Жоспардан тыс тексеру нәтижелері туралы актіні, нұсқаманы жарамсыз деп тану және олардың күшін жою туралы

№ 6001-22-00-6ап/2652 13.07.2023 ж.

Талапкер: "ҚТГ" АҚ жауапкер: "Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Табиғи монополияларды реттеу комитетінің облыс бойынша департаменті"РММ

Даудың мәні: жоспардан тыс тексеру нәтижелері туралы актіні, нұсқаманы жарамсыз деп тану және олардың күшін жою туралы

Түркістан облысы прокурорының кассациялық өтініші бойынша қайта қарау

ФАБУЛА: қоғамға қатысты 2022 жылғы 30 наурызда тексеру тағайындау актісі шығарылды. 2022 жылғы 13 сәуірде қоғамның қызметін жоспардан тыс тексеру нәтижелері туралы актімен "табиғи монополиялар туралы"Қазақстан Республикасы Заңының 26-бабы 2-тармағының 6) тармақшасының бұзылуы анықталды. Департамент 2022 жылғы 15 Сәуірде қоғамға осы нұсқаманы алған күннен бастап 10 күнтізбелік күн ішінде үлгі нысанға сәйкес Газбен жабдықтау саласындағы желілерге қосылуға техникалық шарттар беру жолымен Заңның 26-бабы 2-тармағының 6) тармақшасын бұзу практикасын тоқтатуға нұсқама берді. Қоғам 2022 жылғы 18 сәуірде Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігінің Табиғи монополияларды реттеу комитетіне шағыммен жүгінді, оның алдын ала шешімімен 2022 жылғы 20 мамырда қоғамның шағымы қанағаттандырусыз қалдырылды.

Қоғам Департаменттің актісімен және ұйғарымымен келіспей, осы талаппен сотқа жүгінді.

Сот актілері:

1-ші инстанция: талапты қанағаттандырудан бас тартылды.

Апелляция: шешім жойылды.

2022 жылғы 13 сәуірдегі жоспардан тыс тексеру нәтижелері туралы актінің және 2022 жылғы 15 сәуірдегі бұзушылықтарды жою туралы нұсқаманың күшін жою туралы қаулы шығарылды.

Кассация: апелляциялық қаулының күші жойылды.

Тексеру нәтижелері туралы актіні даулау бөлігіндегі талап қайтарылды. Жарамсыз деп тану және нұсқаманың күшін жою туралы талап-арыз бөлігінде сот шешімі күшінде қойылды.

Қорытындылар: бірінші сатыдағы сот талапты қанағаттандырудан бас тарта отырып, Қоғам 3-бөлімнің техникалық шарттарын беру кезінде қосымша талаптарды негізсіз енгізіп, өтініш берушіге үлгілік нысанда белгіленбеген техникалық мәліметтерді беру міндетін жүктегенін негіздеді.

Осыған байланысты Департамент қолданыстағы заңнама шегінде, сондай-ақ өз құзыреті шегінде жоспардан тыс тексеру нәтижелері туралы шағымданған актіні негізді түрде шығарды.

Сондай-ақ, бірінші сатыдағы сот Департамент өз құзыреті шегінде шағымданған ұйғарымды заңды түрде шығарды деген қорытындыға келді.

Апелляциялық сатыдағы сот бірінші сатыдағы соттың мұндай тұжырымдарымен келіспеді, Департамент табиғи монополиялар субъектілерінің қызметін техникалық реттеу функциялары мемлекетке берілген мемлекеттік органдардың қатарына жатпайтынын көрсетті.

Осыған байланысты даулы актіде және қоғамның ұсынылатын реттеліп көрсетілетін қызметке жатпайтын қосымша талаптарды белгілеуі туралы нұсқамада нұсқау негізсіз болып ұсынылады. Алайда апелляциялық сатыдағы соттың бұл тұжырымдары дәрменсіз болып табылады. Сот жоспардан тыс тексеру нәтижелері туралы актіні жарамсыз деп тану туралы қоғамның талап арызының бір бөлігін қайтаруы керек еді.

АППК-нің 102-бабының екінші бөлігіне сәйкес соттарға әкімшілік сот ісін жүргізу тәртібімен АППК көздеген жария-құқықтық қатынастардан туындайтын даулар қаралады.

АӨК-нің 4-бабы бірінші бөлігінің 9) тармақшасына сәйкес әкімшілік талап – жария-құқықтық қатынастардан туындайтын бұзылған немесе даулы құқықтарды, бостандықтарды немесе заңды мүдделерді қорғау және қалпына келтіру мақсатында сотқа берілген талап. Осылайша, жоспардан тыс тексеру нәтижелері туралы акт әкімшілік актілерге жатпайды.

Демек, жоспардан тыс тексеру нәтижелері туралы акт сотта дауласуға жатпайды. Бұдан басқа, даулы тексеру нәтижелері бойынша Қоғам табиғи монополия субъектісінің шектеулерді сақтамағаны, сол сияқты табиғи монополия субъектісінің Қазақстан Республикасының Табиғи монополиялар туралы заңнамасында белгіленген міндеттерді орындамағаны немесе тиісінше орындамағаны үшін жауаптылықты көздейтін ӘҚБтК-нің 164-бабының 2-бөлігі бойынша әкімшілік жауаптылыққа тартылды.

Нұр-сұлтан қаласының әкімшілік істер жөніндегі ауданаралық сотының заңды күшіне енген қаулыларымен қоғам ӘҚБтК-нің көрсетілген бабы бойынша әкімшілік айыппұл салумен жауапқа тартылды.

Белгілі бір аумақта, оның ішінде сотқа және іске қатысатын адамдарға кеңінен танымал болуына байланысты іс бойынша дәлелдемелер нысанасына кірмейтін мән-жайлар жалпыға белгілі деп танылады.

Мұндай жағдайларда апелляциялық сатының қаулысы АӨК-нің 138-бабы 2-бөлігінің 11) тармақшасының негізінде қоғамның талап қою бөлігіне орала отырып, күшін жоюға жатады. Сондай-ақ апелляциялық сатыдағы соттың 2022 жылғы 15 сәуірдегі нұсқаманың күшін жою туралы тұжырымдары негізсіз болып табылады.

"Табиғи монополиялар туралы" Заңның (бұдан әрі – Заң) 4 – бабы 18-тармағының нормаларымен табиғи монополия-тауарлардың, жұмыстардың, көрсетілетін қызметтердің белгілі бір түріне сұранысты қанағаттандыру үшін бәсекелестік жағдайлар жасау мүмкін болмайтын немесе тауарлардың осы түрін өндіру мен ұсынудың технологиялық ерекшеліктеріне байланысты экономикалық тұрғыдан тиімсіз болатын тауарлар, жұмыстар, көрсетілетін қызметтер нарығының жай-күйі айқындалды, жұмыстар, қызметтер.

Заңның 8 – бабының 1-тармағына сәйкес уәкілетті орган Табиғи монополиялар субъектілерінің қызметін мемлекеттік реттеуді Қазақстан Республикасының Кәсіпкерлік кодексіне (бұдан әрі-ӨК), осы Заңға және Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес жүзеге асырады.

ӨК 8-бабының 7-1-тармағына сәйкес уәкілетті орган инженерлік желілерге қосылуға арналған техникалық шарттардың үлгілік нысандарын әзірлейді және бекітеді. Табиғи монополиялардың тиісті салаларында басшылықты жүзеге асыратын мемлекеттік орган уәкілетті орган болып табылады, ол табиғи монополия субъектісіне Қазақстан Республикасының Табиғи монополиялар туралы заңнамасының бұзылуын жою туралы нұсқама енгізуге құқылы.

Заңның 30-бабы 1-тармағының 2-тармақшасына сәйкес табиғи монополиялар салаларында мемлекеттік бақылауды жүзеге асыру кезінде уәкілетті орган Қазақстан Республикасының Табиғи монополиялар туралы заңнамасының бұзылуын жою туралы нұсқама шығарады.

Осылайша, Департамент Қазақстан Республикасының Табиғи монополиялар туралы заңнамасының бұзылуын жою туралы ұйғарым шығаруға құқылы.

Апелляциялық сатыдағы соттың жауапкердің мемлекет табиғи монополиялар субъектілерінің қызметін техникалық реттеу функцияларын берген мемлекеттік органдардың қатарына жатпайтыны туралы тұжырымдары дәрменсіз.

Осыған байланысты, бірінші сатыдағы соттың Департамент өз құзыреті шегінде шағымданатын ұйғарым заңды түрде шығарғаны және Заңның 31-бабының 1-тармағына сәйкес негізді болып табылатыны туралы қорытындылары.

Назар аударыңыз!

«Заң және Құқық» адвокаттық кеңсесі, бұл құжаттың жалпылама екендігіне және нақты сіздің жағдайыңыздың талаптарына сәйкес келмеуі мүмкіндігіне көңіл бөлуіңізді сұрайды. Біздің заңгерлер сіздің нақты жағдайыңызға сәйкес келетін кез келген құқықтық құжатты әзірлеп көмектесуге дайын.

Қосымша ақпарат алу үшін Заңгер/Адвокат телефонына хабарласуыңызға болады: +7 (708) 971-78-58; +7 (700) 978 5755, +7 (700) 978 5085. 

Адвокат Алматы Заңгер Қорғаушы Заң қызметі Құқық қорғау Құқықтық қөмек Заңгерлік кеңсе Азаматтық істері Қылмыстық істері Әкімшілік істері Арбитраж даулары Заңгерлік кеңес Заңгер Адвокаттық кеңсе Қазақстан Қорғаушы  Заң компаниясы