліметтер беруі, сол сияқты осы банктің, Қазақстан Республикасының резидент емес Банкінің іс жүзіндегі қаржылық жай-күйімен көрінеу қамтамасыз етілмеген кепілгерліктер, кепілдіктер және өзге де міндеттемелер беруі, егер бұл әрекеттер Қазақстан Республикасының резидент емес-Банкінің азаматқа, ұйымға немесе мемлекетке үлкен зиян.

- 243-бап. Банктің, Қазақстан Республикасының резиденті емес банк филиалының ақшасын заңсыз пайдалану. (екінші бөлім) - Банк, Қазақстан Республикасының резиденті емес банк филиалы, Қазақстан Республикасының резиденті емес банк филиалы және (немесе) банктің тартылған қаражаты, Қазақстан Республикасының резиденті емес банк филиалы қызметкерлерінің көрінеу қайтарымсыз кредиттер беру немесе банк, Қазақстан Республикасының резиденті емес банк филиалы үшін көрінеу тиімсіз мәмілелер жасау үшін пайдалануы, ал сол сияқты банктің, Қазақстан Республикасының резиденті емес банк филиалының негізсіз кепілдіктерін немесе банктің, банк филиалының клиенттеріне негізсіз жеңілдікті шарттарды беру – егер осы әрекеттермен азаматқа, ұйымға немесе мемлекетке ірі залал келтірілсе, Қазақстан Республикасының резиденті емес не басқа адамдарға.

- 250-бап. Өкілеттіктерді теріс пайдалану (екінші бөлім) - коммерциялық немесе өзге ұйымда басқару функцияларын орындайтын адамның өз өкілеттіктерін осы ұйымның заңды мүдделеріне қайшы және өзіне немесе басқа адамдарға немесе ұйымдарға пайда мен артықшылықтар алу не басқа адамдарға немесе ұйымдарға зиян келтіру мақсатында пайдалануы, егер бұл азаматтардың құқықтары мен заңды мүдделеріне елеулі зиян келтіруге әкеп соқтырса немесе ұйымдардың не қоғамның немесе мемлекеттің заңмен қорғалатын мүдделеріне қатысты.

           - азаматқа айлық есептік көрсеткіштен 2 000 есе асатын сомаға келтірілген залал не ұйымға немесе мемлекетке айлық есептік көрсеткіштен 10 000 есе асатын сомаға келтірілген залал.

216-бап. Жұмыстарды нақты орындамай, қызметтер көрсетпей, тауарларды тиеп-жөнелтпей шот - фактураны жазып беру бойынша іс-әрекеттер жасау-жеке кәсіпкерлік субъектісінің азаматқа, ұйымға немесе мемлекетке ірі залал келтірген мүліктік пайда алу мақсатында жұмыстарды нақты орындамай, қызметтер көрсетпей, тауарларды тиеп-жөнелтпей шот-фактураны жазып беру бойынша іс-әрекеттер жасауы.

- азаматқа айлық есептік көрсеткіштен 2000 есе асатын сомаға келтірілген залал не ұйымға немесе мемлекетке 20 000 айлық есептік көрсеткіштен асатын сомаға келтірілген залал.

217-бап. Қаржы (инвестициялық) пирамидасын құру және оған басшылық ету - қаржы (инвестициялық) пирамидасын құру, яғни осы активтерді қайта бөлу жолымен қабылданған міндеттемелерді қамтамасыз ететін кәсіпкерлік қызметке тартылған қаражатты пайдаланбай жеке және (немесе) заңды тұлғалардың ақшаны немесе өзге де мүлікті не оған құқықты тартудан табыс (мүліктік пайда) алу жөніндегі қызметті ұйымдастыру және басқалардың жарналары есебінен кейбір қатысушыларды байыту, сол сияқты қаржы (инвестициялық) пирамидасын немесе оның құрылымдық бөлімшесін басқару.

 - сомасы 1 000 айлық есептік көрсеткіштен асатын табыс.

 218-бап. Қылмыстық жолмен алынған ақшаны және (немесе) өзге де мүлікті заңдастыру (жылыстату)  - Қылмыстық құқық бұзушылықтардан түсетін кірістерді, оның ішінде Қылмыстық жолмен алынған мүліктен түсетін кез келген кірістерді білдіретін мүлікті конверсиялау немесе аудару түріндегі мәмілелер жасау арқылы Қылмыстық жолмен алынған ақшаны және (немесе) өзге де мүлікті заңды айналымға тарту не мұндай мүлікті иелену және пайдалану, оның шынайы сипатын, көзін жасыру немесе жасыру, егер мұндай мүлік қылмыстық құқық бұзушылықтардан түсетін кірістерді білдіретіні белгілі болса, орналасқан жері, билік ету тәсілі, орнын ауыстыру, мүлікке немесе оның тиесілілігіне құқықтар, сол сияқты Қылмыстық жолмен алынған ақшаны және (немесе) өзге де мүлікті жария етудегі делдалдық

- жиырма мың айлық есептік көрсеткіштен асатын сомаға Қылмыстық жолмен алынған ақша және (немесе) өзге де мүлік;

218-1-бап. Заңсыз сатып алынған активтерді мемлекет кірісіне айналымнан жасыру, сондай - ақ оларды заңдастыру (жылыстату) - көрінеу анық емес, толық емес не бұрмаланған мәліметтерді ұсыну арқылы субъектінің және (немесе) үлестес тұлғаның "заңсыз сатып алынған активтерді мемлекетке қайтару туралы" Қазақстан Республикасының Заңында айқындалған, ірі мөлшерде мемлекет кірісіне айналымнан заңсыз сатып алынған активтерді жасыруы "заңсыз сатып алынған активтерді мемлекетке қайтару туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес берілетін активтерді ашу туралы декларацияда

- он мың айлық есептік көрсеткіштен асатын сомаға ақша, мүлікке және (немесе) өзге де мүлікке құқықтар;

222-бап. Тауар белгісін, қызмет көрсету белгісін, фирмалық атауды, географиялық нұсқауды және тауар шығарылған жердің атауын заңсыз пайдалану - егер бұл әрекет ірі залал келтірсе, біреудің тауар белгісін, қызмет көрсету белгісін, фирмалық атауын, географиялық нұсқауын және тауар шығарылған жердің атауын немесе біртекті тауарлар немесе қызметтер үшін оларға ұқсас белгілерді заңсыз пайдалану.

 223-бап. Коммерциялық не банктік құпияны құрайтын мәліметтерді, көлденең мониторинг барысында алынған салық құпиясын, микрокредит беру құпиясын, коллекторлық қызмет құпиясын, сондай - ақ мүлікті жария етуге байланысты ақпаратты заңсыз алу, жария ету немесе пайдалану - Коммерциялық немесе банктік құпияны, көлденең мониторинг барысында алынған салық құпиясын, микрокредит беру құпиясын, коллекторлық қызмет құпиясын құрайтын мәліметтерді, сондай-ақ мүлікті жария ету рәсімін жүргізуге байланысты ақпаратты құжаттарды ұрлау, коммерциялық немесе банктік құпияны, салық құпиясын меңгерген адамдарға қатысты пара алу немесе қорқыту жолымен жинау микрокредит беру, жасырын коллекторлық қызмет немесе олардың жақындарын байланыс құралдарында ұстау, компьютерлік жүйеге немесе желіге заңсыз кіру, арнайы техникалық құралдарды пайдалану, сол сияқты осы мәліметтерді жария ету не заңсыз пайдалану мақсатында өзге де заңсыз тәсілмен пайдалану

224-бап. Эмитенттің эмиссиялық бағалы қағаздар шығару тәртібін бұзуы - эмиссиялық бағалы қағаздар шығару проспектісіне көрінеу анық емес мәліметтер енгізу, сол сияқты егер бұл әрекеттер ірі залал келтірсе, эмиссиялық бағалы қағаздарды орналастыру қорытындылары туралы көрінеу анық емес есеп жасау.

225-бап. Бағалы қағаздар эмитентінің лауазымды адамының ақпарат бермеуі не көрінеу жалған мәліметтер беруі - бағалы қағаздарды ұстаушыларға не эмитентке ірі залал келтірген мүліктік пайда алу мақсатында Бағалы қағаздар эмитентінің лауазымды адамдарының ақпарат бермеуі не көрінеу жалған мәліметтер беруі

226-бап. Бағалы қағаздарды ұстаушылардың тізіліміне көрінеу жалған мәліметтер енгізу - бағалы қағаздарды ұстаушылардың тізіліміне осы бағалы қағаздарға құқықтардың басқа тұлғаға ауысуына әкеп соққан көрінеу жалған мәліметтер енгізу.

227-бап. Бағалы қағаздар рыногының кәсіби қатысушыларының көрінеу жалған мәліметтерді ұсынуы - бағалы қағаздар рыногының кәсіби қатысушыларының мемлекеттік органдарға және бағалы қағаздарды ұстаушыларға бағалы қағаздарды ұстаушылардың дербес шоттарындағы бағалы қағаздардың саны мен түрлері туралы және мүліктік пайда алу мақсатында бағалы қағаздармен жасалатын операциялар туралы көрінеу жалған мәліметтерді ұсынуы.

228-бап. Бағалы қағаздармен операциялар жүргізу қағидаларын бұзу - ірі залал келтірген бағалы қағаздармен операциялар жүргізу қағидаларын бұзу

- азаматқа айлық есептік көрсеткіштен екі жүз есе асатын сомаға келтірілген залал не ұйымға немесе мемлекетке айлық есептік көрсеткіштен екі мың есе асатын сомаға келтірілген залал.

220-бап. Облигацияларды орналастырудан алынған ақшаны мақсатсыз пайдалану - қаржы ұйымы болып табылмайтын Эмитент органдарының (Эмитенттің лауазымды адамдарының) осы эмитенттің облигациялар шығару проспектісінде белгіленген облигацияларды орналастырудан алынған ақшаны пайдалану шарттары мен тәртібін бұзуға әкеп соғатын шешімдер қабылдауы, егер бұл әрекет облигацияларды ұстаушыларға ірі залал келтірсе.

229-бап. Бағалы қағаздар нарығында айла-шарғы жасау - бағалы қағаздар нарығында айла-шарғы жасау, яғни бағалы қағаздар нарығы субъектілерінің бағалы қағаздарға бағаны ұсыныс пен сұраныстың объективті арақатынасы нәтижесінде белгіленгеннен жоғары немесе төмен белгілеуге және (немесе) ұстап тұруға немесе егер бұл әрекеттер ірі бағалы қағаздармен сауда-саттықтың көрінуін жасауға бағытталған әрекеттері азаматқа, ұйымға немесе мемлекетке келтірілген зиян.

230-бап. Инсайдерлік ақпаратқа қатысты заңсыз әрекеттер -  Бағалы қағаздармен (туынды қаржы құралдарымен) мәміле (мәмілелер) жасау кезінде инсайдерлік ақпаратты қасақана пайдалану немесе инсайдерлік ақпаратты үшінші тұлғаларға қасақана заңсыз беру не үшінші тұлғаларға инсайдерлік ақпаратқа қол жеткізуді қасақана заңсыз беру, сол сияқты бағалы қағаздармен (туынды қаржы құралдарымен) жасалған мәмілені (мәмілелерді) жасау туралы ұсынымдарды үшінші тұлғаларға қасақана беру инсайдерлік ақпаратта, егер бұл әрекеттер азаматқа, ұйымға немесе мемлекетке үлкен зиян келтірсе

- айлық есептік көрсеткіштен он мың есе артық сомаға залал.

221-бап. Монополиялық қызмет - Нарық субъектілерінің монополиялық жоғары (төмен) немесе келісілген бағаларды белгілеуі және (немесе) ұстап тұруы, үстем немесе монополиялық жағдайға ие нарық субъектісінен сатып алынған тауарларды (жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді) аумақтық белгісі, сатып алушылар шеңбері, сатып алу шарттары, саны Не бағасы бойынша қайта сатуға шектеулер белгілеу, аумақтық белгісі, ассортименті бойынша тауар нарықтарын бөлу тауарларды (жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді), оларды өткізу немесе сатып алу көлеміне, сатушылар немесе сатып алушылар шеңбері бойынша, сондай-ақ бәсекелестікті шектеуге бағытталған өзге де іс-әрекеттер, егер олар азаматқа, ұйымға немесе мемлекетке үлкен зиян келтірсе не нарық субъектісінің ірі мөлшерде кіріс алуымен ұштасатын болса

- сомасы 20 000 айлық есептік көрсеткіштен асатын табыс;

231-бап. Жалған ақшаны немесе бағалы қағаздарды дайындау, сақтау, өткізу немесе өткізу - Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің жалған банкноттары мен монеталарын, мемлекеттік бағалы қағаздарды немесе Қазақстан Республикасының валютасындағы басқа да бағалы қағаздарды не шетел валютасын немесе шетел валютасындағы бағалы қағаздарды өткізу мақсатында дайындау немесе сақтау

           - өздеріне қатысты қолдан жасалған банкноттардың, монеталардың, бағалы қағаздардың, шетел валютасының құны айлық есептік көрсеткіштен бес жүз есе артық.

234-бап. Экономикалық контрабанда - Еуразиялық экономикалық одақтың кедендік шекарасы арқылы тауарларды немесе өзге де заттарды, оның ішінде кедендік шекара арқылы өткізуге тыйым салынған немесе шектелген тауарларды, заттар мен құндылықтарды, оларға қатысты кедендік шекара арқылы өткізудің арнаулы қағидалары белгіленген тауарларды немесе оларға қатысты белгіленген өзге де заттарды Қазақстан Республикасының Мемлекеттік шекарасы арқылы заңсыз өткізуді ірі мөлшерде өткізу осы Кодекстің 286-бабында көрсетілгендерді қоспағанда, Қазақстан Республикасының Мемлекеттік шекарасы арқылы өтуге тыйым салу немесе шектеу, кедендік бақылаудан басқа немесе жасыра отырып не құжаттарды немесе кедендік сәйкестендіру құралдарын алдап пайдаланумен не декларацияламаумен немесе көрінеу анық емес декларациялаумен не тауарларға декларация берілгенге дейін тауарларды шығару туралы өтініште немесе уақытша әкетілген халықаралық тасымалдаудың, орналастырылған тауарлар болып табылатын көлік құралдарына қатысты операциялар жасау туралы өтініште көрінеу анық емес мәліметтерді көрсете отырып жасалған уақытша әкелудің (жіберудің) кедендік рәсімімен, оның ішінде жарамсыз құжаттарды ұсына отырып, жалған және (немесе) көрінеу анық емес (жалған) мәліметтерді қамтитын

- жиырма мың айлық есептік көрсеткіштен асатын өткізілген тауарлардың құны.

235-1-бап. Валюталық құндылықтарды Қазақстан Республикасынан заңсыз әкету, жөнелту және аудару - тиісті мәмілелердің шынайы құнынан (бағасынан) асатын көлемдегі (мөлшердегі) валюталық құндылықтарды және міндеттемелерге қарсы өзге де төлемдерді, оның ішінде жалған құжаттарды пайдалану, жұмыстардың, көрсетілетін қызметтердің құнын (бағасын) қолдан асыра бағалау жолымен әкету, жөнелту немесе Қазақстан Республикасынан аудару, тауарлар

- қырық бес мың айлық есептік көрсеткіштен асатын валюталық құндылықтардың заңсыз әкетілген, жіберілген немесе аударылған сомасының сомасы.

236-бап. Кедендік баждарды, кедендік алымдарды, салықтарды, арнайы, демпингке қарсы, өтемақы баждарын төлеуден жалтару - ірі мөлшерде кедендік баждарды, кедендік алымдарды, салықтарды, арнайы, демпингке қарсы, өтемақы баждарын төлеуден жалтару.

           - төленбеген кедендік баждардың, кедендік алымдардың, салықтардың, арнайы, демпингке қарсы, өтемақы баждарының құны он мың айлық есептік көрсеткіштен асады.

238-бап. Қасақана банкроттық (екінші бөлім) - қасақана банкроттық, яғни құрылтайшының (қатысушының), лауазымды адамның, коммерциялық немесе өзге ұйымда басқару функцияларын орындайтын адамның, сол сияқты дара кәсіпкердің кредиторлар алдындағы міндеттемелерін орындаудан жалтару мақсатында мүлікті үш рет иеліктен шығару немесе жасыру жолымен жеке мүдделерінде немесе өзге де адамдардың мүдделерінде жасаған әрекеттері ірі залал келтірген заңды тұлға немесе дара кәсіпкер банкрот деп танылғанға дейінгі жылдар

- орташа кәсіпкерлік субъектісіне айлық есептік көрсеткіштен жиырма мың есе асатын сомаға не ірі кәсіпкерлік субъектісіне айлық есептік көрсеткіштен қырық мың есе асатын сомаға келтірілген залал.

244-бап. Азаматтың салықты және (немесе) бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдерді төлеуден жалтаруы - Азаматтың салық және (немесе) бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдерді төлеуден жалтаруы, декларацияны тапсыру міндетті болып табылатын жағдайларда кірістер туралы декларацияны табыс етпеу жолымен не декларацияға немесе салықтарды және (немесе) бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдерді есептеуге немесе төлеуге байланысты өзге де құжаттарға кірістер туралы көрінеу бұрмаланған деректерді енгізу жолымен жасалған немесе шот-фактураны пайдалана отырып, жұмыстарды нақты орындамай, қызметтер көрсетпей, тауарларды тиеп-жөнелтпей, салық салуға жататын мүлік туралы, егер бұл әрекет салықты және (немесе) бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдерді ірі мөлшерде төлемеуге әкеп соқтырса

 - жиырма мың айлық есептік көрсеткіштен асатын бюджетке түспеген төлемдер сомасы.

245-бап. Ұйымдардан салықты және (немесе) бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдерді төлеуден жалтару-декларацияны тапсыру міндетті болып табылған кезде декларацияны ұсынбау не басқа объектілерді жасыру жолымен кірістер және (немесе) шығыстар туралы көрінеу бұрмаланған деректерді декларацияға енгізу жолымен ұйымдардан салықты және (немесе) бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдерді төлеуден жалтару егер бұл әрекет салықты және (немесе) басқа да міндетті төлемдерді ірі мөлшерде төлемеуге әкеп соқтырса, салық салу және (немесе) басқа да міндетті төлемдер

 - тексерілетін кезеңнен бір күнтізбелік жыл үшін салықтық тексеру нәтижелері бойынша есептелген салықтар мен бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер сомасы салық төлеуші есептеген барлық салықтар мен бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер сомасының он пайызынан асқан жағдайда, тексерілген кезең үшін елу мың айлық есептік көрсеткіштен асатын бюджетке түспеген төлемдер сомасы осы күнтізбелік жыл үшін.

247-бап. Заңсыз сыйақы алу - Мемлекеттік органның не мемлекеттік ұйымның мемлекеттік функцияларды орындауға уәкілеттік берілген тұлға болып табылмайтын немесе оған теңестірілген адамның, сол сияқты мемлекеттік емес ұйымның басқару функцияларын орындамайтын қызметкерінің жұмысты орындағаны немесе оның міндеттерінің шеңберіне кіретін қызметті көрсеткені үшін мүліктік сипаттағы материалдық сыйақыны, жеңілдіктерді немесе көрсетілетін қызметтерді заңсыз алуы

           - адам алған сома немесе оған көрсетілген қызметтердің құны үш жүз айлық есептік көрсеткіштен асады.

253-бап. Коммерциялық пара беру - коммерциялық немесе өзге де ұйымда басқару функцияларын орындайтын тұлғаға ақшаны, бағалы қағаздарды немесе өзге де мүлікті заңсыз беру, сол сияқты оған өзінің қызметтік жағдайын пайдаланғаны үшін, сондай-ақ пара беруді жүзеге асыратын адамның мүддесі үшін қызметі бойынша жалпы қамқорлығы немесе жол бергені үшін мүліктік сипаттағы қызметтерді заңсыз көрсету

 - бес жүз айлық есептік көрсеткіштен асатын ақша сомасы, бағалы қағаздардың, өзге де мүліктің құны немесе мүліктік сипаттағы пайда.

258-бап. Террористік немесе экстремистік қызметті қаржыландыру және терроризмге не экстремизмге өзге де жәрдемдесу - Ақшаны және (немесе) өзге де мүлікті, мүлікке құқықты немесе мүліктік сипаттағы пайданы беру немесе жинау, сондай-ақ беру, айырбастау, қайырмалдықтар, қайырымдылық көмек көрсету, ақпараттық және өзге де қызметтер көрсету не жеке тұлғаға не адамдар тобына не заңды тұлғаға олардың террористік немесе экстремистік сипатын көрінеу түсінген адам жасаған қаржылық қызметтер көрсету немесе берілген мүліктің, көрсетілген ақпараттық, қаржылық және өзге де қызметтер террористік немесе экстремистік қызметті жүзеге асыру не террористік немесе экстремистік топты, террористік немесе экстремистік ұйымды, заңсыз әскерилендірілген құралымды қамтамасыз ету үшін пайдаланылатын болады

 - бір мың айлық есептік көрсеткіштен асатын ақша сомасы, мүліктің құны, мүліктік сипаттағы пайда, көрсетілген қызметтер.

274-бап. Көрінеу жалған ақпаратты тарату - қоғамдық тәртіпті бұзу немесе азаматтардың немесе ұйымдардың құқықтары мен заңды мүдделеріне не қоғамның немесе мемлекеттің заңмен қорғалатын мүдделеріне елеулі зиян келтіру қаупін туғызатын көрінеу жалған ақпаратты тарату

 - азаматқа айлық есептік көрсеткіштен екі мың есе асатын сомаға келтірілген залал не ұйымға немесе мемлекетке айлық есептік көрсеткіштен он мың есе асатын сомаға келтірілген залал;

292-бап. Өрт қауіпсіздігі талаптарын бұзу - егер бұл абайсызда адам денсаулығына ауыр немесе орташа ауырлықтағы зиян келтіруге немесе азаматқа, ұйымға немесе мемлекетке ірі зиян келтіруге әкеп соқтырса, оларды сақтауға жауапты адамның өрт қауіпсіздігі талаптарын бұзуы

 – жеке тұлғаға айлық есептік көрсеткіштен бір мың есе асатын сомаға келтірілген залал не ұйымға немесе мемлекетке айлық есептік көрсеткіштен екі мың есе асатын сомаға келтірілген залал.

307-бап. Заңсыз ойын бизнесін ұйымдастыру - ойын мекемесін заңсыз ашу не күтіп ұстау немесе ойын бизнесі саласындағы қызметті заңсыз ұйымдастыру, сол сияқты заңсыз ойын бизнесі үшін Үй-жайлар беру не Қазақстан Республикасының ойын бизнесі туралы заңнамасында белгіленген орындардан тыс жерде құмар ойындарды ұйымдастыру және өткізу, электрондық казино және интернет-казино қызметін ұйымдастыру Не ойын бизнесі саласындағы қызметті жүзеге асыру лицензия жоқ

- сомасы бір мың айлық есептік көрсеткіштен асатын табыс;

323-бап. Жалған дәрілік заттармен немесе медициналық бұйымдармен жұмыс істеу - егер бұл ауыр зардаптарға әкеп соқтырса, жалған дәрілік заттарды немесе медициналық бұйымдарды өткізу мақсатында өндіру, дайындау немесе сақтау, сол сияқты қолдану немесе өткізу

 - оларға қатысты бір мың айлық есептік көрсеткіштен асатын бұрмалау жасалған дәрілік заттар мен медициналық бұйымдардың құны;

324-бап. Шаруашылық немесе өзге де қызметке қойылатын экологиялық талаптарды бұзу - Табиғи ресурстарды пайдалану, кәсіпорындарды, құрылыстарды немесе өзге де объектілерді жобалау, орналастыру, салу немесе реконструкциялау, пайдалануға беру немесе пайдалану, өнеркәсіп, энергетика, көлік немесе байланыс объектілерін, ауыл шаруашылығы мақсатындағы және мелиорация объектілерін пайдалану, қалалар не басқа да елді мекендер салу кезінде әскери немесе қорғаныс объектілеріне, әскери немесе ғарыш объектілеріне экологиялық талаптарды бұзу егер бұл әрекет үлкен зиян келтіруге әкеп соқтырса немесе әкеп соқтырса немесе адам денсаулығына зиян келтірсе.

325-бап. Экологиялық ықтимал қауіпті химиялық немесе биологиялық заттармен жұмыс істеу кезінде экологиялық талаптарды бұзу - егер бұл әрекет елеулі зиян келтіруге немесе адам денсаулығына зиян келтіруге әкеп соққан немесе әкеп соқтырған болса, экологиялық ықтимал қауіпті химиялық немесе биологиялық заттарды өндіру, тасымалдау, сақтау, көму, пайдалану немесе оларға өзге де қарау кезінде экологиялық талаптарды бұзу.

326-бап. Микробиологиялық немесе басқа биологиялық агенттермен немесе токсиндермен жұмыс істеу кезінде экологиялық талаптарды бұзу - микробиологиялық немесе басқа биологиялық агенттерді немесе токсиндерді сақтау, жою немесе көму кезінде экологиялық талаптарды бұзу не егер бұл әрекет адам денсаулығына елеулі залал келтіруге немесе зиян келтіруге әкеп соқтырса немесе әкеп соқтырса, оларды қайта өңдеу, сақтау немесе көму үшін Қазақстан Республикасына заңсыз әкелу

328-бап. Судың ластануы, бітелуі немесе сарқылуы - жер үсті немесе жер асты суларының, мұздықтардың, ауыз сумен жабдықтау көздерінің ластануы, бітелуі, сарқылуы не егер бұл адам денсаулығына елеулі зиян келтіруге немесе зиян келтіруге әкеп соқтырса немесе әкеп соқтырса, олардың табиғи қасиеттерінің өзге де өзгеруі.

329-бап. Атмосфераның ластануы - атмосфералық ауаның ластануы немесе экологиялық талаптардың бұзылуына байланысты оның табиғи қасиеттерінің басқа өзгеруі, егер бұл әрекет адам денсаулығына үлкен зиян келтірсе немесе зиян келтірсе

330-бап. Теңіз ортасының ластануы - экологиялық талаптардың бұзылуына байланысты теңіз ортасының ластануы, егер бұл әрекет адам денсаулығына үлкен зиян келтірсе немесе зиян келтірсе

332-бап. Жердің бүлінуі - өнеркәсіптік, тұрмыстық немесе өзге де шығарындылармен немесе қалдықтармен жердің бітелуі, сол сияқты пестицидтермен, улы химикаттармен, тыңайтқыштармен, өсімдіктердің өсу стимуляторларымен немесе оларды сақтау, пайдалану, тасымалдау немесе басқа да қауіпті химиялық, радиоактивті немесе биологиялық заттармен жұмыс істеу қағидаларын бұзу салдарынан шаруашылық немесе өзге де қызметтің зиянды өнімдерімен улану, ластану немесе жердің өзге де бүлінуі егер бұл әрекеттер үлкен зиян келтіруге немесе адам денсаулығына зиян келтіруге әкеп соқтырса немесе әкеп соқтырса, жерлеу

333-бап. Жер қойнауын қорғау және пайдалану қағидаларын бұзу - жер қойнауын пайдалану жөніндегі операцияларды жобалау және жүргізу кезінде жер қойнауын қорғау және пайдалану қағидаларын, сол сияқты жер қойнауын пайдаланудың барлық кезеңдеріндегі жалпы экологиялық талаптарды бұзу, егер бұл әрекет ірі залал келтіруге әкеп соқтырса немесе әкеп соқтырса немесе адам денсаулығына зиян келтірсе

334-бап. Жер қойнауын өз бетінше пайдалану - жер қойнауын өз бетінше пайдалану, сондай-ақ егер бұл әрекеттер елеулі залал келтірсе, пайдалы қазбаларды өз бетінше өндіру

335-бап. Балық ресурстарын, басқа су жануарларын немесе өсімдіктерін заңсыз өндіру - егер бұл әрекет жасалса, балық ресурстарын, басқа су жануарларын немесе өсімдіктерін заңсыз өндіру

337-бап. Заңсыз аң аулау - заңсыз аң аулау, оның ішінде атыс, пневматикалық, лақтыру, суық қаруды, аулау құралдарының басқа түрлерін, иттерді, аң аулайтын жыртқыш құстарды, атқа мінетін, атқа мінетін көлікті қолдана отырып, егер бұл әрекет елеулі залал келтіре отырып жасалса, сол сияқты жарылғыш құрылғыларды немесе жануарларды жаппай қырып-жоятын өзге де құралдарды қолдана отырып,заңсыз аң аулау, авиа -, авто -, мотокөлік құралдарының, оның ішінде қарда жүретін техниканың не шағын көлемді кемелердің

338-бап. Жануарлар дүниесін қорғау қағидаларын бұзу - өндірістік процестерді жүзеге асыру немесе көлік құралдарын пайдалану, Өсімдіктерді қорғау құралдарын, минералды тыңайтқыштарды немесе басқа да препараттарды қолдану кезінде жануарлар дүниесін қорғау қағидаларын бұзу, жануарлар дүниесін жаппай жоюға немесе қыруға әкеп соққан, сол сияқты аңшылық алқаптарды, балық шаруашылығы су айдындарын пайдалану немесе қорғау тәртібін бұзған, ірі залал келтірген

339-бап. Сирек кездесетін және Құрып кету қаупі төнген, сондай-ақ пайдалануға тыйым салынған өсімдіктер немесе жануарлар түрлеріне, олардың бөліктеріне немесе дериваттарына заңсыз қарау - Өсімдіктердің немесе жануарлардың сирек кездесетін және Құрып кету қаупі төнген түрлерін, олардың бөліктерін немесе дериваттарын, оның ішінде айналысы Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарымен реттелетін түрлерін, сондай-ақ пайдалануға тыйым салынған өсімдіктерді немесе жануарларды заңсыз өндіру, сатып алу, сақтау, өткізу, әкелу, әкету, жөнелту, тасымалдау немесе жою, олардың бөліктерін немесе дериваттарын жою, сол сияқты олардың мекендейтін жерлерін жою

341-бап. Ормандарды жою немесе бүлдіру - орман қорына кіретін де, кірмейтін де ағаштар мен бұталарды, егер бұл әрекет ірі залал келтірсе, отпен абайсызда немесе өзге де аса қауіпті көздермен жұмыс істеу нәтижесінде үй жанындағы, саяжай және бақша учаскелеріндегі ағаштар мен бұталардан басқа, жою немесе зақымдау

342-бап. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды қорғау режимін бұзу - елеулі залал келтіруге әкеп соққан ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды қорғау режимін бұзу

343-бап. Экологиялық залалды ремедиациялау (жою) жөнінде шаралар қолданбау - осындай іс-шараларды өткізу міндеті жүктелген адамдардың экологиялық залалды жүргізуден жалтаруы немесе тиісінше жүргізбеуі, адамның өліміне қатер төндірген не адам денсаулығына ауыр немесе орташа ауырлықтағы зиян келтіруге әкеп соққан не ірі залал келтірген

- экологиялық залалды жою немесе табиғи ресурстардың тұтынушылық қасиеттерін қалпына келтіру үшін қажетті шығындардың мың айлық есептік көрсеткіштен асатын мөлшердегі құндық көрінісі;

340-бап. Ағаштар мен бұталарды заңсыз кесу, жою немесе бүлдіру - орман қорына кірмейтін және кесуге тыйым салынған ағаштар мен бұталарды, үй жанындағы, саяжай және бақша учаскелеріндегі ағаштар мен бұталарды қоспағанда, заңсыз кесу, жою немесе бүлдіру, сол сияқты орман екпелерін, көшеттерді не көшеттерді орман питомниктерінде және плантацияларда жою немесе бүлдіру, сондай-ақ ормандарды молықтыруға және орман өсіруге арналған алаңдарда табиғи шыққан жас өскіндер, өскіндер не өздігінен себу, елеулі залал келтіре отырып

 - экологиялық залалды жою немесе табиғи ресурстардың тұтынушылық қасиеттерін қалпына келтіру үшін қажетті шығындардың бес жүз айлық есептік көрсеткіштен асатын мөлшердегі құндық көрінісі.

344-бап. Темір жол, әуе, теңіз немесе өзен көлігінің қозғалыс қауіпсіздігі немесе пайдалану қағидаларын бұзу - егер бұл әрекет абайсызда адам денсаулығына ауыр немесе орташа ауырлықтағы зиян келтіруге не ірі көлемді көлік құралын әкелуге әкеп соқтырса, осы қағидаларды сақтауға міндетті адамның орындайтын жұмысына немесе атқаратын лауазымына байланысты темір жол, әуе, теңіз немесе өзен көлігінің қозғалыс қауіпсіздігі немесе пайдалану қағидаларын бұзуы зиян

- екі мың айлық есептік көрсеткіштен асатын залал мөлшері;

350-бап. Көлік құралдарын немесе қатынас жолдарын қасақана жарамсыз ету - егер бұл әрекеттер абайсызда адам денсаулығына ауыр немесе орташа ауырлықтағы зиян келтіруге не көлік құралын, қатынас жолдарын, сигнал беру немесе байланыс құралдарын не басқа да көлік жабдықтарын пайдалану үшін жарамсыз күйге қасақана бұзу, бүлдіру немесе өзге де тәсілмен келтіру, сол сияқты көлік коммуникацияларын бұғаттау немесе көлік пен байланыстың қалыпты жұмысының бұзылуы

354-бап. Магистральдық құбырларды салу, пайдалану немесе жөндеу кезінде қауіпсіздік ережелерін бұзу - егер бұл әрекет абайсызда адам денсаулығына орташа ауырлықтағы зиян келтіруге әкеп соқтырса, магистральдық құбырларды салу, пайдалану немесе жөндеу кезінде қауіпсіздік ережелерін бұзу

355-бап. Құбырларды қасақана зақымдау немесе бұзу - құбырларды, оның ішінде мұнай-газ құбырларын қасақана зақымдау немесе бұзу

356-бап. Құбырлардың абайсызда зақымдануы немесе бұзылуы - абайсызда жасалған, белгіленген пайдалану режимінен ауытқуға әкеп соққан не адамдардың денсаулығына немесе қоршаған ортаға зиян келтірудің нақты қатерін тудырған құбырлардың, оның ішінде мұнай-газ құбырларының зақымдануы немесе бұзылуы

- азаматқа айлық есептік көрсеткіштен екі жүз есе артық мөлшерде келтірілген залал не ұйымға немесе мемлекетке айлық есептік көрсеткіштен бір мың есе артық мөлшерде келтірілген залал.

365-бап. Заңды кәсіпкерлік қызметпен айналысуға кедергі жасау -  Ұйымдық-құқықтық нысанына немесе меншік нысанына қарамастан дара кәсіпкердің немесе коммерциялық ұйымның құқықтары мен заңды мүдделерін шектеу, сол сияқты дербестігін шектеу не дара кәсіпкердің немесе коммерциялық ұйымның қызметіне өзге де заңсыз араласу, оның ішінде тексерулер жүргізу тәртібін бұзу, оларға арнайы рұқсат (лицензия)беруден заңсыз бас тарту немесе жалтару жолымен белгілі бір қызметті жүзеге асыруға, кәсіпкерлік субъектісінің қызметін және (немесе) оның банктік шоты бойынша операцияларды заңсыз тоқтата тұру, Жеке кәсіпкерлік субъектісін қайырымдылыққа және өзге де іс-шараларға мәжбүрлеп құқыққа қарсы тарту, егер бұл әрекеттерді мемлекеттік функцияларды орындауға уәкілеттік берілген адам не оған теңестірілген адам жасаса, жеңілдіктер мен преференцияларды қолданудан заңсыз бас тарту, кедергі жасау немесе заңсыз қолданбау, не лауазымды адам өзінің қызметтік өкілеттіктерін пайдалана отырып, басқа адамдарға немесе ұйымдарға зиян келтіру не өзіне немесе басқа адамдарға немесе ұйымдарға пайда мен артықшылықтар алу мақсатында қызмет мүдделеріне қайшы, егер бұл азаматтардың немесе ұйымдардың құқықтары мен заңды мүдделеріне не қоғамның немесе мемлекеттің заңмен қорғалатын мүдделеріне елеулі зиян келтіруге әкеп соқтырса,

           - азаматқа айлық есептік көрсеткіштен екі жүз есе асатын сомаға келтірілген залал не ұйымға немесе мемлекетке айлық есептік көрсеткіштен екі мың есе асатын сомаға келтірілген залал.

366-бап. Пара алу - Мемлекеттік функцияларды орындауға уәкілеттік берілген адамның не оған теңестірілген адамның немесе жауапты мемлекеттік лауазымды атқаратын адамның не лауазымды адамның, сол сияқты шет мемлекеттің немесе халықаралық ұйымның лауазымды адамының жеке өзі немесе делдал арқылы өзі үшін ақша, бағалы қағаздар, өзге де мүлік, мүлікке құқық немесе мүліктік сипаттағы пайда түріндегі пара алуы пара берушінің немесе ол өкілдік ететін адамдардың пайдасына жасаған әрекеттері (әрекетсіздігі) үшін, егер мұндай әрекеттер (әрекетсіздік) осы адамның қызметтік өкілеттігіне кірсе, басқа адамдардың пайдасына, немесе бұл лауазымдық жағдайға байланысты мұндай әрекеттерге (әрекетсіздікке), сол сияқты жалпы қамқорлыққа немесе попыласқа ықпал етуі мүмкін

367-бап. Пара беру - мемлекеттік функцияларды орындауға уәкілеттік берілген адамға не оған теңестірілген адамға немесе жауапты мемлекеттік лауазымды атқаратын адамға не лауазымды адамға, сол сияқты шет мемлекеттің немесе халықаралық ұйымның лауазымды адамына жеке өзі немесе делдал арқылы пара беру

 - ақша сомасы, бағалы қағаздардың, өзге де мүліктің немесе мүліктік сипаттағы пайданың құны үш мыңнан астам және он мың айлық есептік көрсеткішке дейін;

399-бап. Ақпаратты жасырын алудың арнайы техникалық құралдарын заңсыз дайындау, өндіру, сатып алу, өткізу немесе пайдалану - ақпаратты жасырын алудың арнайы техникалық құралдарын заңсыз дайындау, өндіру, сатып алу, өткізу немесе пайдалану

 - бес мың айлық есептік көрсеткіштен асатын арнайы техникалық құралдардың құны; өзге баптарда – айлық есептік көрсеткіштен бір мың есе асатын сомаға залал мөлшері.

Түсініктемелер мен негіздемелер:

1. "Ірі залал" және "ірі көлем" ұғымдарын қолданудың әр жағдайында залалдың мөлшерін ғана емес, сонымен бірге істің мән-жайын, қылмыстың сипатын, сондай-ақ құқық бұзушылықтың біліктілігіне әсер етуі мүмкін салдарларды да ескеру қажет.

2. ҚР Жоғарғы Соты нормативтік қаулыларды үнемі шығарады, онда ҚР ҚК-нің жекелеген баптарын қолдану бойынша түсініктемелер беріледі. Бұл қаулылардың сот практикасының күші болады және оларды Қазақстан Республикасының барлық соттары қолдануға міндетті.

"Ірі залал" және "ірі мөлшер" ұғымдарын нақты түсіндіруге, сондай-ақ оларды сот практикасында қолдануға қатысты мәселелер Жоғарғы Соттың нормативтік қаулылары және тиісті құқықтық қатынастарды реттейтін басқа заңдар негізінде қаралуы мүмкін.

Назар аударыңыз!

«Заң және Құқық» адвокаттық кеңсесі, бұл құжаттың жалпылама екендігіне және нақты сіздің жағдайыңыздың талаптарына сәйкес келмеуі мүмкіндігіне көңіл бөлуіңізді сұрайды. Біздің заңгерлер сіздің нақты жағдайыңызға сәйкес келетін кез келген құқықтық құжатты әзірлеп көмектесуге дайын.

Қосымша ақпарат алу үшін Заңгер/Адвокат телефонына хабарласуыңызға болады: +7 (708) 971-78-58; +7 (700) 978 5755, +7 (700) 978 5085. 

Адвокат Алматы Заңгер Қорғаушы Заң қызметі Құқық қорғау Құқықтық қөмек Заңгерлік кеңсе Азаматтық істері Қылмыстық істері Әкімшілік істері Арбитраж даулары Заңгерлік кеңес Заңгер Адвокаттық кеңсе Қазақстан Қорғаушы  Заң компаниясы