Жер учаскелерінің нысаналы мақсатын өзгерту мәселелері бойынша
Жер кодексінің 49-1-бабына сәйкес (2023 жылғы 1 шілдеге дейін қолданыста болған редакцияда) жер учаскесінің нысаналы мақсатын ӛзгерту жергілікті атқарушы органның құзыретіне жатады және сұратылған нысаналы мақсаты бойынша жер учаскесін пайдалану мүмкіндігін айқындаудан жол беріледі.
Көрсетілген баптың 8 тармағына сәйкес жер учаскесінің нысаналы мақсатын ӛзгерту туралы шешім жер комиссиясының қорытындысы негізінде қабылданады. Жер учаскесінің нысаналы мақсатын ӛзгертуден бас тарту уәжді болуға тиіс.
МАӘС-тің 2021 жылғы 28 желтоқсандағы шешімімен Б.-ның талап қоюы қанағаттандырылды. Қала әкімінің 2021 жылғы 22 қазандағы қаулысының күші қаулыға қосымшаның 9-тармағы мен 10-тармағы бӛлігінде заңсыз деп танылып, күші жойылды.
Сот әкімді талап қоюшының жер учаскесінің нысаналы мақсатын «әкімшілік кеңсесі бар жатақхана салуға және пайдалануға» өзгерту арқылы жол берілген бұзушылықтарды толық көлемде жоюға міндеттеді. Әкімшілік істер ніндегі сот алқасының 2022 жылғы 23 мамырдағы қаулысымен сот шешімі ӛзгеріссіз қалдырылды.
Жоғарғы Соттың әкімшілік істер жөніндегі сот алқасының 2023 жылғы 9 ақпандағы қаулысымен сот актілері күшінде қалдырылды. Талап қоюшы сатып алу-сату шарттарының негізінде жылжымайтын мүлік объектісінің және оған іргелес жер учаскесінің меншік иесі болып табылады.
Жер учаскесінің нысаналы мақсаты – тұрғын үйді пайдалану және қызмет кӛрсету. 2021 жылғы 5 қазанда талап қоюшы жер учаскесінің нысаналы мақсатын.
«әкімшілік кеңсесі бар жатақхана салу және пайдалану» деп өзгерту туралы арызбен жүгінген. Қала әкімінің қаулысымен талап қоюшыға жер учаскесінің нысаналы мақсатын өзгертуден бас тартылды (қосымшаның 9, 10-тармақтары).
Бас тартуға Қалалық жоспарлау және урбанистика басқармасының теріс қорытындысы негіз болды, одан жер учаскесі ішінара кӛшенің «қызыл сызықтары» шегінде орналасқандығы және қала әкімдігінің қаулысымен бекітілген қала аумағын егжей-тегжейлі жоспарлау жобасына сәйкес келмейтіндігі туындайды.
Жергілікті соттар талап қоюды қанағаттандыра отырып, мәслихаттың 2006 жылғы 20 қарашадағы шешімімен бекітілген «Қала аумағының функционалдық аймақтарын салудың қала құрылысы регламенттерін іске асыру жоспарына» сәйкес талап қоюшының жер учаскесінің басым бӛлігі, сұралып отырған объектілерді орналастыру аумақты функционалдық пайдаланудың рұқсат етілген түрлеріне кіретінін уәждеген.
Қазақстан Республикасындағы сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметі туралы Заңның (бұдан әрі – Сәулет туралы заң) нормаларына сәйкес қызыл сызықтар заңда белгіленген тәртіппен пайдалануға берілген объектімен жер учаскесінің нысаналы мақсатын өзгерту сатысында емес, құрылыс салу шекараларын реттеу үшін қолданылады.
Осыған ұқсас негіздер бойынша апелляциялық саты өзгеріссіз қалдырған МАӘС-тің 2022 жылғы 15 сәуірдегі шешімімен Т.-ның Қала әкімдігіне жер учаскесінің нысаналы мақсатын «шаруа қожалығын жүргізуден» «кӛппәтерлі тұрғын үй кешенін салуға» өзгертуден бас тартудан кӛрінетін әрекеттерді заңсыз деп тану туралы талабы қанағаттандырылды.
Осы іс бойынша жауапкер «Ежелгі кешен, тарихи-этнографиялық қорығы» ерекше қорғалатын табиғи аумақтың бар екендігі туралы дәлелдемелерді, атап айтқанда, белгіленген үлгідегі паспортты және оның уәкілетті органда тіркелгені туралы мәліметтерді, күзет белгілерінің болуын және, нәтижесінде талап қоюшының учаскесінде екі шақырымдық қауіпсіздік аймағының болуын ұсынбаған.
Сонымен бірге, соттардың материалдық құқық нормаларын дұрыс түсінбеуі, тұжырымдардың істің мән-жайларына сәйкес келмеуі жағдайлары орын алады.
Мәселен, МАӘС-тің 2021 жылғы 26 қарашадағы шешімімен И.-дің қала әкімдігінің жер учаскесінің нысаналы мақсатын өзгертуден бас тарту туралы қаулысының күшін жою туралы қала әкімінің аппаратына талап қоюы қанағаттандырылған.
Әкімшілік істер жӛніндегі сот алқасының 2022 жылғы 4 наурыздағы және 2022 жылғы 20 мамырдағы қаулыларымен бірінші сатыдағы соттың шешімі ӛзгеріссіз қалдырылды.
Іс бойынша И.-дің тұрғын үйді пайдалану және қызмет кӛрсету үшін нысаналы мақсаты бар қаладағы тұрғын үйдің және жер учаскесінің меншік иесі болып табылатыны анықталды. Ол өзінің жер учаскесінде аула ғимараттары бар тұрғын емес үй-жай (дәмхана) тұрғызған.
2021 жылғы 5 тамызда И. әкімдікке жер учаскесінің нысаналы мақсатын «тұрғын үйді пайдалану және қызмет кӛрсетуден» «тұрғын үй мен қоғамдық тамақтану объектісін пайдалану және қызмет кӛрсетуге» ӛзгерту туралы арызбен жүгінген. Әкімдіктің 2021 жылғы 16 тамыздағы қаулысымен арызды қанағаттандырудан бас тартылды.
Талап қоюшының пікірінше, учаскенің нысаналы мақсатын аралас типке ӛзгерту басқа адамдардың құқықтары мен мүдделерін шектемейді және бұзбайды, дәмхана құрылысы жерді пайдалану шекарасының шегінде жүзеге асырылды, бұл ретте, ол жұмыс істейді және талап қоюшы жеке кәсіпкер ретінде тиісті салықтарды тӛлейді.
Соттар талап қоюды қанағаттандыра отырып, бас тартуды уәжді емес деп тапты. Жоғарғы Соттың әкімшілік істер жӛніндегі сот алқасының 2022 жылғы 27 желтоқсандағы қаулысымен жергілікті соттардың сот актілерінің күші жойылып, талап қоюды қанағаттандырудан бас тарту туралы жаңа шешім.
Соттар тұрғын емес үй-жайдың (дәмхананың) заңнамада белгіленген тәртіппен пайдалануға берілмегенін ескермеген. Күшіне енген сот актісімен талап қоюшы жобалау-сметалық құжаттамасыз және сараптама қорытындыларынсыз күрделі үй-жайдың заңсыз салынуына жол берілген бұзушылықтарды жоймағаны үшін әкімшілік жауаптылыққа тартылды.
Талап қоюшының жер учаскесі бӛлінбейтін болып табылады. Бұл ретте, тұрғын үй мен қоғамдық тамақтандыру объектісін салуға, пайдалануға және оның жұмыс істеуіне қойылатын нормативтік талаптар (санитариялық-эпидемиологиялық, ӛрт қауіпсіздігі саласындағы және ӛзге де) бір-бірінен ерекшеленеді.
Талап қоюшының жер учаскесінің нысаналы мақсатын ӛзгерту ниеті кейіннен заңсыз тұрғызылған қоғамдық тамақтандыру объектісін заңдастыру мақсатымен байланысты болғандықтан, талап қоюшының жер учаскесінің нысаналы мақсатын ӛзгерту жӛніндегі әрекеттерінде алқа құқықты теріс пайдалану белгілерін байқаған.
Соттар аталған мән-жайларды анықтағанына қарамастан, оларға тиісті құқықтық бағасы берілмеген. Жер кодексінің 109-бабының 1-тармағына сәйкес елдi мекендердiң барлық жерi олардың бас жоспарларына, егжей-тегжейлі жоспарлау мен құрылыс салу және аумақтың жер-шаруашылық орналастыру жобаларына сәйкес пайдаланылады.
Бас жоспарды және егжей-тегжейлі жоспарлау жобасын қалыптастыру мәселелері Сәулет туралы заңмен реттеледі.
Елді мекендердің бас жоспарлары қаланың, кенттің, ауылдың не басқа елді мекеннің дамуын кешенді жоспарлауды айқындайтын және бекітілген аумақты ұйымдастырудың бас схемасына және өңірлердің қала құрылысын жоспарлаудың кешенді схемасына сәйкес әзірленетін негізгі қала құрылысының құжаты болып табылады.
Елді мекеннің бас жоспары жаңа бас жоспар бекітілгенге не Қазақстан Республикасының заңнамасына қайшы келмейтін бӛлігінде қолданыстағы бас жоспардағы ӛзгерістер бекітілгенге дейін қолданылады.
Сондықтан бас жоспарға барлық ӛзгерістер заңнамаға сәйкес келуі тиіс. Заңның 47-1-бабына сәйкес елді мекендер аумақтарының жекелеген бӛліктерін қала құрылысына игеру жобалары (егжей-тегжейлі жоспарлау жобалары) елді мекеннің белгіленген тәртіппен бекітілген бас жоспары негізінде әзірленеді.
Егжей-тегжейлі жоспарлау жобалары елді мекендердің бас жоспарларында белгіленген жоспарлау құрылымының элементтеріне, қала құрылысы регламенттеріне, бірыңғай сәулеттік стиль тұжырымдамасына сәйкес әзірленеді.
Бюджет қаражаты есебінен әлеуметтік, мәдени және бірегей объектілерді салу мақсатында қолданыстағы егжей-тегжейлі жоспарлау жобасын түзету қажеттігіне байланысты жағдайларды қоспағанда, бекітілген егжей-тегжейлі жоспарлау жобасына ӛзгерістер мен толықтырулар жылына екі реттен асырмай енгізілуі мүмкін.
Жер кодексінің 44-бабының 1-тармағына сәйкес облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың, ауданның, облыстық маңызы бар қаланың жергілікті атқарушы органдары, аудандық маңызы бар қаланың, кенттің, ауылдың, ауылдық округтің әкімдері бекітілген бас жоспарлардың не елді мекен аумағын орналастыру схемаларының мүлтіксіз сақталуын қамтамасыз етуге тиіс.
Аталған нормаларды бұза отырып, жергілікті атқарушы орган адал жер пайдаланушылардың құқықтарын бұзатын егжей-тегжейлі жоспарлау жобаларын ӛзгерту туралы қаулы шығарады. Кӛрсетілген қаулыларға шағымдану туралы талап қоюларды қарау кезінде соттар жер учаскесін игеру дәрежесіне, мүдделі тұлғалардың болуына, мӛлшерлестік қағидатының сақталуына назар аударғаны жӛн.
Мысалы, қалалық соттар қала әкімдігінің егжей-тегжейлі жоспарлау жобаларын түзету туралы қаулысын заңсыз деп тану және күшін жою туралы М.-ның талап қоюын қанағаттандырды. Іс бойынша жұртшылықтың пікірін ескермей, Сәулет туралы заңның императивті нормаларын, сондай-ақ, ҚР СН 3.01-00-2011 «Қазақстан Республикасындағы қала құрылысы жобаларын әзірлеу, келісу және келісу тәртібі туралы нұсқаулық» талаптарын бұза отырып, егжей-тегжейлі жоспарлау жобалары шекарасының масштабында бұрын бекітілген техникалық-экономикалық кӛрсеткіштерді қайта есептеу бойынша қабылданған сәулет-жоспарлау шешімдері мен мәліметтердің негіздемелері болмаған кезде түзету жүргізілгені анықталды.
Жер учаскесі сегіз жыл бойы мақсатына сай пайдаланылмаған, уәкілетті органдар тарапынан бақылау болмаған, ал егжей-тегжейлі жоспарлау жобаларын бірнеше рет, негізсіз түзету аталған әрекетсіздіктің салдары болды.
2023 жылғы 1 шілдеден бастап, Жер кодексінің жер учаскелерін сұралып отырған нысаналы мақсатына қарай берудің ерекшеліктері мен шарттарына, республикалық маңызы бар қала, астана, облыстық және аудандық маңызы бар қалалар шегіндегі жер учаскесіне құқық беру тәртібіне, жер учаскелерінің нысаналы мақсатын өзгерту тәртібіне қатысты ӛзгерістері күшіне енгенін атап ӛткен жӛн.
Мемлекеттік баж
Мемлекеттік бажды төлеу тәртібі АПК және Салық кодексінің нормаларымен реттеледі. Мемлекеттік баж жеке тұлғалар үшін 0,3 айлық есептік көрсеткішті, заңды тұлғалар үшін 5 айлық есептік кӛрсеткішті құрайтын Салық кодексінің 610-бабы 1 тармағының 2, 3-тармақшаларында белгіленген мӛлшерде тӛленеді.
Сот шығыстарын өтеу туралы мәселе ӘРПК-нің 122-бабының және АПК-нің 109, 115, 117-бабының талап қоюларына сәйкес шешіледі. АПК-нің 102-бабына сәйкес сот шығыстары мемлекеттік баждан және іс бойынша іс жүргізуге байланысты шығындардан тұрады.
ӘРПК-нің 122-бабының екінші бөлігіне сәйкес талап қоюды осы Кодекстің 138 бабының екінші бӛлігі 5), 6), 12), 13), 14) және 15) тармақшаларында көзделген негіздер бойынша қайтарған кезде сот шығыстары өтелмейді.
ӘРПК-нің 142-бабының екінші бөлігіне сәйкес талап қоюшының талап қоюды сот отырысында немесе алдын ала тыңдауда толықтай кері қайтарып алу туралы арызы келіп түскен жағдайда, сот талап қоюды кері қайтарып алудың салдарын түсіндіреді.
Өзге жағдайларда судья әкімшілік процеске қатысушыларды шақырмай мемлекеттік бажды қайтара отырып, талап қоюды қайтарады.
Соттылық
Жер құқықтық қатынастарынан туындайтын даулар бойынша істерді қарау кезінде істерді шешу үшін соттылық қағидаларын сақтау, талап қоюға құқығы бар адамдардың талап қоюды ұсынуы, талап қою нысанасын дұрыс айқындауы ерекше маңызға ие.
Соттылық ӘРПК-нің 102 және 106-баптарының қағидалары бойынша айқындалады.
Республикалық маңызы бар қалалар және астана, облыс орталықтары шегіндегі мамандандырылған аудандық және оларға теңестірілген әкімшілік соттардың соттылығына жататын істерді қоспағанда, талап қоюшының арызы бойынша мамандандырылған аудандық және оған теңестірілген әкімшілік соттың соттылығына жатқызылған істерді талап қоюшының тұрғылықты жеріндегі сот қарауы мүмкін.
Даулардың ведомстволық бағыныстылығы мәселесі бойынша.
Мысалы, МАӘС-қа Жер инспекциясы басқармасының қала, аудан, ауылдық (селолық) округ әкімінің шешімдеріне дау айту туралы әкімшілік талап қоюлары келіп түсті, яғни, дау мемлекеттік органдар арасында туындады.
Кассациялық сатыдағы сот алқасы туындаған мәселе бойынша, егер iстер бойынша тараптар болып өз мәртебесi бойынша бiрдей екi мемлекеттiк орган (Қазақстан Республикасының Конституциясы, Қазақстан Республикасы заңдарының және әлеуметтік маңызы бар қоғамдық қатынастарды басқару және реттеу, мемлекет белгілеген жалпыға міндетті мінез-құлық ережелерінің сақталуын бақылау жөніндегі өзге де нормативтік құқықтық актілерінің негізінде мемлекет атынан жүзеге асыратын мемлекеттік билік ұйымдарына жатады) әрекет етсе және жеке (заңды) тұлғалардың не белгісіз тұлғалар тобының мүддесі үшін емес, мемлекет мүддесі үшін өзара дауласады, бұл жағдайда мұндай талап қоюлар әкімшілік сот ісін жүргізу тәртібімен қаралуға жатпайды деген түсіндірме берді.
Сонымен бірге, ЖАО-ның жер ресурстарын басқару жӛніндегі уәкілетті органдарға олардың атына енгізілетін нұсқамаларға дау айту туралы талап қоюлары бойынша сұрақтар туындайды.
Уәкілетті органның жер заңнамасы талап қоюларын бұзушылықтарды жою 7 туралы нұсқамасы әкімшілік акт болып табылатынын және Жер кодексінің 146 бабының 3-тармағына сәйкес міндетті сипатта болатынын назарға ала отырып, тексеру субъектілері оған әкімшілік іс жүргізу тәртібімен шағымдануға құқылы.
Мысалы: аудан әкіміне жер учаскесін беру және кінәлі лауазымды тұлғаларды жауапкершілікке тарту туралы қаулының күшін жою туралы нұсқамаға аталған аумақтық бірліктің әкімі дау айтуға тиіс. Сонымен қатар, мүдделері кӛрсетілген нұсқамамен жанама түрде қозғалатын жеке, заңды тұлғалардың талап қоюлары қайтарылуға жатады, ӛйткені, шағым келтірілетін әкімшілік акт басқа субъектіге қатысты шығарылады.
Мысалы: «Н» ЖШС-нің тексеріс жүргізу әрекеттерін заңсыз деп тану, бұзушылықтарды жою туралы 2022 жылғы 1 шілдедегі № 95, 96 және 97 нұсқамаларды заңсыз деп тану және күшін жою туралы Жер ресурстарын басқару департаментіне қойған талабы бойынша.
Сотқа талап қою мерзімдерін сақтау
Негізінен талап қоюшылар жергілікті атқарушы органның жер учаскелеріне тиісті құқық беру туралы шешімдеріне дау айту туралы талап қойған.
ӘРПК-нің 136-бабының бірінші бөлігіне сәйкес дау айту туралы, мәжбүрлеу туралы талап қоюлар шағымды қарайтын органның шағымды қарау нәтижелері бойынша шешімі табыс етілген күннен бастап бір ай ішінде сотқа беріледі.
Егер заңда сотқа дейінгі тәртіп көзделмеген немесе шағымды қарайтын орган болмаса, талап қою әкімшілік акт табыс етілген күннен бастап немесе осы Кодексте және Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен назарына жеткізілген кезден бастап бір ай ішінде беріледі.
Құқықтары, бостандықтары мен заңды мүдделері әкімшілік актіде қозғалатын, әкімшілік рәсімге қатыспаған адам әкімшілік актінің қабылданғаны туралы адам білген немесе білуі мүмкін болған күннен бастап бір ай ішінде, бірақ, ол қабылданған күннен бастап бір жылдан кешіктірмей сотқа талап қоюды беруге құқылы (ӘРПК-нің 136-бабының 5-бөлігі).
Соттар көрсетілген түпкілікті мерзімді қалпына келтіруге байланысты процестік заң бойынша қателіктерге жиі жол береді.
Мысалы, МАӘС-тің 2022 жылғы 10 ақпандағы шешімімен А.-ның аудан әкімдігіне қойған талабы қанағаттандырылды. «А» ЖШС жер учаскесіне құқық беру туралы 2009 жылғы 23 шілдедегі қаулының күші жойылған.
Апелляциялық сатыдағы соттың 2022 жылғы 19 мамырдағы қаулысымен сот шешімі ӛзгеріссіз қалдырылған.
Соттар әкімдіктің 2003 жылғы 8 қыркүйектегі қаулысымен талап қоюшыға жер учаскесіне шаруа қожалығын жүргізу үшін 49 жыл мерзіммен уақытша ортақ үлестік жер пайдалану құқығы берілгенін анықтады.
Жергілікті соттар Серіктестікке жер учаскесіне құқық талап қоюшының келісімінсіз берілгендігін негізге алды, осыған байланысты қаулы заңсыз деп танылды.
Жоғарғы Соттың әкімшілік істер жөніндегі сот алқасының 2022 жылғы 22 желтоқсандағы қаулысымен жергілікті соттардың сот актілерінің күші жойылды, -йткені, дауды мәні бойынша шешу кезінде бірінші және апелляциялық сатыдағы соттар талап қоюшының әкімшілік рәсімге қатысушы емес екенін ескермеген.
Дау айтылған қаулымен Серіктестікке жер пайдалану құқығы берілген. Қаулы 2009 жылғы 23 шілдеде шығарылған, оны қабылдаудың әкімшілік рәсіміне қатыспаған адам үшін, оның ішінде А. үшін де оны даулау туралы талап қою мерзімі 2010 жылғы 23 шілдеде аяқталған.
Жергілікті соттар процестік заңның жоғарыда к-рсетілген ережелерін бұза отырып, талап қоюшыға түпкілікті болып табылатын мерзімін қалпына келтірген және қайтаруға жататын талап қоюды мәні бойынша қараған.
Соттар ӘРПК-нің 136-бабы 5-б-лігінің нормасы императивті сипатқа ие екенін және көзделген бір жылдық мерзім түпкілікті болып табылатынын және қалпына келтіруге жатпайтынын есте ұстаған жөн. ӘРПК-нің 136-бабының 8-бөлігіне сәйкес сотқа жүгінудің өтіп кеткен мерзімін қалпына келтірудің мүмкін болмауы талап қоюды қайтару үшін негіз болып табылады.
Осы негіздер бойынша «А» ШҚ-ның жер пайдалану құқығын беру туралы шешімді заңсыз деп тану және күшін жою туралы ауылдық округтің әкіміне қойған талап қоюы бойынша шығарылған МАӘС-тің 2021 жылғы 5 қазандағы және әкімшілік істер жӛніндегі сот алқасының 2022 жылғы 10 наурыздағы сот актілерінің күші кассациялық тәртіппен жойылды.
Талап қою қайтарылды. Соттар дауды мәні бойынша шеше отырып, «О» ШҚ даулы жер учаскесіне жер пайдалану құқығын беру жөніндегі рәсімдердің 2006-2008 жылдары орын алғанын ескермеген және тиісті құқықтық бағасын бермеген. 2021 жылдың 6 тамызында әкімшілік талап қою берілген. Бұл ретте, талап қоюшы «А» ШҚ бұл рәсімдердің қатысушысы болып табылмайды.
Осындай бұзушылықтар республиканың барлық өңірлерінде орын алған. Талап қоюшылар әкімшілік рәсімге қатысушылар бола отырып, ӘРПК қолданысқа енгізілгенге дейін шығарылған әкімшілік актілерге дау айтқанда, талап қоюды беруге мерзімдерді қалпына келтіру кезінде процестік заңды елеулі түрде бұзу жағдайлары орын алады.
Өткізіп алған мерзімді қалпына келтіру үшін негіздер айрықша болуға тиіс, соттар өз құқықтарының бұзылғанын білетін немесе білуі мүмкін талап қоюшылардың жол берген құқығын теріс пайдалануына ықпал етпеуге тиіс.
Апелляциялық сатыдағы соттар, егер бірінші сатыдағы сот талап қоюды іс жүргізуге қабылдаса және АПК-нің 126-бабының ережелерін ескере отырып, апелляциялық қарау сатысында шешім шығарыла отырып, мәні бойынша қараса, ол тек түпкілікті мерзімді ӛткізіп алу үшін ғана қайтарылуы мүмкін екенін ескергені жөн.
Қалған жағдайларда істі апелляциялық саты мәні бойынша қарайды. Сонымен бірге, егер сот мерзімін жеткілікті негіздер болмағанда қалпына келтірсе, бұзылған құқықты қорғау үшін құқықты теріс пайдалану фактісі бойынша бас тартылуы мүмкін.
Наибольшее распространение имеют иски по следующим категориям:
- споры по вопросам законности предоставления права частной собственности и временного землепользования на земельные участки;
- споры, связанные с отказом акимата в продлении договора аренды с землепользователем;
- споры по вопросам изменения целевого назначения земельных участков.
Келесі санаттар бойынша шағымдар ең көп таралған:
- жер учаскелеріне жеке меншік және уақытша жер пайдалану құқығын берудің заңдылығы мәселелері бойынша даулар;
- әкімдіктің жер пайдаланушымен жалдау шартын ұзартудан бас тартуына байланысты даулар;
- жер учаскелерінің нысаналы мақсатын ӛзгерту мәселелері бойынша даулар;
Заңнама
Қорытылып отырған санаттағы дауларды шешу кезінде соттар басшылыққа алған материалдық құқық нормаларына қазіргі уақытта қолданылатын заңнамалық актілер жатады. Қорытылып отырған санаттағы даулар бойынша мәселелерді реттейтін негізгі нормативтік-құқықтық актілер:
1) Қазақстан Республикасының Конституциясы;
2) Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексі (бұдан әрі – АК);
3) Қазақстан Республикасының Жер кодексі (бұдан әрі – ЖК);
4) Әкімшілік рәсімдік-процестік кодекс (бұдан әрі – ӘРПК);
5) Қазақстан Республикасының Азаматтық процестік кодексі (бұдан әрі – АПК);
6) 2015 жылғы 29 қазандағы № 375-V Қазақстан Республикасының Кәсіпкерлік кодексі;
7) 2008 жылғы 4 желтоқсандағы № 95-IV Қазақстан Республикасының Бюджет кодексі;
8) 2021 жылғы 2 қаңтардағы № 400-VI Қазақстан Республикасының Экология кодексі;
9) «Құқықтық актілер туралы» 2016 жылғы 6 сәуірдегі № 480-V Қазақстан Республикасының Заңы;
10) «Мемлекеттік мүлік туралы» 2011 жылғы 1 наурыздағы № 413-IV Қазақстан Республикасының Заңы;
11) «Қазақстан Республикасындағы жергілікті мемлекеттік басқару және ӛзін 2 өзі басқару туралы» Қазақстан Республикасының Заңы;
12) «Сот шешімі туралы» Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының 2003 жылғы 2 қазандағы № 5 нормативтік қаулысы;
13) Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрінің 2014 жылғы 23 желтоқсандағы № 160 бұйрығымен бекітілген Қазақстан Республикасында мемлекеттік жер кадастрын жүргізу қағидалары;
14) Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрінің 2015 жылғы 6 мамырдағы № 379 бұйрығымен бекітілген Жерге орналастыру жобасын әзірлеу жөніндегі жерге орналастыру жұмыстарын орындау қағидалары;
15) Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрінің 2020 жылғы 1 қазандағы № 301 бұйрығымен бекітілген Жер қатынастары саласындағы мемлекеттік қызметтерді кӛрсету жөніндегі қағидалар.
Егер Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шартта Заңда көзделгеннен өзгеше ережелер белгіленсе, онда халықаралық шарттың ережелері қолданылады.
«Құқықтық актілер туралы» Заңның 10 және 12-баптарына сәйкес кодекстердің заңдарға қарағанда жоғары заңдық күші бар; әртүрлі деңгейдегі нормативтік құқықтық актілердің нормаларында қайшылықтар болған кезде неғұрлым жоғары деңгейдегі актінің нормалары қолданылады.
АК-нің 4-бабында, «Құқықтық актілер туралы» Заңның 43-бабында көзделген жалпы қағида бойынша нормативтік құқықтық актілер олар қолданысқа енгізілгеннен кейін туындаған қатынастарға қолданылады.
Назар аударыңыз!
«Заң және Құқық» адвокаттық кеңсесі, бұл құжаттың жалпылама екендігіне және нақты сіздің жағдайыңыздың талаптарына сәйкес келмеуі мүмкендігіне көңіл бөлуіңізді сұрайды.
Біздің заңгерлер сіздің нақты жағдайыңызға сәйкес келетін кез келген құқықтық құжатты әзірлеп көмектесуге дайын.
Қосымша ақпарат алу үшін Заңгер/Адвокат телефонына хабарласуыңызға болады: +7 (708) 971-78-58; +7 (700) 978 5755, +7 (700) 978 5085.
Адвокат Алматы Заңгер Қорғаушы Заң қызметі Құқық қорғау Құқықтық қөмек Заңгерлік кеңсе Азаматтық істері Қылмыстық істері Әкімшілік істері Арбитраж даулары Заңгерлік кеңес Заңгер Адвокаттық кеңсе Қазақстан Қорғаушы Заң компаниясы
