Сот шешімінің күшін жою | кепіл сомасын өндіріп алу / сатып алу-сату шартын жасасуды қамтамасыз ету

Алматы қаласы Алатау аудандық сотының өндірісінде 26.11.2021 жылғы №7575-21-00-2/ ЕО үшін Жак к ШКТ-ның депозит сомасын өндіріп алу туралы талап-арызы бойынша азаматтық іс болды. 2021 жылғы 5 тамызда Алматы қаласы Алатау аудандық сотының судьясы Б. Өмен ЖАК к ШКТ - ның берешек сомасын өндіріп алу туралы талап – арызы бойынша азаматтық істі оңайлатылған іс жүргізу тәртібімен қарады, сот шешті: - Жак к ШКТ-ның депозит сомасын өндіріп алу туралы талап-арызы қанағаттандырылсын. ЖАК пайдасына ЖКТ-дан 500 000 (бес жүз мың) теңге сомасын, мемлекеттік бажды төлеу жөніндегі шығыстар 5 000 (бес мың) теңге сомасында өндіріп алынсын. Сот шешімімен келіспей, біз оңайлатылған тәртіппен қабылданған сот шешімінің күшін жою туралы өтініш бердік және өз дәлелдерімізді төмендегідей негіздедік: жоғарыда аталған азаматтық іс бойынша жауапкер алдағы сот отырыстары туралы хабарламаны білмеді, ешқашан алған жоқ, сол арқылы өзінің дәлелді қарсылығын беру мүмкіндігінен айырылды. Жауапкер сот шешімі туралы ТжКБ-дан білді. Сондай-ақ жауапкердің талап қою арызының нысанасымен, талапкердің талаптарының сипаты мен көлемімен танысуға және өз мүдделерін қорғау үшін қажетті материалдарды жинауға мүмкіндігі болмады, өйткені Алматы қаласы Алатау аудандық сотының 2021 жылғы 5 тамыздағы шешімі жауапкердің мүдделерін қозғайды. 2021 жылғы 11 мамырда біз сенімхат бойынша өкілден сотқа дейінгі талап алдық ЖАК УАБ. 2021 жылдың 17 мамырында біз талапкер Тарап алған сотқа дейінгі шағымға жауап жібердік.

Сотқа дейінгі шағымда біздің шағыммен келіспейтініміз туралы барлық дәлелдер көрсетілген. Яғни, талапкер тарапына барлық байланыс деректері белгілі болды (растайтын құжаттар қоса беріледі). ҚР АІЖК 146-бабының 3-бөлігіне сәйкес сот Тараптарды хабардар етеді, жауапкердің өзі негіздейтін құжаттар мен дәлелдемелерді қоса бере отырып, талап қою арызына кері қайтарып алуды (қарсылықты) ұсынуы үшін он бес жұмыс күні ішінде мерзім белгілейді. ҚР АІЖК 147-бабының 1-бөлігіне сәйкес сот шешімінің көшірмелері оны алуды тіркеуді қамтамасыз ететін байланыс құралдарын пайдалана отырып тараптарға жіберіледі не шешім шығарылған күннен бастап бес жұмыс күнінен кешіктірілмей түпкілікті нысанда беріледі. ҚР АІЖК-нің 147-бабына сәйкес жауапкер оңайлатылған (жазбаша) іс жүргізу тәртібімен шешім шығарған сотқа сот шешімінің көшірмесін алған күннен бастап бес жұмыс күні ішінде осы шешімнің күшін жою туралы өтініш беруге құқылы. Егер жауапкерге талап арыздың келіп түскені және оны оңайлатылған (жазбаша) іс жүргізуде қарағаны туралы тиісті түрде хабарланбаған және кері қайтарып алуды, сондай-ақ шешімнің мазмұнына әсер етуі мүмкін дәлелдемелерді ұсына алмаған жағдайда өтініш беріледі. Шешімнің күшін жою туралы өтініш осы баптың екінші бөлігінде көзделген талаптарды ескере отырып, осы Кодекстің 21-тарауында белгіленген қағидалар бойынша қаралады. Шешімге Тараптар шағымдануы немесе прокурор апелляциялық тәртіппен осы шешімнің күшін жою туралы өтініш беру мерзімі өткеннен кейін, ал егер өтініш берілген жағдайда - сот осы өтінішті қанағаттандырудан бас тарту туралы ұйғарым шығарғаннан кейін бір ай мерзімде наразылық білдіруі мүмкін.

Сот шешімінің күшін жою | кепіл сомасын өндіріп алу / сатып алу-сату шартын жасасуды қамтамасыз ету

Қазақстан Республикасы Конституциясының 13-бабына сәйкес әркімнің өзінің бұзылған немесе даулы құқықтарын, бостандықтарын немесе заңмен қорғалатын мүдделерін қорғауға құқығы бар. АІЖК-нің 8-бабына сәйкес әрбір адам бұзылған немесе даулы конституциялық құқықтарды, бостандықтарды немесе қорғалатын мүдделерді қорғау үшін сотқа жүгінуге құқылы. ҚР АІЖК-нің 15-бабына сәйкес тараптар азаматтық сот ісін жүргізу барысында өз ұстанымын, оны қорғаудың тәсілдері мен құралдарын дербес және сотқа, басқа органдар мен адамдарға қарамастан сайлайды. Аталған азаматтық істі жан-жақты, толық және объективті қарау мақсатында сотқа қабылданған шешімнің мазмұнына әсер етуі мүмкін дәлелдемелер ұсынылатын болады. Баяндалғанның негізінде және ҚР АІЖК-нің 147-бабына сәйкес, соттан: Алматы қаласы Алатау аудандық сотының 2021 жылғы 5 тамыздағы Ж.А. К. К. ШҚ талабы бойынша шешімінің күшін жоюды сұрады.Т. берешек сомасын өндіріп алу туралы; істі мәні бойынша қарауды қайта бастау. 2021 жылғы 09 желтоқсан Алатау аудандық соты қ. Алматы құрамында төрағалық етуші судья Б. Өтен, ашық сот отырысында жауапкердің шешімнің күшін жою туралы өтінішін қарап шықты. Істің материалдарын, жауапкердің өтінішін зерттегеннен кейін сот шешімнің күші жойылады деген қорытындыға келді, өйткені жауапкерге талап арыздың келіп түскені және оны оңайлатылған (жазбаша) іс жүргізуде қарағаны туралы тиісті түрде хабарланбаған және кері қайтарып алуды, сондай-ақ шешімнің мазмұнына әсер етуі мүмкін дәлелдемелерді ұсына алмаған.

ҚР АІЖК – нің 147,266, 268-баптарын басшылыққа ала отырып, сот мынаны айқындады: ШКТ жауапкерінің өтініші-қанағаттандырылсын, Алматы қаласы Алатау аудандық сотының 2021 жылғы 05 тамыздағы шешімі осы іс бойынша күшін жойсын, іс бойынша іс жүргізуді қайта бастасын және азаматтық істі мәні бойынша жалпы тәртіппен қарасын. Азаматтық істі қайта бастағаннан кейін біз соттың атына кепіл сомасын өндіріп алу туралы талап арызға Қарсылық жібердік, онда сот талаптармен келіспейтінін жеткізді, талап арызды растайтын фактілері жоқ және ҚР АК талаптарына сәйкес келмейтін деп санаймыз, атап айтқанда: 2019 жылғы желтоқсанда жауапкер сайтқа хабарландырулар қойды "Krisha.kz" өзіңдікі тұрғын үй. 23.12.2019 жылы Талапкер осы хабарландыруды көріп, хабарландыруда көрсетілген телефонға жауапкер қоңырау шалды. Кездесу барысында талапкер үй сатып алуға келісті жауапкер мен талапкер алдын ала төлем ретінде 500 000 теңге көлемінде ақша берді. Жауапкер талапкерге депозит ретінде қолма-қол ақша алу туралы қолхат жазды. Осылайша талапкер осы үйді сатып алуға міндеттеме алды және жауапкерден сайттан хабарландыруды алып тастауды сұрады "Krisha.kz". жауапкер бұған келісіп, сайттан хабарландыруды алып тастады. Ал әлеуетті сатып алушылар бұл мүлікті сату туралы ақпарат алған жоқ. Алайда кейінірек талапкер бұл үйді сатып алудан бас тартты. Яғни, талапкердің өзі алдындағы міндеттемелерді өрескел бұзды жауапкер, осылайша ҚР АК 338-бабының 2-бөлігінің талаптарын бұзды (кепілмен қамтамасыз етілген міндеттемені тоқтату және орындамау салдары). Біздің мекен-жайымызға жолданған шағымда көрсетілген дәлелдермен келіспейді. Біз шағымды негізсіз деп санаймыз, ал айтылған дәлелдер дәрменсіз және бұрмаланған деп санаймыз. Жауапкер қолхатта бұл ақшалай қаражатты қайтаруға міндеттеме алған жоқ, өйткені бұл ақшалай қаражат үй сатып алуға депозит ретінде берілген.  Осыған байланысты жауапкер ақша қаражатын қайтаруға ниетті емес. Талапкер жауапкердің атына сотқа дейінгі шағым жіберді. Жауапкер сотқа дейінгі шағымға жауап жіберді.

ҚР Азаматтық кодексінің 6-бабы 1-тармағының талаптарына сәйкес азаматтық заңнаманың нормалары олардың ауызша көрінісінің тура мағынасына сәйкес түсіндірілуі керек. Заңнамалық нормалардың мәтінінде қолданылатын сөздерді әр түрлі түсіну мүмкін болған жағдайда, Қазақстан Республикасы Конституциясының ережелеріне және осы тарауда, ең алдымен оның 2-бабында баяндалған азаматтық заңнаманың негізгі қағидаттарына сәйкес келетін түсінікке артықшылық беріледі. ҚР АК 292-бабы 1-тармағының талаптарынан көрініп тұрғандай, міндеттемені орындау тұрақсыздық айыбымен, кепілмен, борышкердің мүлкін ұстап қалумен, кепілгерлікпен, кепілдікпен, кепілмен, кепілдік жарнамен және заңнамада немесе шартта көзделген басқа да тәсілдермен қамтамасыз етілуі мүмкін. ҚР АК 337 - бабының 1-тармағына сәйкес екінші Тарапқа шарт бойынша оған тиесілі төлемдер есебіне және шартты жасасуды және орындауды не өзге міндеттемені орындауды қамтамасыз етуге Уағдаласушы Тараптардың бірі беретін ақшалай сома кепіл деп танылады. 2-тармаққа сәйкес. ҚР АК 338-бабы міндеттемені орындамаған жағдайда, депозит берген тарап жауапты болады, ол екінші тарапта қалады, ал Егер депозит алған тарап жауапты болса, ол екінші Тарапқа депозиттің екі еселенген сомасын төлеуге міндетті. Бұдан басқа, міндеттемені орындамағаны үшін жауапты тарап екінші Тарапқа кепіл сомасын ескере отырып, залалды өтеуге міндетті. Осылайша, жоғарыда аталған нормалардың мағынасына сүйене отырып, жауапкер сіздің сатып алу-сату шартын жасасудан бас тартуыңызға байланысты оған берілген депозиттің сомасын негізді түрде қалдырды. Сонымен қатар, жауапкер талапкерден жоғалған пайда мен залалды (оның ішінде өкілдік шығыстарды) талап ету құқығына ие. Қазақстан Республикасы Конституциясының 13-бабына сәйкес әркімнің өзінің бұзылған немесе даулы құқықтарын, бостандықтарын немесе заңмен қорғалатын мүдделерін қорғауға құқығы бар. ҚР АІЖК-нің 166-бабына сәйкес, жауапкер сотқа талап қоюға қатысты дәлелдерді жоққа шығаратын құжаттарды, сондай-ақ кері қайтарып алудың және оған қоса берілетін құжаттардың көшірмелерін қоса бере отырып, талап арызға кері қайтарып алуды ұсынады. Жоғарыда айтылғандардың негізінде және ҚР АІЖК-нің 166-бабын Басшылыққа ала отырып, сот сұрады:

 Талапкердің қанағаттанушылық сомасын өндіріп алу туралы талап арызын қанағаттандыру үшін - бас тарту. 2022 жылғы 18 ақпанда Алматы қаласының Алатау аудандық соты ашық сот отырысында WhatsApp бейне-конференц-байланысын қолдана отырып, кепілді өндіріп алу туралы азаматтық істі қарады. Сот Азаматтық кодекстің 9-бабының 1-тармағына сәйкес азаматтық құқықтарды қорғауды сот құқықтарды тану; құқықты бұзғанға дейін болған жағдайды қалпына келтіру; құқықты бұзатын немесе оны бұзу қаупін тудыратын әрекеттердің жолын кесу арқылы жүзеге асырады деп есептеді. Іс материалдарынан көрініп тұрғандай, 2019 жылғы 23 желтоқсанда мектеп арасында.Т. және ЖА.К. ауызша келісім болды, осыған байланысты ШК.Т.жоғарыда көрсетілген мекен-жай бойынша жер учаскесімен тұрғын үйді сатып алу-сату шартының орындалуын және жасалуын қамтамасыз ету есебінен 500 000 теңге сомасында ақша қабылдағаны туралы қолхат жазды. Жылжымайтын мүліктің жалпы құны Тараптармен ауызша келісілген 25 000 000 теңге. Тараптар жоғарыда аталған мән-жайларды дауламайды. Сот талапкер тарапының кепіл сомасын келесі негіздер бойынша өндіріп алу туралы дәлелдерін дәрменсіз және негізсіз деп санайды. АК-нің 337-бабының 1-тармағына байланысты Уағдаласушы Тараптардың бірі екінші Тарапқа шарт бойынша оған тиесілі төлемдер есебіне және шартты қамтамасыз етуге және жасауға және орындауға не өзге міндеттемені орындауға беретін ақшалай сома кепіл деп танылады. АК-нің 338-бабының 2-тармағына сәйкес, егер міндеттемені орындамағаны үшін депозит берген тарап жауапты болса, ол екінші тарапта қалады, ал Егер депозит алған тарап жауапты болса, ол екінші Тарапқа депозиттің екі еселенген сомасын төлеуге міндетті. Осылайша, депозит екі функцияны орындайды: міндеттемені қамтамасыз ету тәсілі және келісімшарт жасасудың дәлелі. АК-нің 393-бабына сәйкес Тараптар арасында тиісті жағдайларда талап етілетін нысанда оның барлық елеулі талаптары бойынша келісімге қол жеткізілген кезде шарт жасалды деп есептеледі.

Шарттың мәні туралы шарттар, осы түрдегі шарттар үшін маңызды деп танылған немесе қажет болатын шарттар, сондай-ақ Тараптардың бірінің өтініші бойынша келісімге қол жеткізуге тиісті барлық шарттар маңызды болып табылады. АК-нің 406-бабына сәйкес, сатып алу-сату шарты бойынша бір Тарап (сатушы) мүлікті (тауарды) екінші Тарапқа (сатып алушыға) меншікке, шаруашылық жүргізуге немесе жедел басқаруға беруге міндеттенеді, ал Сатып алушы бұл мүлікті (тауарды) қабылдауға және ол үшін белгілі бір ақшалай соманы (бағаны) төлеуге міндеттенеді. Сонымен қатар, сот отырысы барысында талапкер тарапы жауапкердің жылжымайтын мүлік объектісін сатып алу-сату шартын жасасу туралы келісім жасасу кезінде өзіне алған міндеттемелерін орындамағаны туралы нақты дәлелдер ұсынбаған. Азаматтық кодекстің 8-бабының 3,4-тармақтарына сәйкес азаматтық құқықтарды жүзеге асыру басқа құқық субъектілерінің құқықтары мен заңнамамен қорғалатын мүдделерін бұзбауға тиіс. Азаматтар мен заңды тұлғалар өздеріне тиесілі құқықтарды жүзеге асыру кезінде қоғамның заңнамадағы талаптарын, адамгершілік қағидаттарын сақтай отырып, адал, ақылға қонымды және әділ әрекет етуге тиіс. Азаматтық құқықтық қатынастарға қатысушылардың адалдығы, парасаттылығы және іс-әрекеттерінің әділдігі болжанады. Сот талапкердің ақылға қонымсыз әрекеттерін қарастырады. Сонымен, сот талапкердің депозит бере отырып, жоғарыда аталған үйді сатып алу үшін ақша төлеу бойынша міндеттемелерді қабылдайтынын білетіндігін анықтады, бірақ кейіннен сатып алу-сату шартын жасамады.

Сонымен қатар, жоғарыда аталған мүлік еш жерде кепілге қойылмаған, ауыртпалыққа ұшыраған жоқ, сатушы үйді шартты сомаға сатқысы келді. Мәселен, жауапкер тарапының түсіндірмелерінен, сондай-ақ ұсынылған құжаттардан жер учаскесі бар тұрғын үйге ауыртпалық салынбағаны, қамауға алынбағаны, онда кепіл жоқ екендігі, сатып алу-сату шартын ресімдеу үшін құжаттар дайын болғандығы, алайда талапкер тарапы кепіл туралы талаптарды тиісті дәрежеде сақтамағаны шығады. АК-нің 277-бабының 2-тармағына сәйкес, міндеттеме оның орындалу мерзімін көздемеген және осы мерзімді айқындауға мүмкіндік беретін шарттар қамтылмаған жағдайларда, ол міндеттеме туындағаннан кейін ақылға қонымды мерзімде орындалуы тиіс. Ақылға қонымды мерзімде орындалмаған міндеттеме, сондай-ақ орындау мерзімі талап ету сәтінде айқындалған міндеттеме, егер басқа мерзімде орындау міндеті заңнамадан, міндеттеме шарттарынан, іскерлік айналым әдет-ғұрыптарынан немесе міндеттеме мәнінен туындамаса, борышкер кредитор оны орындау туралы талап қойған күннен бастап жеті күн мерзімде орындауға міндетті. Қолхатта сатып алу-сату шартын мерзімінде жасау фактісі көрсетілмеген сияқты, бірақ міндеттемелер ақылға қонымды мерзімде орындалуы керек еді.

Сот шешімінің күшін жою | кепіл сомасын өндіріп алу / сатып алу-сату шартын жасасуды қамтамасыз ету

Талапкердің тарапы ақылға қонымды мерзімде сатып алу-сату шартын жасасуға дайын екендігіне дәлел келтірмеді, бұл ретте өзінің де, екінші Тараптың да құқықтары мен міндеттеріне қатысты адалдық танытпады. Талапкер тарапының жауапкердің жер учаскесі бар тұрғын үйді сатудан бас тартқаны туралы дәлелдері дәрменсіз болып табылады, өйткені бұл фактілер талапкердің сатып алу-сату шартын жасасуға дайындығына нақты ниеті фактісін көрсетпейді, сонымен қатар ұсынылған хат-хабарлардан талапкерге жылжымайтын мүлікті сатып алуға несие берілмегені көрінеді. АІЖК-нің 6-бабының бесінші бөлігінің талаптарын ескере отырып, қабылданған міндеттемелердің талаптарын тиісінше орындамау, оның ішінде орындамау салдарынан, әділдік пен парасаттылық өлшемшарттарын негізге ала отырып, сатып алу-сату шартын жасасуды қамтамасыз ету есебіне берілген депозит сомасын өндіріп алу туралы талапкердің талабын қанағаттандырмай қалдыруды есептейді. АІЖК-нің 113-бабының талаптарына сәйкес пайдасына шешім шығарылған Тараптың өтінішхаты бойынша сот екінші тараптан процеске қатысқан және осы тараппен еңбек қатынастарында тұрмаған өкілдің көмегіне ақы төлеу бойынша шеккен шығыстарын Тарап нақты шеккен шығыстар мөлшерінде тағайындайды. Талапкердің өкілі 100 000 теңге сомасына өкілдің қызметтеріне ақы төлеу жөніндегі түбіртекті ұсынды.

Сот шешімінің күшін жою | кепіл сомасын өндіріп алу / сатып алу-сату шартын жасасуды қамтамасыз ету

"Қазақстан Республикасы соттарының азаматтық істер бойынша сот шығыстары туралы заңнаманы қолдануы туралы" Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының 2014 жылғы 15 шілдедегі Нормативтік қаулысының 14-тармағына сәйкес, процеске қатысқан өкілдің көмегіне ақы төлеу жөніндегі шығыстардың тым жоғары құжатпен расталған сомасы (төлем тапсырмасымен не түбіртегімен) мәлімделген жағдайда, сот адалдық, әділдік өлшемдерін басшылыққа алуы қажет АК-нің 8-бабының 4-тармағында және АІЖК-нің 6-бабының бесінші бөлігінде көзделген негізділік. Адалдық, әділдік және парасаттылық критерийлерін басшылыққа ала отырып, сондай-ақ көрсетілген қызметтердің көлемін назарға ала отырып, сот жауапкерден талапкердің пайдасына өкілдің қызметтеріне ақы төлеу жөніндегі шығыстарды 50 000 теңге сомасында өндіріп алуды қажет деп санайды.  АІЖК – нің 109-бабына сәйкес-пайдасына шешім шығарылған тарапқа сот екінші тараптан іс бойынша шеккен барлық сот шығыстарын береді, Осыған байланысты өкілдің қызметтеріне ақы төлеу бойынша 50 000 теңге сомасындағы шығыстар талапкерден жауапкердің пайдасына өндіріліп алынуға тиіс. АІЖК-нің 223-226, 229-баптарын басшылыққа ала отырып, сот шешім қабылдады: Жак к ШБТ-ның кепілзат сомасын өндіріп алу туралы талабын қанағаттандырудан бас тарту. ЖАК-тан өкілдің қызметтеріне ақы төлеу бойынша шығыстарды ШБТ пайдасына 50 000 (елу мың) теңге өндіріп алсын.

#Адвокат #заңгер #заң қызметі #құқықтық кеңес # қорғау компаниясы # адвокаттық кеңсе #азаматтық # қылмыстық #әкімшілік # төрелік істер даулар # Алматы # Қазақстан

 Назар аударыңыз!  

«Заң және Құқық» адвокаттық кеңсесі, бұл құжаттың жалпылама екендігіне және нақты сіздің жағдайыңыздың талаптарына сәйкес келмеуі мүмкіндігіне көңіл бөлуіңізді сұрайды. Біздің заңгерлер сіздің нақты жағдайыңызға сәйкес келетін кез келген құқықтық құжатты әзірлеп көмектесуге дайын.  

Қосымша ақпарат алу үшін Заңгер/Адвокат телефонына хабарласуыңызға болады: +7 (708) 971-78-58; +7 (700) 978 5755, +7 (700) 978 5085.    

Адвокат Алматы Заңгер Қорғаушы Заң қызметі Құқық қорғау Құқықтық қөмек Заңгерлік кеңсе Азаматтық істері Қылмыстық істері Әкімшілік істері Арбитраж даулары Заңгерлік кеңес Заңгер Адвокаттық кеңсе Қазақстан Қорғаушы  Заң компаниясы