Қазақстан Республикасының Бас Прокурорына Арыз шағым
Назар аударыңыз!
«Заң және Құқық» адвокаттық кеңсесі, бұл құжаттың жалпылама екендігіне және нақты сіздің жағдайыңыздың талаптарына сәйкес келмеуі мүмкіндігіне көңіл бөлуіңізді сұрайды. Біздің заңгерлер сіздің нақты жағдайыңызға сәйкес келетін кез келген құқықтық құжатты әзірлеп көмектесуге дайын.
Қосымша ақпарат алу үшін Заңгер/Адвокат телефонына хабарласуыңызға болады: +7 (708) 971-78-58; +7 (700) 978 5755, +7 (700) 978 5085.
Қазақстан Республикасының Бас Прокурорына
Б. Асыловқа
кәмелетке толмағанның заңды өкілінен
жәбірленуші Рахмаш Н.Ә. -
Ж.С. Ы.
ЖСН …
Шымкент қ., а. ж. көшесі.а, д. 28
тел. 8701…
шағым.
31.03.2024 ж.Шымкент қаласы ПД СУ тергеушісі Е. Ж. Исимовтың Шымкент қаласы Абай ауданы прокурорының орынбасары бекіткен қаулысымен ҚР ҚК 107-бабы 2-бөлігінің 8) тармағы бойынша №227911031002902 қылмыстық іс бойынша сотқа дейінгі тергеу тоқтатылды, ол бойынша р. Н. жәбірленуші деп танылды.
Жәбірленуші тарап анықтаған Қазақстан Республикасы қылмыстық іс жүргізу кодексінің нормаларын өрескел бұзушылықтарға қарамастан, олар туралы Шымкент қаласы Абай ауданының прокурорына және Шымкент қаласының прокурорына жеткізілген қылмыстық іс материалдарымен танысу барысында тергеуші Е. Ж. Исимов Қазақстан Республикасы қылмыстық іс жүргізу кодексінің 24-бабының талаптарын бұза отырып, сотқа дейінгі тергеуді тоқтату туралы қаулы шығарды.
Кәмелетке толмаған жәбірленуші Р. Н.өкілдерімен Шымкент қаласы Абай ауданының прокурорына сотқа дейінгі тергеп-тексеруді тоқтату туралы қаулыға шағым түсірілді, алайда 11.04.2024 ж. қаулысымен шағымды қанағаттандырудан бас тартылды.
Шымкент қаласының мамандандырылған тергеу сотының тергеу судьясының қаулысымен 2024 жылғы 22 сәуірде сотқа дейінгі тергеуді тоқтату туралы қаулының күшін жоюдан бас тартылды.
Шымкент қаласы сотының 2024 жылғы 29 сәуірдегі қаулысымен жоғарыда аталған сот актісіне шағымды қанағаттандырудан бас тартылды.
Тергеуші мен прокурордың, сондай-ақ Шымкент қаласы соттарының қаулылары көрінеу заңсыз және Қазақстан Республикасының қолданыстағы қылмыстық іс жүргізу заңнамасының талаптарын өрескел бұзады деп санаймын.
Тергеуші өз қаулысының негізіне сот-медициналық сараптамалардың қорытындыларын қойды, олар қылмыстық іс материалдарынан заңсыз деп танылуға жатады, өйткені олар Қазақстан Республикасы қылмыстық іс жүргізу кодексінің 76-бабы 2-бөлігінің талаптарын өрескел бұза отырып алынған, онда:
"Кәмелетке толмаған немесе сот ісін жүргізу тілін білмейтін не өзінің физикалық немесе психикалық жай-күйі бойынша өз құқықтары мен заңды мүдделерін өз бетінше қорғау мүмкіндігінен айырылған жәбірленушілердің құқықтары мен заңды мүдделерін қорғау үшін олардың заңды өкілдері мен өкілдері процеске міндетті түрде қатысуға тартылады.
Мұндай жағдайларда жәбірленуші немесе оның заңды өкілі болып сайланған адвокат жәбірленушінің өкілі ретінде жіберіледі. Егер адвокатты жәбірленушінің өзі немесе оның заңды өкілі шақырмаған жағдайда, адвокаттың қатысуын қылмыстық процесті жүргізетін орган адвокаттардың кәсіби ұйымы немесе оның құрылымдық бөлімшесі үшін міндетті қаулы шығару жолымен, сондай-ақ қолданыстағы п. "Қылмыстық құқық бұзушылықтардан зардап шеккен адамдардың құқықтары мен міндеттерін регламенттейтін заңнаманы қолдану практикасы туралы"Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының 1992 жылғы 24 сәуірдегі № 2 нормативтік қаулысының 7-тармағы:
Егер жәбірленуші кәмелетке толмаған немесе сот ісін жүргізу тілін білмейтін не өзінің физикалық немесе психикалық жай-күйі бойынша өз құқықтары мен заңды мүдделерін дербес қорғауға мүмкіндігі жоқ адам болса, заңды өкіл мен өкілдің қатысуы міндетті. Бұл жағдайда жәбірленушінің өзі немесе оның заңды өкілі сайлаған адвокатқа ғана өкіл ретінде рұқсат етіледі. Заңды өкіл ұғымы ҚІЖК-нің 7-бабының 13) тармағында берілген.
Осы талап бұзылған жағдайда үкімнің, сот қаулысының кез келген жағдайда күші жойылуға жатады.
Кәмелетке толмаған р. Н.білікті заң көмегін көрсету құқығынан айырылды, оның заңды құқықтары мен мүдделері қорғалмады, оған кәсіби адвокат атынан өкіл берілмеді. Сот ісін жүргізу тілі р. Н. білмейтін орыс тілі болып таңдалды.
Қылмыстық іс бойынша шағымдарда р. Н. – ж. С. Ы. өкілінен алу қажет екендігі бірнеше рет көрсетілген. 05.09.2022 ж. КТ сипаттау ХАТТАМАСЫ, DVD-диск, КТ фотосуреттері және жаңа сот-медициналық сараптама тағайындау. Бұл тергеу әрекеттері жүргізілмеді, жәбірленушінің адвокат өкілінің қатысуымен қандай да бір тергеу әрекеттері жүргізілмеді.
Тергеуші Е. Ж. Исимов дәрігер К. С.Абсеметовтан жауап алумен ғана шектелді, ол жәбірленушінің заңды өкілі р. Н. – ж. С. Ы. өтініші бойынша 05.09.2022 ж. компьютерлік томография суретінің жалған сипаттамасын бергені туралы айғақ берді.
Бұл ретте тергеуші Е. Ж. Исимов "сарапшыдан, маманнан қорытынды берілгенге дейін жауап алуға тыйым салынады"деп көрсетілген Қазақстан Республикасы қылмыстық іс жүргізу кодексінің 285-бабы 3-бөлігінің талаптарын өрескел бұзды.
Сондай-ақ, Сотқа дейінгі тергеуді тоқтату туралы шешімін негіздеу үшін тергеуші Е.Ж. Исимов өз қаулысында 22.10.2022 ж. №9368/215-допқа сараптама жүргізген маман К. Б. Бекетаевтың жауап алуына сілтеме жасайды, ол сараптама жүргізу кезінде "С1 омыртқаның ротациялық сублюксациясы анықталмағанын"түсіндірді.
Алайда, Қ. Б. Бекетаев маман ретінде тартылған 22.10.2022 ж. №9368/215-ДОП сараптамасының қорытындысында мынадай қорытынды бар: ұсынылған медициналық құжаттардың негізінде 3 аптадан астам мерзімге денсаулықтың бұзылу белгілері бойынша 1-ші мойын омыртқасының ротациялық сублуксациясы бар, денсаулыққа орташа зиян ретінде бағаланады.
Сондай-ақ, қаулыда тергеуші №1549/53-К сараптама жүргізгенін түсіндірген сарапшы Т.Р. Қожамұраттың жауап алуына сілтеме жасайды, сараптама жүргізу кезінде "С1 омыртқаның айналмалы сублуксациясы"анықталды. Алайда, тергеуші тағы да сарапшы к. б.Бекетаев берген № 1549/53-к сарапшысының қорытындысына сәйкес жәбірленуші Р. Н. кәмелетке толмаған адамның денсаулығына орташа зиян ретінде бағаланатын дене жарақаты табылғанын көрсетпейді.
Бұл ретте тергеуші 05.09.2022 ж. КТ сипаттамасының көрсетілген хаттамасын алмаған, оны К. С. Абсеметовке тануға ұсынбаған.
Сонымен қатар, К. С. Абсеметовтың айғақтары ж.С. Ы. - мен бетпе-бет ставкалар барысында тексерілмеген.
Шымкент қалалық балалар ауруханасында жасалған 05.09.2022 жылғы компьютерлік томографияны сарапшыға ұсына отырып, сараптама тағайындалмады.
Осылайша, тергеуші Е. Ж. Исимов Қазақстан Республикасы қылмыстық іс жүргізу кодексінің 112-бабының ережелерін өрескел елемеді:
Егер іс сотқа дейінгі тергеп-тексеру немесе сот талқылауы кезінде процеске қатысушылардың заңмен кепілдік берілген құқықтарынан айыру немесе шектеу жолымен немесе қылмыстық процестің өзге де қағидаларын бұзу жолымен алынған нақты деректердің дұрыстығына әсер еткен немесе әсер етуі мүмкін осы Кодекстің талаптарын бұза отырып алынған болса, нақты деректер дәлелдемелер ретінде жол берілмейді деп танылуға тиіс.
Сонымен қатар, 15.03.2024 ж. тергеуші Е. Ж. Исиммовқа жол берілмейді деп тану және қылмыстық істен келесі дәлелдемелерді алып тастау туралы өтініш берілді:
- сарапшының 13.09.2022 ж. №8581/2027 қорытындысы
- сарапшының 22.09.2022 ж. №8575/2661 қорытындысы
-сарапшының 27.10.2022 ж. №9368/215-доппен қорытындысы
-сарапшының 01.03.2023 ж. №1549/53-К қорытындысы
- сарапшының 02.05.2023 ж. № 53 қорытындысы
- сарапшының 20.07.2023 ж. №73 қорытындысы
- сарапшының 26.12.2023 ж. №14561/408 қорытындысы
- сот-медициналық сараптаманы тағайындау туралы 04.09.2022 ж. қаулы
- сот-медициналық сараптаманы тағайындау туралы 03.09.2022 ж. қаулы
- қосымша сот-медициналық сараптаманы тағайындау туралы 05.10.2022 ж. қаулы
- 12.11.2022 ж. р. Н. жауап алу хаттамасы
- 19.12.2022 ж. р. Н. мен С. А. М. арасындағы күндізгі ставка ХАТТАМАСЫ.
- 03.01.2023 ж. р. Н. мен С. А. Р. арасындағы күндізгі ставка ХАТТАМАСЫ.
-сот психологиялық-психиатриялық сараптаманы тағайындау туралы 23.02.2023 ж. қаулы
- 07.03.2023 ж. р. Н. мен Ш. Д. М. арасындағы күндізгі ставка ХАТТАМАСЫ.
- р. Н. мен С. А. арасындағы 24.03.2023 ж. күндізгі ставка ХАТТАМАСЫ.
- қосымша комиссиялық сот-медициналық сараптаманы тағайындау туралы 03.04.2023 ж. қаулы
-11.05.2023 ж. қайта комиссиялық сот-медициналық сараптама тағайындау туралы қаулы
- қайта комиссиялық сот-медициналық сараптаманы тағайындау туралы 08.09.2023 ж. қаулы
-18.09.2023 ж. қайта комиссиялық сот-медициналық сараптама тағайындау туралы қаулы
-қайта комиссиялық сот-медициналық сараптаманы тағайындау туралы 19.09.2023 ж. қаулы
-қосымша комиссиялық сот-медициналық сараптаманы нақтылау туралы 30.11.2023 ж. қаулы себебі кәмелетке толмаған жәбірленуші Н. Рахмаш тергеу әрекеттерін жүргізу кезінде талап етілгендей адвокаттың өкілі болмаған
Аталған өтініш толығымен заңды және қанағаттандырылуы тиіс.
Алайда, тергеуші Е. Ж. Исимов оны қанағаттандырудан бас тартып, өтінішхатқа тек 26.03.2024 ж.рұқсат берді, бұл да Қазақстан Республикасы қылмыстық іс жүргізу кодексінің 99-бабының талаптарын өрескел бұзу болып табылады.
Шымкент қаласы Абай ауданының прокуроры өз шешімінің негіздемесіне тергеуші сияқты дәлелдер келтіреді.
Сонымен қатар, Қазақстан Республикасының қолданыстағы қылмыстық іс жүргізу Кодексінің мәтінін бұрмалай отырып, прокурор өз қаулысында жәбірленуші Р. Н.кәмелетке толмаған адамның заңгер тұлғасында өкілі болған деген қорытындыға келеді.
"Адвокаттық қызмет және заң көмегі туралы" Заңның 32-бабына сәйкес жоғары заң білімі бар, адвокаттық қызметпен айналысуға лицензия алған, адвокаттар алқасының мүшесі болып табылатын және осы Заңмен регламенттелетін адвокаттық қызмет шеңберінде кәсіби негізде заң көмегін көрсететін Қазақстан Республикасының азаматы адвокат болып табылады.
Іске өкіл ретінде қатысуға жіберілген К. Шинтековтың іс материалдарында адвокат болып табылатыны туралы мәліметтер жоқ.
Осылайша, тергеуші Е. Ж. Исимовтың және Шымкент қаласы Абай ауданы прокурорының қаулысы жәбірленуші Р. Н.-ның Қазақстан Республикасы қылмыстық іс жүргізу кодексінің 71, 76-баптарында көзделген білікті заң көмегін көрсету құқығын, сондай-ақ Қазақстан Республикасы қылмыстық іс жүргізу кодексінің 71-бабында көзделген қылмыспен келтірілген зиянды өтеу құқығын бұзады, оның ішінде өкілге арналған шығыстар.
Қазақстан Республикасы қылмыстық іс жүргізу кодексінің 106-бабына сәйкес:
Құқықтары мен бостандықтары прокурордың, тергеу және анықтау органдарының әрекетімен (әрекетсіздігімен) және шешімімен тікелей қозғалатын адам сотқа дейінгі тергеп-тексеру басталған, тергеп-тексеру мерзімдері үзілген, қылмыстық істі тоқтатқан, медициналық ұйымға қылмыстық құқық бұзушылық туралы, сондай-ақ заңды бұзу туралы арызды қабылдаудан бас тартқаны үшін шағыммен сотқа жүгінуге құқылы. сот-медициналық сараптама жүргізу, тінту және (немесе) алу жүргізу, өзге де әрекеттер (әрекетсіздік) жасау және шешімдер қабылдау. Шағымды осы баптың тәртібімен қарау кезінде сот осы Кодекске сәйкес қылмыстық істі мәні бойынша шешкен кезде сот қарауының мәні болып табылуы мүмкін мәселелерді шешпеуге тиіс.
Шағымды қарау кезінде сот істе бар дәлелдемелерге баға бермей, анықтаушы, тергеуші, прокурор шағымда өтініш беруші көрсеткен барлық мән-жайлардың тексерілгенін және ескерілгенін анықтауға тиіс. Бұл ретте сот кінәсінің дәлелденгені немесе дәлелденбегені, жиналған дәлелдемелердің жіберілгені немесе жіберілмегені туралы қорытынды жасамай, іс бойынша шешім қабылдау үшін материалдық-құқықтық және іс жүргізу негіздерінің болуын не болмауын тексеруге тиіс.
Сот тексеруінің шегі осы баптың бірінші бөлігінде көрсетілген әрекеттерді (әрекетсіздікті) жасау және шешімдер қабылдау кезінде заң нормаларының сақталуын анықтаумен шектеледі.
Алайда, Шымкент қаласының соттары мамандардан жауап алуды рұқсат етілген дәлелдемелер деп тани отырып, Қазақстан Республикасы қылмыстық іс жүргізу кодексінің 106-бабының талаптарын бұзды және 05.09.2024 ж.сараптама мамандары мен сарапшыларына ұсынылмай жүргізілген сараптамалар тергеушінің сотқа дейінгі тергеуді тоқтату туралы шешімінің негізіне алынуы мүмкін.
Осылайша, Қазақстан Республикасы қылмыстық іс жүргізу кодексінің 24-бабының талаптары бұзылды, оған сәйкес тергеуші істі дұрыс шешу үшін қажетті және жеткілікті мән-жайларды жан-жақты, толық және объективті зерттеу үшін заңда көзделген барлық шараларды қабылдауға міндетті.
ҚР "Прокуратура туралы" Конституциялық Заңының 4-бабына сәйкес:
"Прокуратура адамды, оның өмірін, мемлекеттің жоғары құндылықтары ретіндегі құқықтары мен бостандықтарын қорғау, Қазақстан Республикасының аумағында заңдылықты қамтамасыз ету мақсатында мынадай міндеттерді жүзеге асырады:
1) адамның және азаматтың бұзылған құқықтары мен бостандықтарын, заңды тұлғалардың, қоғамның және мемлекеттің заңмен қорғалатын мүдделерін қорғау және қалпына келтіру;
2) заңдылықты бұзушылықтарды, оларға ықпал ететін себептер мен жағдайларды, сондай-ақ олардың салдарын анықтау және жою".
"Прокуратура туралы" ҚР Конституциялық Заңының 9-бабына сәйкес Бас Прокурор Заңда белгіленген шектерде және нысандарда Қазақстан Республикасының аумағында заңдылықтың сақталуына жоғары қадағалауды жүзеге асырады.
Сізден, Бас Прокурор мырза қылмыстық іс бойынша сотқа дейінгі тергеу барысында өрескел бұзылған және сотқа дейінгі тергеуді заңсыз тоқтатуға әкеп соққан және кінәлі адамдарға қылмыстық жауаптылықтан құтылуға мүмкіндік берген кәмелетке толмаған ұлымның құқықтарын қорғауыңызды сұраймын.
Жоғарыда айтылғандардың негізінде сұраймын:
- менің шағымымды қарау және тергеуші Е.Исимовтың 31.03.2024 ж. сотқа дейінгі тергеуді тоқтату туралы қаулысының, Абай ауданы прокурорының 11.04.2024 ж. қаулысының, мамандандырылған тергеу сотының 2024 жылғы 22 сәуірдегі қаулысының, Шымкент қаласы сотының 2024 жылғы 29 сәуірдегі қаулысының заңдылығын тексеру.
Қосымша: тергеушінің 31.03.2024 ж. қаулысының көшірмесі, прокурордың 11.04.2024 ж. қаулысының көшірмесі, Шымкент қаласының мамандандырылған тергеу сотының 22.04.2024 ж. қаулысының көшірмесі, Шымкент қаласы сотының 29.04.2024 ж. қаулысының көшірмесі, заңды өкіл болып тағайындау туралы қаулының көшірмесі, сарапшының №қорытындысынан үзінді 9368/215-қосымша, №1549/53-к сарапшының қорытындысынан үзінді.
Заңды өкілі Ж.С. Ы.
Адвокат Алматы Заңгер Қорғаушы Заң қызметі Құқық қорғау Құқықтық қөмек Заңгерлік кеңсе Азаматтық істері Қылмыстық істері Әкімшілік істері Арбитраж даулары Заңгерлік кеңес Заңгер Адвокаттық кеңсе Қазақстан Қорғаушы Заң компаниясы
