Сотқа жүгіну үшін алдын алу мерзімін дұрыс есептемеу
Заңның 11-бабының 4-тармағында белгіленген сотқа жүгіну үшін алдын алу мерзімін дұрыс есептемеу сот актілерінің күшін жоюға негіз болып табылатын жағдайлар орын алады. Мысал. Жоғарғы Соттың азаматтық істер жөніндегі сот алқасының 2020 жылғы 18 тамыздағы қаулысымен Қостанай облысы соттарының «Арқалық қаласы әкімдігінің білім бөлімі» ММ-нің «M» ЖШС-ны мемлекеттік сатып алуға жосықсыз қатысушы деп тану туралы қойылған талабынан бас тарту туралы сот актілерінің күші жойылды. Жергілікті соттар қойылған талаптан бас тарта отырып, өнім берушіні мемлекеттік сатып алуға жосықсыз қатысушы деп тану туралы Мекеменің талап қойып сотқа жүгінуі үшін Заңның 12-бабының 4-тармағында белгіленген отыз күндік мерзімді өткізіп алғанын негізге алған. Талап қою үшін заңда белгіленген мерзім шарттың уәкілетті органда тіркелген күннен бастап есептелетіні көрсетілген. Жергілікті соттардың түйіндерін кассациялық сот алқасы негізсіз деп тапты. Тараптар арасында Қаратоғай жалпы орта білім мектебінің жұмсақ шатырына ағымдағы жөндеу жүргізу бойынша мемлекеттік сатып алу туралы шарт жасалғаны анықталды. Жұмыстарды орындау мерзімі - шартқа қол қойылған күннен бастап күнтізбелік 30 күн. Шартты аумақтық қазынашылық органында тіркеу 2019 жылғы 12 қыркүйекте жүргізілді. Іс материалдарымен серіктестіктің міндеттемелерді уақтылы орындамағаны расталды. АК-нің 177-бабына сәйкес талап қою мерзімі - бұл адамның немесе заңмен қорғалатын мүдденің құқығын бұзудан туындаған талап қою қанағаттандырылуы мүмкін уақыт кезеңі.
Сотқа жүгіну үшін алдын алу мерзімін дұрыс есептемеу
АК-нің 180-бабына сәйкес талап қою мерзімінің өтуі адам құқықтың бұзылғаны туралы білген немесе білуге тиіс болған күнінен басталады. Заңның 12-бабы 4-тармағының 3) тармақшасына сәйкес, осы тармақтың бірінші бөлігінің 1) тармақшасында көрсетілген жағдайда, мемлекеттік сатып алуды ұйымдастырушы, тапсырыс беруші әлеуетті өнім берушінің немесе өнім берушінің Қазақстан Республикасының мемлекеттік сатып алу туралы заңнамасын бұзу фактісі туралы өздеріне белгілі болған күннен бастап күнтізбелік отыз күннен кешіктірмей, осындай әлеуетті өнім берушіні немесе өнім берушіні мемлекеттік сатып алуға жосықсыз қатысушы деп тану туралы талап арызбен сотқа жүгінуге міндетті. Осылайша заңның осы ережелерінің мағынасынан талап қою мерзімінің өтуі адам құқықтың бұзылғаны туралы білген немесе білуге тиіс болған күннен басталады. Ескіру мерзімінің басталуы субъективті, сонымен қатар объективті мағынада заңның бұзылуын нақты немесе тиісті түрде анықтау сәтімен ұштастырылады. Мекемеге серіктестіктің жұмысты орындамағаны туралы 2019 жылғы қазанда белгілі болған. Шартқа сәйкес қабылданған міндеттемелерді орындау мерзімі 2019 жылғы 12 қазан деп белгіленген. Демек көрсетілген күннен бастап өзінің бұзылған құқықтары мен заңды мүдделерін қорғау туралы талап қою үшін шек қойылған мерзім есептелуге жатады. Мекеме Серіктестікті мемлекеттік сатып алуға жосықсыз қатысушы деп тану туралы талаппен сотқа 2019 жылғы 15 қазанда жүгінген, яғни заңда белгіленген мерзімді талапкер өткізіп алмаған. Практикада тапсырыс берушінің өнім берушіні кейінгі қаржы жылдарында шарттың орындалуын қамтамасыз етуді енгізбеуіне байланысты шарт бойынша міндеттемелерді тиісінше орындамау негізінде мемлекеттік сатып алуға жосықсыз қатысушы деп тану туралы талап қойып сотқа жүгінген жағдайлар туындайды. Заңның 26-бабы өнім берушіге шарт бір қаржы жылынан астам мерзімге жасалған жағдайда, шарттың орындалуын қамтамасыз етуді әрбір ағымдағы қаржы жылының басында енгізуге мүмкіндік береді.
Осыған байланысты өнім беруші соңғы қаржы жылында шарт бойынша міндеттемелерді орындауды қамтамасыз етуді енгізбеген жағдайда, өнім берушіні шарт бойынша міндеттемелерді орындамау не тиісінше орындамау негіздерімен мемлекеттік сатып алуға жосықсыз қатысушы деп тану туралы тапсырыс берушінің талаптары заңды ма деген мәселе туындайды, өйткені орындауды қамтамасыз етуді енгізбеу шарт жасасудан жалтару деп танылады, ал тізілім уәкілетті орган шешімінің негізінде қалыптастырылады. Бұл ретте соттар мыналарды басшылыққа алуы керек: Заңның 44-бабының 1-тармағында, егер жеңімпаз деп танылған не екінші орын алған әлеуетті өнім беруші заңда белгіленген мерзімдерде тапсырыс берушіге қол қойылған мемлекеттік сатып алу туралы шартты ұсынбаған немесе мемлекеттік сатып алу туралы шарт жасасып, мемлекеттік сатып алу туралы шарттың орындалуын қамтамасыз етуді және (немесе) заңның 26-бабына сәйкес соманы енгізбеген жағдайда, онда мұндай әлеуетті өнім беруші мемлекеттік сатып алу туралы шарт жасасудан жалтарған деп танылатыны көзделген.
Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2015 жылғы 28 ақпандағы № 694 бұйрығымен бекітілген Мемлекеттік сатып алу саласында тізілімдерді қалыптастыру және жүргізу қағидаларының 22-тармағына сәйкес, егер әлеуетті өнім беруші қағаз түріндегі мемлекеттік сатып алу туралы шартына қол қоюдан жалтарған немесе мемлекеттік сатып алу туралы шарт жасасып, мемлекеттік сатып алу туралы шарттың орындалуын қамтамасыз етуді және (немесе) осы Заңның 26-бабына сәйкес соманы енгізбеу жолымен мемлекеттік сатып алу туралы шарт жасаудан жалтарған жағдайда, тапсырыс беруші мемлекеттік сатып алу туралы шарт жасаудан жалтарған күннен бастап үш жұмыс күні ішінде осы Қағидаларға 3-қосымшаға сәйкес нысан бойынша мұндай әлеуетті өнім беруші немесе өнім беруші туралы мәліметтерді электрондық түрде веб-портал арқылы уәкілетті органға береді. Қаржы министрінің 2015 жылғы 11 желтоқсандағы № 648 бұйрығымен бекітілген Мемлекеттік сатып алуды жүзеге асыру қағидаларының 416-тармағының 4) тармақшасына сәйкес Заңның 43-бабының 19-тармағы бойынша шарттың орындалуын қамтамасыз етуді және (немесе) Заңның 26-бабына сәйкес соманы енгізбеу жолымен шарт жасасудан жалтарған жағдайда, оны кез келген кезеңде бұзу туралы шартта қамтылуы тиiс. Егер өнім беруші веб-портал арқылы шартты бұзу ниеті туралы хабарламаны алған күннен бастап үш жұмыс күні ішінде шарттың орындалуын қамтамасыз етуді енгізбесе, тапсырыс беруші шартты бұзу туралы хабарлама жібереді.
#Адвокат #Заңгер #Заң қызметі #Қорғау Компания Фирма #Азаматтық #Қылмыстық #Әкімшілік #Төрелік #Арбитраж даулар #Алматы #Қазақыстан
