133-бапқа түсініктеме. Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің ҚР ҚК кәмелетке толмағандармен саудасы
1. Кәмелетке толмағанға қатысты сатып алу-сату немесе өзге де мәмілелер жасау, сол сияқты оны пайдалану не жалдау, тасымалдау, беру, жасыру, сондай-ақ пайдалану мақсатында өзге де әрекеттер жасау —
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз бес жылдан жеті жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Дәл сол әрекеттер: а) алдын ала сөз байласу арқылы адамдар тобы;
б) бірнеше рет;
в) өмірге және денсаулыққа қауіпті зорлық-зомбылықты қолдану немесе оны қолдану қаупі бар;
г) қару немесе қару ретінде пайдаланылатын заттарды қолдану арқылы;
д) екі және одан да көп адамға қатысты;
е) транспланттау немесе өзге де пайдалану үшін жәбірленушінің мүшелерін немесе тіндерін алу мақсатында;
ж) алдау немесе сенімге қиянат жасау арқылы;
з) адам өзінің қызметтік жағдайын пайдалана отырып;
и) кәмелетке толмағанды қылмыстар жасауға немесе өзге де қоғамға жат әрекеттер жасауға тарту мақсатында;
к) жәбірленушінің материалдық немесе өзге де тәуелділігін пайдалана отырып, -
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз жеті жылдан он жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген, кәмелетке толмағанды Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерге әкету, Қазақстан Республикасына әкелу немесе Қазақстан Республикасының аумағы арқылы бір шет мемлекеттен екіншісіне тасымалдау, сол сияқты кәмелетке толмағанды Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерге әкету, Қазақстан Республикасына әкелу немесе Қазақстан Республикасының аумағы арқылы кәмелетке толмағанды бір шет мемлекеттен тасымалдау мақсатында жасалған іс-әрекеттер басқасына осындай әрекеттерді жасау мақсатында, -
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз он жылдан он екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады. 4. Осы баптың бірінші, екінші немесе үшінші бөліктерінде көзделген әрекеттер, егер олар:
а) ұйымдасқан топ жасаған;
б) абайсызда жәбірленушінің өліміне не өзге де ауыр зардаптарға әкеп соқтырды, —
мүлкі тәркіленіп, он екі жылдан он бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
Қоғамдық қауіп-мұндай әрекетті жасау нәтижесінде кәмелетке толмағандар "затқа", "тауарға" айналады, бұл өзі терең циникалық, жалпыадамзаттық құндылықтарды таптайтын құбылыс, сонымен қатар ата-аналар мен кәмелетке толмағандар арасындағы объективті туыстық қатынастардың үзілуі нәтижесінде кәмелетке толмағанның қалыпты моральдық, физикалық және психикалық дамуы бұзылады.
Кәмелетке толмағандарды шетелге заңсыз әкетудің өсуі елеулі алаңдаушылық туғызады, өйткені Қазақстан өзінің генофондының едәуір бөлігін жоғалтады, біздің отандастарымыз жақын және алыс шетелдерге сатылады, жасөспірімдер материалдық сыйақы алу мақсатында ұрланады.
Қарастырылып отырған қылмыстың тікелей объектісі кәмелетке толмағанның жеке бас бостандығы болып табылады. Кәмелетке толмағанның өмірі мен денсаулығы, ата-анасының немесе осы жасөспірімді тәрбиелеудегі жақын туыстарының мүдделері факультативті объект бола алады.
Бұл қылмыстың объективті жағын заң шығарушы диспозицияда баяндайды, ол кәмелетке толмаған адамға қатысты сатып алу-сату немесе өзге де мәмілелер жасау, сол сияқты оны пайдалану не жалдау, тасымалдау, беру, жасыру, сондай-ақ пайдалану мақсатында өзге де әрекеттер жасау түрінде көрінеді. Сондықтан кінәлі жоғарыда аталған балама әрекеттердің бірін жасай алады.
Сатып алу-сату түріндегі сауда-саттықты бір тарап белгілі бір ақыға кәмелетке толмағанның уақытша немесе тұрақты иелігіне, ал екінші Тарап оны сататын мәміле деп түсіну керек. ҚР азаматтық заңнамасына сәйкес сатып алу-сату деп бір Тарап (сатушы) затты (тауарды) екінші Тарапқа (сатып алушыға) меншікке беруге міндеттенетін, ал Сатып алушы осы тауарды қабылдауға және ол үшін баға деп аталатын белгілі бір ақшалай соманы төлеуге міндеттенетін шарт танылады.
Басқа мәмілелер міндетті белгіні білдіреді – өтеу, яғни кәмелетке толмаған адамды бір адамның екіншісіне пайдакүнемдік немесе басқа қоғамға жат мақсатпен беруі. Бұл ретте ақша ғана емес, кәмелетке толмағандарды беру немесе иемдену нысанында кез келген азаматтық-құқықтық мәмілелер жасау да төлем болуы мүмкін. Бұл-басқа кәмелетке толмаған адамға айырбастау, қандай да бір затқа айырбастау, сыйға тарту, кепіл, қарызды "өтеу" есебіне беру және т. б. Мысалы, кәмелетке толмағанды материалдық сипаттағы қызметтің орнына сатып алу, оның ата-анасының не заңды өкілдерінің немесе туыстарының бөтен адамдарға сыйға тартуы, аталған адамдар арасында кәмелетке толмағандарды айырбастау, оларды кепіл ретінде пайдалану, кәмелетке толмағанды қандай да бір қанау үшін, заңсыз жолмен ақша табу үшін – қаңғыбастық, жезөкшелік, муж және т. б.
Жоғарыда аталған әрекеттер кәмелетке толмағанды пайдалану мақсатында не оны жалдау, тасымалдау, беру, жасыру не оны пайдалану мақсатында жасалған өзге де әрекеттер жасалуы мүмкін.
ҚК-нің 125-бабына ескертпенің 2-тармағына сәйкес пайдалану деп кінәлілерге алынған кірістерді беру мақсатында мәжбүрлеп еңбекті пайдалану, жезөкшелікпен басқа адамның айналысуы немесе ол көрсететін өзге де қызметтер, сол сияқты өзіне байланысты емес себептер бойынша жұмыстарды немесе қызметтерді орындаудан бас тарта алмайтын адамға қатысты меншік иесінің өкілеттіктерін жүзеге асыру түсініледі.
Жалдауды белгілі бір іс-әрекетке адамдарды іздеу, шақыру, тарту, жалдау деп түсіну керек. Бұл ретте жәбірленуші жұмыстың сипатына, еңбек жағдайларына, жалақысына және т.б. қатысты жаңылыстырылады.
Тасымалдау деп кәмелетке толмағанды шетелге әкетуді қоспағанда, оны бір елді мекеннен екінші елді мекенге (бір ауданда, бір облыста немесе тұтастай Қазақстан бойынша) тасымалдау деп түсіну керек, өйткені мұндай жағдайларда кінәлінің әрекеттері ҚК 133-бабының 3-бөлігінің белгілеріне жатады.
Тапсыру деп кінәлі адамның кәмелетке толмағанды пайдалану мақсатында белгілі бір уақытқа өтеулі немесе өтеусіз нысанда берудегі әрекеттері түсініледі.
Баспана кәмелетке толмағанды қанау мақсатында жасалатын алдын-ала уәде етілмеген жасыруда көрінетін белсенді әрекеттермен сипатталады. Бұған оларға баспана, қозғалыс құралдарын беру, жалған құжаттармен қамтамасыз ету, сыртқы келбетін өзгертуге көмек көрсету және т.б. бұл ретте кәмелетке толмағанды алдын ала уәде етілген паналау қылмысқа көмек ретінде қатысу ретінде қарастырылады (ҚК 28-бабының 5-бөлігі және 133-бабының 1-бөлігі).
Пайдалану мақсатында жасалатын өзге де іс-әрекеттер деп материалдық пайда алу мақсатында жалданған адамның зияткерлік немесе дене еңбегін пайдалануды түсіну керек.
Дизайн бойынша бұл қылмыстың құрамы ресми. Қылмыс ақшаны немесе кәмелетке толмаған адамды алған сәттен бастап, тіпті егер кінәлі оны өз мақсатына сай пайдалануға үлгермеген болса да немесе кәмелетке толмағанға қатысты жасалған қаралып отырған норманың диспозициясында бекітілген кез келген мәміле (мысалы, жалдау туралы шартқа, еңбек келісіміне қол қойылған, жәбірленушінің құжаттары "жұмысқа орналастыру бойынша" фирмасына берілген) жасалған деп есептеледі. Сонымен қатар, жауапкершілік кәмелетке толмаған адамды сататын адамдар үшін де, оны сатып алатындар үшін де туындайды.
Субъективті жағынан талданатын қылмыс тек тікелей ниетпен жасалады, яғни кінәлі адам "заты" кәмелетке толмаған адам болып табылатын азаматтық-құқықтық мәміле жасауды біледі, оның әрекеттерінің нәтижесінде (мысалы, сатушы тарапынан – кәмелетке толмаған адамды беру, Сатып алушы тарапынан – келісілген соманы сатушыға беру) мәміле жасалатынын және жасағысы келетінін алдын ала білген. сатып алу-сату немесе басқа мәміле жасау үшін. Кәмелетке толмаған адамды сататын адамдағы қылмыстың себебі әрқашан өзімшіл (мысалы, кәмелетке толмағанды белгілі бір сыйақыға притонға сатуға немесе оны ағзаларды немесе тіндерді трансплантациялау кезінде донор ретінде пайдалануға және т.б.). Мотив альтруистік болуы мүмкін, бұл қолайсыз отбасында тұратын кәмелетке толмаған баланы құтқаруға деген ұмтылысты білдіреді, онда оған ата-аналар, қамқоршылар және т. б. тарапынан тиісті көңіл бөлінбейді. Бұл ретте, кінәлі адамды қылмыстық жауаптылыққа тарту үшін тікелей ниетті белгілеу және оның осы баптың диспозициясында сипатталған әрекеттерді жасауы жеткілікті. Демек, мотив қылмыстың біліктілігіне әсер етпейді, бірақ оны белгілеу жазаны даралау үшін қажет.
Осы қылмыстың субъектісі кәмелетке толмаған адамның сатушысы да, сатып алушысы да бола алады. Кәмелетке толмағанға қатысты сатушы ата-аналар, қамқоршылар, қамқоршылар және басқа адамдар болып табылады: мысалы, кәмелетке толмаған заңды негізде жақын туыстары. Сонымен қатар, олар асырап алушы ата-аналар (асырап алушылар) болуы мүмкін. Кәмелетке толмаған баланың ата-анасынан басқа кез келген адам сатып алушы бола алады.
Заң шығарушы осы қылмыс құрамы үшін келесі ауырлататын жағдайлардың тізімін қарастырды:
а) алдын ала сөз байласу бойынша адамдар тобы;
б) бірнеше рет;
в) өмірге және денсаулыққа қауіпті зорлық-зомбылықты қолдану немесе оны қолдану қаупі бар;
г) қару немесе қару ретінде пайдаланылатын заттарды қолдану арқылы;
д) екі және одан да көп адамға қатысты;
е) транспланттау немесе өзге де пайдалану үшін жәбірленушінің мүшелерін немесе тіндерін алу мақсатында;
ж) алдау немесе сенімге қиянат жасау арқылы;
з) өзінің қызметтік жағдайын пайдалана отырып;
и) кәмелетке толмағанды қылмыстар жасауға немесе өзге де қоғамға жат әрекеттер жасауға тарту мақсатында;
к) жәбірленушінің материалдық немесе өзге де тәуелділігін пайдалана отырып.
Қатысудың нысанын регламенттейтін ҚК-нің 31-бабының 2-бөлігіне сәйкес, егер кәмелетке толмағандарға қатысты мәмілені жүзеге асыруға осындай мәмілені бірлесіп жасау туралы алдын ала уағдаласқан екі және одан да көп адам қатысқан болса, кәмелетке толмағандар саудасы алдын ала сөз байласу бойынша жасалған адамдар тобы (ҚК-нің 133-бабының 2-бөлігінің "а" тармағы) деп танылады. ҚР ҚК-нің 11-бабына сәйкес кәмелетке толмағанға қатысты оны беру немесе иелену нысанында сатып алу-сату немесе өзге де мәмілелер жасауда бір адамның ҚК-нің 133-бабында немесе осы баптың бір бөлігінде көзделген екі және одан да көп іс-әрекет жасау фактісі анықталған кезде, бұл ретте кәмелетке толмағанға қатысты сатып алу-сату немесе өзге де мәмілелер жасауда қайталанушылық орын алатын болады қылмыстар (кәмелетке толмаған адамның саудасы) әр жолы жаңадан қалыптасады (ҚК 133-бабы 2-бөлігінің "б" тармағы).
Кәмелетке толмағандардың саудасы, егер кәмелетке толмағанға қатысты сатып алу-сату немесе өзге де мәмілелер жасау процесінде кінәлі адам жәбірленушінің өмірі мен денсаулығына қауіпті физикалық зорлық-зомбылық қолданса немесе осындай зорлық-зомбылық қолданамын деп қорқытса, өміріне және денсаулығына қауіпті зорлық-зомбылық қолданумен немесе оны қолданамын деп қорқытса (ҚК 133-бабы 2-бөлігінің "в" тармағы) яғни, сауда кезінде кінәлінің әрекеттері кәмелетке толмаған адамның өмірі мен денсаулығына нақты қауіп төндіреді (тыныс алу, өмірлік маңызды органдарға соққы беру, қару қолдану әрекеті және т.б.). Кәмелетке толмаған адамның денсаулығына зиян келтірілген жағдайларда кінәлі адамның іс-әрекетін жәбірленушінің денсаулығына зиян келтіргені үшін қосымша біліктіліксіз ҚК-нің 133-бабы 2-бөлігінің "в" тармағы бойынша ғана саралау керек, өйткені бұл өмір мен денсаулыққа қауіпті зорлық-зомбылық ұғымымен қамтылады. Өмірге және денсаулыққа қауіпті зорлық-зомбылық ұғымы 2004 жылғы 20 желтоқсандағы "сот-медициналық сараптаманы ұйымдастыру және жүргізу қағидаларында" қарастырылып отырған қылмысты жасау процесінде кісі өлтіру жағдайларында көзделген, кінәлінің әрекеті осы баптың 2-бөлігінің "в" тармағы бойынша қылмыстардың жиынтығы бойынша сараланады. ҚК 133 және ҚК 96-бабы бойынша.
Кәмелетке толмағандардың психикалық зорлық-зомбылықты қолдана отырып, сол сияқты өміріне және денсаулығына қауіпті зорлық-зомбылықты қолдану қаупімен жасалған саудасы ҚК 133-бабының 2-бөлігінің "в" тармағы бойынша да біліктілікке әкеп соғады.
Қару немесе қару ретінде пайдаланылатын заттарды қолдана отырып жасалған кәмелетке толмағанға қатысты өзге де мәмілелерді сатып алу-сату немесе жасау ҚК-нің 133-бабы 2-бөлігінің "г" тармағы бойынша саралануы тиіс. Қолдану дегеніміз-қаруды оның мақсаты бойынша немесе адамның өмірі мен денсаулығына зиян келтіру үшін қару ретінде қолданылатын заттарды нақты пайдалану.
1998 жылғы 30 желтоқсандағы "жекелеген қару түрлерінің айналымын мемлекеттік бақылау туралы" ҚР Заңына сәйкес (соңынан бастап. изм. және т.б.) қару деп тірі немесе басқа нысанды зақымдауға, сондай-ақ сигнал беруге арналған конструктивті түрде жасалған құрылғылар мен заттар түсініледі. Осы тармақтағы қаруды атыс қаруы да, суық қару да деп түсіну керек.
Атыс қаруы деп оқтың, снарядтың, гранатаның оқпан арнасынан лақтырылуы ұнтақ немесе басқа зарядтың әсерінен болатын қару түсініледі.
Суық қару дегеніміз-нысанаға тікелей зақым келтіретін құрал адамның бұлшықет күші арқылы іске қосылатын қару.
Қару ретінде пайдаланылатын басқа заттар адам денсаулығына ауыр зиян келтіруі мүмкін кез келген заттар болуы мүмкін (шанышқы, балта, тас және т.б.).
Кәмелетке толмағандардың екі және одан да көп кәмелетке толмағандарға қатысты саудасы осы әрекеттен кем дегенде екі кәмелетке толмаған адам жәбірленуші болған жағдайларда орын алады (ҚК 133-бабы 2-бөлігінің "д" тармағы). Бұл біліктілік белгісі кінәлі адамның ниеті бастапқыда екі немесе одан да көп кәмелетке толмағандарға қатысты мәмілелер жасау үшін қалыптасқан жағдайда ғана есептеледі.
Егер кінәлінің ниеті екі немесе одан да көп адамға қатысты мәміле жасауды қамтымаса және әрбір қылмыс дербес жасалса, кінәлінің іс-әрекетін ҚК-нің 133-бабы 2-бөлігінің "б" тармағы бойынша "бірнеше рет"белгісі бойынша жасалған кәмелетке толмағандардың саудасы ретінде саралау керек.
Кәмелетке толмағандар саудасының білікті құрамы трансплантациялау немесе өзге де пайдалану үшін ағзаларды немесе тіндерді алып қою мақсатында іс-әрекет жасауды құрайды (ҚК 133-бабы 2-бөлігінің "е" тармағы). 2006 жылғы 7 шілдедегі" азаматтардың денсаулығын қорғау туралы " ҚР Заңының 19-бабының 1-тармағына сәйкес трансплантация-бұл ағзадағы немесе басқа ағзадағы басқа орынға тіндерді және (немесе) мүшелерді (ағзалардың бөліктерін) трансплантациялау, сіңіру. Трансплантация-бұл адам ағзасының ауру бөлігін сол немесе басқа организмнен алынған сау бөлікпен алмастыратын медициналық операция. Мұндай операциялар басынан бастап оларды медициналық практикаға енгізу құқығымен байланысты. Трансплантацияның құқықтық мәселелері тек көп емес, сонымен қатар оның түрлерімен де ерекшеленеді. Егу донорының фигурасы қылмыстық құқық үшін өте маңызды. Бұл жануар немесе адам болуы мүмкін. K090000193_
Кәмелетке толмаған адамнан трансплантациялау үшін ағзаларды немесе тіндерді алу мақсаты оны қылмыс жасаған кезде тікелей басшылыққа алған мәмілеге қатысушыға ғана жүктелуі мүмкін.
Бүгінгі таңда тірі донорлардан органдар мен тіндерді алудың заңдылығын анықтау қиын. Егер тірі донорлардан ағзалар мен тіндерді алып қоюға қоғамдық пайдалы мақсатқа – пациенттің өмірін сақтап қалуға бағытталған кезде ғана жол берілсе ,анный кәсіби тәуекел мүмкін болады (ҚК 35-бабы). Егер медицина қызметкері қазіргі заманғы медициналық білім мен тәжірибеге сүйене отырып, донордың өмірі мен денсаулығына зиян келтірмеу үшін мүмкін және жеткілікті шаралар қабылдаған жағдайда ғана тәуекел орынды деп танылады. Бұл ретте реципиенттің жазбаша келісімі міндетті шарт болып табылады.
Жауапкершілікке тарту үшін кәмелетке толмағандардың сауда фактісін анықтау жеткілікті.
Егер кәмелетке толмаған адамның мүшелерін немесе тіндерін трансплантациялау орын алса, онда кінәлі адамды ҚК 133-бабының 2-бөлігінің "ж" тармағы және ҚК 113-бабының 2-бөлігінің "б" тармағы бойынша "адам ағзаларын немесе тіндерін алып қоюға мәжбүрлеу немесе заңсыз алып қою" және ҚК-нің денсаулыққа келтірілген зиян үшін жауапкершілікті көздейтін тиісті бабы бойынша тарту керек.
Кәмелетке толмағанға қатысты сатып алу-сату немесе өзге де мәмілелер жасау кезінде алдау немесе сенімді теріс пайдалану арқылы жауапкершілік ҚР ҚК 133-бабы 2-бөлігінің "ж" тармағы бойынша туындайды. Осы тармақ бойынша адамды жауапкершілікке тартудың қажетті шарты "алаяқтық" ҚК 177-бабында көзделген қылмысты талдау кезінде ұғымы берілген алдау немесе сенімді теріс пайдалану фактісін анықтау болып табылады. Бұл ретте алдау көрінеу жоқ фактілер туралы қасақана жалған мәлімдемеде не істің мән-жайлары бойынша кәмелетке толмағанның меншік иесіне хабарлануы тиіс фактілерді жасыруда көрініс табуы мүмкін. Сенімге қиянат жасаған кезде кінәлі кәмелетке толмағанға заңсыз иелік ету үшін кәмелетке толмағанның заңды иесі мен оның арасында туындаған арнайы өкілеттіктерді немесе оның жеке сенім қатынастарын пайдаланады немесе жәбірленушіні адастырады.
Адам өзінің қызметтік жағдайын пайдалана отырып жасаған кәмелетке толмағандардың саудасы ретінде (ҚК-нің 133-бабы 2-бөлігінің "з" тармағы), кінәлі лауазымға байланысты диспозицияда көрсетілген мәмілелер жасау біліктілікке ие болуы керек және дәл осы лауазым жоспарланған қылмысты жүзеге асыруды едәуір жеңілдетті.
Кәмелетке толмағандарға қатысты соңғыларын қылмыстар немесе өзге де қоғамға жат әрекеттер жасауға тарту мақсатында сатып алу-сату немесе өзге де мәмілелер жасауды (ҚК 133-бабының 2-тармағы "және" тармақтары) заң шығарушы кінәлі адам қудалайтын мақсат іс-әрекеттің қоғамдық қауіптілік дәрежесін едәуір арттыратындығына байланысты білікті құрам ретінде қарастырады, өйткені кінәлі кәмелетке толмағанның санасында бекітуге тырысады қылмыстық және басқа да қоғамға қарсы әрекеттермен айналысуға деген ұмтылыс. Кәмелетке толмағандарды қылмыс жасауға немесе басқа да қоғамға жат әрекеттерге тарту ұғымын ҚК-нің 131 және 132-баптарына түсініктемені қараңыз.
Жәбірленушінің материалдық немесе өзге де тәуелділігін пайдалана отырып, кәмелетке толмаған адамға қатысты сатып алу-сату немесе өзге де мәмілелер жасалған жағдайда, кінәлі адамның іс-әрекеті ҚК 133-бабының 2-бөлігінің "к" тармағында көзделген қылмыс белгілеріне жатады. Бұл ретте, егер кінәлі адам қандай да бір іс-әрекет жасаймын деп қорқытса немесе оның саудасына әкеп соқтыратын материалдық, қызмет бойынша немесе оған өзге де тәуелді адамға қатысты заңсыз әрекет жасаса ғана кінәлінің іс-әрекеті айқын болатынын есте ұстаған жөн. Жәбірленушінің кінәліге немесе кінәліге материалдық тәуелділігі толық немесе ішінара тәуелділіктен, кінәлінің тұрғын үйінде тұрудан немесе жәбірленушінің материалдық жағдайының жақсаруы немесе нашарлауы оған байланысты болған кезде және т.б. материалдық тәуелділік жағдайы борышкер мен несие берушінің, Мұрагер мен мұра қалдырушының қарым-қатынасын құра алады.
ҚК 133-бабының 3-бөлігінде: "осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген, Қазақстан Республикасынан тыс жерлерге әкету, Қазақстан Республикасына әкелу немесе кәмелетке толмағанды ҚР аумағы арқылы бір шет мемлекеттен екіншісіне тасымалдау, сол сияқты ҚР шегінен тыс жерлерге әкету, ҚР-ға әкелу немесе кәмелетке толмағанды ҚР аумағы арқылы тасымалдау мақсатында жасалған іс-әрекеттер осындай әрекеттерді жасау мақсатында бір шет мемлекеттен екіншісіне".
ҚР-ға заңсыз әкетумен немесе әкелумен ұштасқан кәмелетке толмағандардың саудасын заң шығарушы кәмелетке толмағанға қатысты тек туыстық байланыстардың ғана емес, республикамен байланыстың да бұзылуына әкеп соқтыратын әрекеттер жасалуына байланысты қарайды.
Осы баптың бірінші, екінші немесе үшінші бөліктерінде көзделген әрекетті жасау, егер олар ҚК-нің 133-бабының 4-бөлігінде көзделген қылмыстың аса ауырлататын мән-жайлары болып табылады:
а) ұйымдасқан топ жасаған;
б) абайсызда жәбірленушінің өліміне не өзге де ауыр зардаптарға әкеп соқтырды.
Ұйымдасқан топ кәмелетке толмағандарға қатысты қарастырылып отырған әрекетті жасау үшін алдын ала біріккен адамдардың тұрақты тобының болуын болжайды. Қылмыстық статистика деректері мен заңды баспасөз материалдары қазіргі уақытта мұндай жағдайлардың көбеюін растайды, ал қылмыскерлер оларды күрделі тәсілдермен жасайды.
Егер кәмелетке толмағанға қатысты жасалған мәміленің нәтижесі оның қайтыс болуы немесе өзге де ауыр зардаптар болса (оның денсаулығына ауыр зиян келтіру, мысалы, психиканың бұзылуы немесе суицид), оның басталуын кінәлі алдын ала білмеген болса да, болжауға тиіс болса да, онда кінәлі ҚК-нің 133-бабының 4-бөлігі бойынша жауапты болады.
Қазақстан Республикасының Еңбек сіңірген қайраткері, заң ғылымдарының докторы, профессор, Қазақстан Ұлттық Жаратылыстану ғылымдары академиясының академигі И. Ш. БОРЧАШВИЛИДІҢ Қазақстан Республикасының Қылмыстық Кодексіне 2007 жылғы түсініктемесі
Актінің өзгертілген күні: 02.08.2007 актінің қабылданған күні: 02.08.2007 қабылданған орны: жоқ актіні қабылдаған Орган: 180000000000 әрекет аймағы: 100000000000 норма шығарушы орган берген НҚА тіркеу нөмірі: 167 акт мәртебесі: new құқықтық қатынастар саласы: 028000000000 акт нысаны: COMM Заң күші: 1900 акт тілі: rus
Конституция Заң Кодекс Норматив Жарлық Бұйрық Шешім Қаулы Адвокат Алматы Заңгер Қорғаушы Заң қызметі Құқық қорғау Құқықтық қөмек Заңгерлік кеңсе Азаматтық істері Қылмыстық істері Әкімшілік істері Арбитраж даулары Заңгерлік кеңес Заңгер Адвокаттық кеңсе Қазақстан Қорғаушы Заң компаниясы
