Мемлекеттік функцияларды орындауға уәкілеттік берілген адамдардың құқықтық жауапкершілігі туралы
Қазақстан Республикасының Қылмыстық құқығында мемлекеттік функцияларды орындауға уәкілеттік берілген адамдардың санаты мемлекет функцияларын іске асыру үшін өкілеттіктері бар субъектілердің кең ауқымын қамтиды
Қазақстан Республикасы Қылмыстық Кодексінің 3-бабының 27-тармағы мемлекеттік функцияларды орындауға уәкілетті адамдардың санаты көрсетілген:
Түсініктеме:
1. "Мемлекеттік қызметтегі адам"
Мемлекеттік қызмет жүйесінде жұмыс істейтін, мемлекеттік органдарда басқару немесе орындау функцияларын жүзеге асыратын барлық азаматтарды қамтиды. ҚР "Мемлекеттік қызмет туралы" Заңына сәйкес оларға әкімшілік және саяси мемлекеттік лауазымдарды атқаратын қызметшілер жатады.
2. "Мәслихат депутаттары"
Бұл адамдар жергілікті өзін — өзі басқару органдарында-мәслихаттарда халықтың мүдделерін білдіру үшін сайланады. "ҚР Конституциясына" және "жергілікті мемлекеттік басқару және өзін-өзі басқару туралы "Заңға сәйкес, олар жергілікті атқарушы органдардың қызметіне бақылауды жүзеге асырады, бюджеттерді қабылдайды және олардың орындалуын бақылайды.
3. Мемлекеттік лауазымның міндетін уақытша атқарушы тұлға
- Мемлекеттік қызметке ресми тағайындалғанға дейін мемлекеттік лауазымда көзделген уақытша тағайындалған немесе міндеттерді атқаратын адамдар.
- Әскери лауазымдар бойынша уақытша міндеттерді атқаратын әскери қызметшілер, мысалы, келісімшарт бойынша офицерлер.
Бұл лауазымға ресми тағайындалғанға дейін уақытша міндеттерді орындау міндеті жүктелген адам болуы мүмкін. Әдетте мұндай адамдар негізгі лауазымды тұлға болмаған кезде тағайындалады және олардың өкілеттіктері уақыт шеңберімен шектеледі.
4. Офицерлер құрамының келісімшарты бойынша әскери қызметшінің әскери лауазымына уақытша тағайындалған адам
Офицерлік лауазымдарға уақытша тағайындалған адамдар да"мемлекеттік функцияларды орындауға уәкілеттік берілген" ұйғарымына жатады. Бұл әскери қызметшілер уақытша міндеттерді атқарады, мысалы, тұрақты офицер болмаған жағдайда.
Билік өкілдері азаматтардың құқықтары мен мүдделеріне әсер ететін шешімдер қабылдауға өкілеттігі бар адамдар бола алады. Бұл судьялар да, полиция қызметкерлері де, прокурорлар да, қызметі мемлекеттік аппарат шеңберіндегі басқарумен немесе бақылаумен байланысты басқа адамдар болуы мүмкін.
Мемлекеттік функцияларды орындауға уәкілетті адамдардың жауапкершілігі
1. Қылмыстық жауапкершілік:
Мемлекеттік функцияларды орындауға уәкілеттік берілген адамдар өз өкілеттіктерін асыра пайдаланумен, сыбайлас жемқорлық әрекеттерімен, билікті және қызметтік жағдайды теріс пайдаланумен байланысты қылмыстар үшін жауапты болуы мүмкін. Мысалы:
- ҚР ҚК 361-бабы ("лауазымдық өкілеттіктерді теріс пайдалану") мемлекеттің немесе азаматтардың мүдделеріне нұқсан келтіре отырып, өзінің лауазымдық міндеттерін бұзатын адамдар үшін жауапкершілікті көздейді.
2. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы заңдар:
Жауапкершіліктің маңызды саласы-сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес. "Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы" ҚР Заңы мемлекеттік функцияларды орындауға уәкілеттік берілген барлық адамдарды қамтиды және оларға пара алуға және сыбайлас жемқорлық схемаларына қатысуға тыйым салуды қоса алғанда, заңдылықты сақтау бойынша жоғары талаптар қояды.
3. ҚР Жоғарғы Сотының қаулылары:
- Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының 2017 жылғы 6 қазандағы № 7 нормативтік қаулысы. Қазақстан Республикасы Әкімшілік құқық бұзушылық туралы Кодексінің Ерекше бөлігінің нормаларын соттардың қолдануының кейбір мәселелері туралы
- Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының 2005 жылғы 28 қазандағы N 6 нормативтік қаулысы. Әскери қылмыстық құқық бұзушылық туралы істер бойынша сот практикасы туралы
- Кейбір сыбайлас жемқорлық қылмыстарды қарау тәжірибесі туралы Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының 2015 жылғы 27 қарашадағы № 8 нормативтік қаулысы
Жоғарғы Соттың қаулыларында мемлекеттік функцияларды орындауға уәкілеттік берілген лауазымды адамдарға қатысты құқық қолдану мәселелері бойынша түсініктемелер беріледі. Бұл қаулылар аталған адамдар жасаған қылмыстарды саралау тәртібін нақтылайды және оларды қылмыстық жауапкершілікке тарту өлшемшарттарын айқындайды.
Осылайша, Қазақстан Республикасының Қылмыстық құқығында адамдардың бұл санаты тұрақты немесе уақытша негізде мемлекеттік функцияларға ие болғандардың барлығын қамтиды және олардың қызметі заңнама нормаларымен қатаң регламенттеледі және құқық бұзушылық тұрғысынан бақыланады.
Қорытынды:
Мемлекеттік функцияларды орындауға уәкілеттік берілген адам мемлекеттік билікті жүзеге асыруға байланысты жоғары жауапкершілікте болады. Олардың әрекеттері тек қылмыстық заңнамамен ғана емес, сонымен бірге сыбайлас жемқорлықпен күресуге және мемлекеттік қызметте заңдылықты қамтамасыз етуге бағытталған арнайы заңдармен де реттеледі.
Назар аударыңыз!
«Заң және Құқық» адвокаттық кеңсесі, бұл құжаттың жалпылама екендігіне және нақты сіздің жағдайыңыздың талаптарына сәйкес келмеуі мүмкіндігіне көңіл бөлуіңізді сұрайды. Біздің заңгерлер сіздің нақты жағдайыңызға сәйкес келетін кез келген құқықтық құжатты әзірлеп көмектесуге дайын.
Қосымша ақпарат алу үшін Заңгер/Адвокат телефонына хабарласуыңызға болады: +7 (708) 971-78-58; +7 (700) 978 5755, +7 (700) 978 5085.
Адвокат Алматы Заңгер Қорғаушы Заң қызметі Құқық қорғау Құқықтық қөмек Заңгерлік кеңсе Азаматтық істері Қылмыстық істері Әкімшілік істері Арбитраж даулары Заңгерлік кеңес Заңгер Адвокаттық кеңсе Қазақстан Қорғаушы Заң компаниясы
