Жеке табыс салығын есептеу жөніндегі әрекеттерді заңсыз деп тану туралы
№6001-23-00-6ап/244 27.07.2023 ж.
Талапкер: Х. Р.
Жауапкерлер: "Мемлекеттік кірістер департаменті" РММ, "мемлекеттік кірістер Басқармасы" РММ
Даудың мәні: дербес шотта 1,2 млн.теңге сомасында төлем көзінен салық салынбайтын жеке табыс салығын (бұдан әрі – ЖТС), сондай-ақ көрсетілген сомаға есептелген өсімпұл сомасын есептеу жөніндегі әрекеттерді заңсыз деп тану туралы, төлем көзінен салық салынбайтын ЖТС сомасын дербес шотта түзетуді енгізуге мәжбүрлеу туралы.
Басқарма жауапкерінің кассациялық шағымы бойынша қайта қарау.
ФАБУЛА: 2009 жылғы 31 Желтоқсанда талапкер мен Алматы қаласының әкімдігі арасында мемлекет мұқтажы үшін жылжымайтын мүлікті сатып алу шарты жасалды. 2010 жылғы 31 Наурызда талапкер сатып алу-сату шарты бойынша алынған пәтерді иеліктен шығарды.
2015 жылғы 10 қарашадан 2015 жылғы 7 желтоқсанға дейінгі уақыт кезеңінде Департамент талапкерге қатысты салықтарды және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдерді есептеудің дұрыстығына және бюджетке төлеудің уақтылығына құжаттық салықтық тексеру жүргізді.
Тексеру нәтижелері бойынша Департамент 2015 жылғы 7 желтоқсандағы салықтық тексеру актісін жасады және талапкерге 2015 жылғы 7 желтоқсандағы тексеру нәтижелері туралы хабарлама қойды.
Аудандық соттың 2017 жылғы 3 тамыздағы шешімімен басқарманың талапкерден ЖТС мемлекет кірісіне 1 227 883 теңге сомасында, өсімпұлды 1 082 682 теңге сомасында өндіріп алу туралы талап-арызы қанағаттандырылды. Азаматтық істер жөніндегі сот алқасының 2017 жылғы 26 қазандағы заңды күшіне енген қаулысымен соттың 2017 жылғы 3 тамыздағы аталған шешімі талапты қанағаттандырудан бас тарту туралы жаңа шешім қабылдаумен жойылды.
Аудандық соттың 2017 жылғы 27 қыркүйектегі шешімімен Х. р. департамент пен Басқармаға хабарламаға шағымдану туралы талабын қанағаттандырудан бас тартылды. 2021 жылғы 15 желтоқсанда талапкер басқармаға ЖТС сомасына түзету енгізу туралы өтінішпен жүгінді. 2022 жылдың 11 қаңтарында басқарма талапкердің өтінішін қанағаттандырудан бас тартты.
2022 жылдың 11 ақпанында талапкер Департаментке басқарманың әрекеттеріне шағым түсірді. 2022 жылдың 1 наурызында Департамент талапкердің шағымын қанағаттандырудан бас тартты. Талапкер талап қоюдың негіздемесінде ЖТС және өсімпұл сомаларын есептеумен келіспейтінін, өйткені мемлекет мемлекет мұқтажы үшін алып қойылған пәтердің орнына мемлекет берген пәтерді сатудан нақты табыс таппағанын көрсетті.
Сот актілері:
1-ші саты: сот частично ішінара қанағаттандырылды. Жауапкердің төлем көзінен салық салынбайтын ЖТС талапкердің дербес шотына 1,2 млн.теңге сомасында есептеу, сондай-ақ көрсетілген сомаға өсімпұл есептеу жөніндегі әрекеттері заңсыз деп танылды.
Жауапкерге төлем көзінен салық салынбайтын ЖТС бойынша берешекті, сондай-ақ көрсетілген сомаға есептелген өсімпұлды алып тастау жолымен түзету жүргізу міндеті жүктелген.
Апелляция: сот шешімі күшінде қалды.
Кассация: сот актілері жойылды, әкімшілік талап қайтарылды.
Қорытындылар: Салық кодексінің 187-бабына сәйкес салық төлеуші (салық агенті) салық органдарының әрекеттеріне, әрекетсіздігіне сотқа шағымдануға құқылы.
АӨК-нің 4-бабы бірінші бөлігінің 9) тармақшасында әкімшілік рәсім – бұл әкімшілік органның, лауазымды адамның әкімшілік істі қарау, ол бойынша шешім қабылдау және орындау жөніндегі өтініш негізінде немесе өз бастамасы бойынша жасалатын қызметі, сондай-ақ оңайлатылған әкімшілік рәсім тәртібімен жүзеге асырылатын қызметі көзделген.
АПК-нің 77-бабының екінші бөлігінде әкімшілік істі қарау аяқталғаннан кейін жазбаша нысанда шешім шығарылатыны регламенттелген, ол әкімшілік рәсімге қатысушыға жіберіледі. АӨК-нің 102-бабының екінші бөлігінде әкімшілік сот ісін жүргізу тәртібімен соттарға АӨК көздеген жария-құқықтық қатынастардан туындайтын даулар сотталатыны айқындалды.
АӨК Әкімшілік акт – бұл әкімшілік орган, лауазымды адам жария құқықтық қатынастарда қабылдайтын, белгілі бір адамның немесе жеке белгілі бір адамдар тобының заңдарда белгіленген құқықтары мен міндеттерін іске асыратын шешім (АӨК-нің 4-бабы бірінші бөлігінің 4) тармақшасы) деп белгілейді.
Әкімшілік органның билік өкілеттіктерін негізге ала отырып, оның актілері, әрекеттері (әрекетсіздігі) мекенжайына әкімшілік акті шығарылған және/немесе әрекет (әрекетсіздік) жасалған субъектілердің құқықтары мен заңды мүдделерін іске асыруды іске асыруы, шектеуі, кемсітуі немесе өзге де түрде ықпал етуі мүмкін.
Жария-құқықтық қатынастар құқық субъектілері арасында қатысушылардың біреуінің басқа билік өкілеттіктеріне қатысты жүзеге асырылуына байланысты туындайды. Тиісінше, әкімшілік сот ісін жүргізу тәртібімен әкімшілік орган мен оған қатысты осы Әкімшілік органның заңда белгіленген жария функциялары іске асырылатын адам арасында туындайтын даулар қаралады.
Сонымен қатар, жауапкер-салық органы тұлғасындағы әкімшілік органның жария функциялары әкімшілік актінің белгілері бар хабарламаны ұсыну арқылы іске асырылды. Істің материалдарына сәйкес көрсетілген хабарлама бойынша 2017 жылғы 27 қыркүйектегі сот шешімі бар, бұл Х. р. сот тәртібімен шағымдану құқығын іске асыруды және сот хабарламаның заңдылығына баға бергенін білдіреді.
"Соттардың салық заңнамасын қолдануының кейбір мәселелері туралы" ҚР Жоғарғы Сотының 2022 жылғы 22 желтоқсандағы №9 нормативтік қаулысының 31-тармағында салық кодексінің 159-бабының ережелеріне сүйене отырып, салық төлеуші (салық агенті)келіспеген жағдайда салық органы салықтық тексеру нәтижелері туралы шығарған хабарлама салықтық тексеру нәтижелері бойынша шешім болып табылатыны түсіндірілді салықтардың және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдердің есептелген сомаларымен тек хабарлама ғана сот тәртібімен шағымдануға жатады.
Жоғарыда айтылған мән-жайлар мен заңнама нормаларынан мыналар шығады:
а) заңнама шағымданатын іс-әрекеттерді хабарлама қабылданғанға дейінгі іс-әрекеттерге жатқызады;
b) соттар бұл әрекеттерге әкімшілік актіден (хабарламадан)қол үзіп баға бере алмайды;
c) шағымданатын әрекеттер әкімшілік актінің (хабарламаның) болуына байланысты қарауға жатпайды.
Демек, соттардың талап-арыздарды қарау туралы тұжырымдары қате болып табылады. Баяндалғанның мәнмәтінінде талап әкімшілік тәртіппен қарауға жатпайтын ретінде қайтарылуға жатады.
Назар аударыңыз!
«Заң және Құқық» адвокаттық кеңсесі, бұл құжаттың жалпылама екендігіне және нақты сіздің жағдайыңыздың талаптарына сәйкес келмеуі мүмкіндігіне көңіл бөлуіңізді сұрайды. Біздің заңгерлер сіздің нақты жағдайыңызға сәйкес келетін кез келген құқықтық құжатты әзірлеп көмектесуге дайын.
Қосымша ақпарат алу үшін Заңгер/Адвокат телефонына хабарласуыңызға болады: +7 (708) 971-78-58; +7 (700) 978 5755, +7 (700) 978 5085.
Адвокат Алматы Заңгер Қорғаушы Заң қызметі Құқық қорғау Құқықтық қөмек Заңгерлік кеңсе Азаматтық істері Қылмыстық істері Әкімшілік істері Арбитраж даулары Заңгерлік кеңес Заңгер Адвокаттық кеңсе Қазақстан Қорғаушы Заң компаниясы
