14-бапқа түсініктеме. Қазақстан Республикасының Әкімшілік құқық бұзушылық туралы Кодексінің жеке басына қол сұғылмаушылық
1. Осы Кодексте белгіленген негіздер мен тәртіптен басқа ешкімді әкімшілік ұстауға, алып келуге, ішкі істер органдарына (полицияға) немесе басқа да мемлекеттік органдарға жеткізуге, жеке тұлғаның жанындағы заттарды жеке тексеріп қарауға және тексеріп қарауға немесе әкімшілік құқық бұзушылық туралы іс бойынша іс жүргізуді қамтамасыз етудің өзге де шараларына ұшыратуға болмайды.
2. Әкімшілік жаза ретінде әкімшілік қамауға алу осы Кодексте белгіленген жағдайларда және тәртіппен судьяның қаулысы бойынша ғана қолданылуы мүмкін.
3. Ішкі істер органдарына (полицияға) немесе басқа мемлекеттік органға әкелінген, күштеп әкелінген әрбір ұсталған адамға ұстау, күштеп әкелу, жеткізу негіздері, сондай-ақ жасалуы оған жүктелген әкімшілік құқық бұзушылықтың заңдық біліктілігі дереу хабарланады.
4. Мемлекеттік орган (лауазымды адам) судьяның қаулысында көзделген мерзімнен артық заңсыз ұсталған, әкелінген, жеткізілген немесе әкімшілік қамауға алынған адамды дереу босатуға міндетті.
5. Әкімшілік құқық бұзушылық туралы іске қатысатын адамдардың ешқайсысы азаптауға, зорлық-зомбылыққа, қатыгездікке немесе адамның қадір-қасиетін қорлауға ұшырай алмайды.
6. Адамның не оның өкілінің еркіне қарсы Әкімшілік құқық бұзушылық туралы іс бойынша іс жүргізу процесінде адамның қол сұғылмаушылығын бұзатын іс-әрекеттер жасау осы Кодексте тікелей көзделген жағдайларда және тәртіппен ғана мүмкін болады.
7. Өзіне қатысты әкімшілік жаза шарасы ретінде әкімшілік қамаққа алу сайланған адамды, сондай-ақ әкімшілік қамауға алынған адамды ұстау оның өмірі мен денсаулығына қатер төндірмейтін жағдайларда жүзеге асырылуға тиіс.
8. Заңсыз әкімшілік қамаққа алу, өміріне және денсаулығына қауіпті жағдайларда ұстау, оған қатыгездікпен қарау нәтижесінде жеке тұлғаға келтірілген зиян заңда көзделген тәртіппен өтелуге жатады.
2003 жылы ҚР Президентінің №1227 Жарлығымен адам құқықтары туралы халықаралық пактіге қол қойылды, ол "экономикалық, әлеуметтік және мәдени құқықтар туралы халықаралық пактіні ратификациялау туралы"2005 жылғы 21 қарашадағы Қазақстан Республикасының Заңымен ратификацияланды. Адам құқықтарының жалпыға бірдей декларациясына сәйкес қорқыныш пен мұқтаждықтан Ада еркін адам тұлғасының идеалы, егер әркім өзінің экономикалық, әлеуметтік және мәдени құқықтарын, сондай-ақ өзінің азаматтық және саяси құқықтарын пайдалана алатын жағдайлар жасалса ғана жүзеге асырылатынын мойындай отырып.
Түсіндірме қағидаты Конституцияның 18-бабында да бекітілген. Әркімнің жеке өміріне, жеке және отбасылық құпиясына, ар-намысы мен қадір-қасиетін қорғауға құқығы бар. Әркімнің жеке салымдары мен жинақтары, хат алмасу, телефон арқылы сөйлесу, пошта, телеграф және басқа да хабарламалар құпиясына құқығы бар. Бұл құқықты шектеуге заңда тікелей белгіленген жағдайларда және тәртіппен ғана жол беріледі.
ӘҚБтК-нің зерттелетін мақаласы 8 бөлімнен тұрады және адамның жеке басын әкімшілік құқық бұзушылық жасады деп күдіктелген адамға әкімшілік мәжбүрлеу шараларын заңсыз қолданудан қорғауға арналған.
1-бөлім Кодексте белгіленген негіздерсіз әкімшілік құқық бұзушылық туралы іс бойынша іс жүргізуді қамтамасыз ету шараларын қолдануға нормативтік тыйым салуды көздейді. Құқықтық негіздер және қамтамасыз ету шараларының толық тізбесі ӘҚБтК-нің 785-бабында көрсетілген. Қамтамасыз ету шараларын қолдану негіздері мақсаттармен сипатталады:
1) жеке басын анықтау;
2) әкімшілік құқық бұзушылық жасалған жерде оны жасау мүмкін болмаған кезде әкімшілік құқық бұзушылық туралы хаттама жасау;
3) істің уақтылы және дұрыс қаралуын қамтамасыз ету;
4) іс бойынша қабылданған әкімшілік жаза қолдану туралы қаулының орындалуы;
5) адамдардың өміріне немесе денсаулығына тікелей қатерді, авария немесе техногендік апаттар қаупін болғызбау.
Нақты мақсаттар ӘҚБтК-нің 786, 787, 790-793, 795-797 және 800-баптарында көрсетілген. Әкімшілік құқық бұзушылық туралы істер бойынша іс жүргізуді қамтамасыз ету шараларын қолдану тетігі ҚР Жоғарғы Сотының 2012 жылғы 9 сәуірдегі № 1 нормативтік қаулысында түсіндірілді. Сонымен қатар, қамтамасыз ету шараларын қолдану заңды болуы керек, парасаттылық, қажеттілік және жеткіліктілік өлшемдеріне сәйкес келуі керек. ӘҚБтК-нің 785-бабында көрсетілген қамтамасыз ету шараларының әрқайсысы, егер бұл қажеттіліктен туындаса, жеке немесе басқа шаралармен бір мезгілде қолданылуы мүмкін.
Түсініктеме берілген баптың 2-бөлігі әкімшілік қамауға алу Кодексте белгіленген жағдайларда және тәртіппен судьяның қаулысы бойынша ғана қолданылуы мүмкін екенін белгілейді. Әкімшілік қамаққа алуды қолданудың (немесе қолдануға тыйым салудың) тұжырымдамасы мен құқықтық негіздері ӘҚБтК-нің 50-бабында көзделген. Әкімшілік қамауға алу жүкті әйелдерге және он төрт жасқа дейінгі балалары бар әйелдерге, он сегіз жасқа толмаған адамдарға, 1 және 2 топтағы мүгедектерге, сондай-ақ елу сегіз жастан асқан әйелдерге, алпыс үш жастан асқан еркектерге және он төрт жасқа толмаған балаларды жалғыз тәрбиелеп отырған еркектерге қолданыла алмайды. Бірақ бұл әкімшілік қамауға алу түрінде әкімшілік жаза қолдануға тыйым салынған адамдардың толық тізімі емес. 2-бөлімге сәйкес. 32. баптарда көзделген жағдайларды қоспағанда, әкімшілік қамаққа алу әскери жиындардағы әскери қызметшілер мен әскери міндеттілерге қолданылмайды 651, 652, 667, 676, 677, 680, 681 ӘҚБтК. Мұндай жазалау шарасын арнаулы мемлекеттік және құқық қорғау органдарының қызметкерлеріне, судьяларға және әкімшілік жауапкершіліктен артықшылықтары мен иммунитеті бар адамдарға да қолдануға болмайды.
ӘҚБтК-нің 744-бабының 3-бөлігінің негізінде әкімшілік қамаққа алу түрінде әкімшілік жаза қолдануға әкеп соғатын әкімшілік құқық бұзушылық туралы істі соттың қарауы, әкімшілік жауаптылыққа тартылатын адамның қатысуы міндетті.
ӘҚБтК-нің 759-бабының 3-бөлігіне сәйкес, прокурор болмаған кезде мұндай істер прокурорға істің қаралатын орны мен уақыты туралы уақтылы хабарлау туралы деректер болған және одан істі қарауды кейінге қалдыру туралы өтінішхат келіп түспеген жағдайларда ғана қаралуы мүмкін.
Талданатын баптың 3-бөлігі әкімшілік жеткізу, ұстау және жетек ерекшеліктерін көздейді. Осы мәжбүрлеу шараларын қолданған кезде адамға ұстаудың, әкелудің, жеткізудің негіздері, сондай-ақ жасалуы оған жүктелген әкімшілік құқық бұзушылықтың заңды біліктілігі дереу хабарланады.
Жеткізуді қолдану үшін әкімшілік құқық бұзушылық жасау фактісі туралы объективті деректердің және оған қатысты қолданылатын адамның оны жасағаны туралы негізделген болжамның болуы негіз болып табылады. Қосымша негіздердің бірі құқық бұзушының әкімшілік құқық бұзушылық жасауды тоқтату туралы мемлекеттік органдар өкілдерінің заңды талаптарына немесе өкімдеріне бағынудан бас тартуы болып табылады. Әкімшілік құқық бұзушылық туралы хаттама жасау, құжаттарды тексеру, жеке басын анықтау және т. б. мақсатында әкімшілік ұстауды қолдану. рұқсат етілмейді.
Әкелуді әкімшілік құқық бұзушылық туралы істі қарайтын судьяның, органның (лауазымды адамның) ұйғарымы негізінде ішкі істер органдары, сыбайлас жемқорлыққа қарсы қызмет, Экономикалық тергеу қызметі жүзеге асырады. Анықтаманың көшірмесі жетекке ұшыраған адамға тапсырылады.
Қаралатын баптың 4-бөлігінде мемлекеттік орган (лауазымды адам) судьяның қаулысында көзделген мерзімнен артық заңсыз ұсталған, әкелінген, жеткізілген немесе әкімшілік қамауға алынған адамды дереу босатуға міндетті деп көзделеді.
Әкімшілік ұстау мерзімі ӘҚБтК-нің 789-бабында көзделген, жасалған құқық бұзушылыққа байланысты 48 сағатқа дейін созылуы мүмкін. Жеткізудің нақты мерзімі жоқ, бірақ ең қысқа мерзімде жүзеге асырылуы керек, бірақ егер ӘҚБтК-нің 786-бабында көрсетілген жеткізу мақсаттарына қол жеткізілсе, онда адам босатылуы немесе әкімшілік қамауға алу туралы негізделген шешім қабылдануы керек. Жеткізу мерзімі әкімшілік ұстау мерзіміне кірмейді.
Жетек-бұл судьяның немесе органның (лауазымды адамның) шақыруы бойынша бұл адамдар келуден жалтарған жағдайда, әкімшілік іс бойынша іс жүргізіліп жатқан жеке тұлғаны не заңды тұлға өкілін, әкімшілік жауаптылыққа тартылатын кәмелетке толмаған адамның өкілін сотқа немесе әкімшілік құқық бұзушылық туралы істі қарайтын органға мәжбүрлеп шығарып салу.
Түсініктеме берілген баптың 5-бөлігінде әкімшілік процеске қатысатын адамдарды азаптауға, зорлық-зомбылыққа, қатыгездікке немесе адамның қадір-қасиетін қорлауға тыйым салынады. Норманың мазмұны Конституцияның 17-бабында көзделген адамның қадір-қасиетіне қол сұғылмаушылық туралы азаматтардың конституциялық құқығын іске асыруға бағытталған. Ешкімді азаптауға, зорлық-зомбылыққа, басқа қатыгездікке немесе адамның қадір-қасиетін қорлауға немесе жазалауға болмайды.
Айта кету керек, Қазақстанның құқық қорғау және басқа да мемлекеттік органдарында ішкі қауіпсіздік мәселелері бойынша бөлімшелер жұмыс істейді, олардың міндеті қызметкерлер тарапынан құқық бұзушылықтардың, оның ішінде азаптау фактілерінің алдын алу, анықтау және жолын кесу болып табылады.
Азаптау мен қатыгездік қылмыстық әділет саласына жататын құқық бұзушылықтардың біліктілік белгілері болып табылады. ҚР Жоғарғы Сотының 2009 жылғы 28 желтоқсандағы №7 нормативтік қаулысы осындай жағымсыз құбылыстарға ден қою тәртібін түсіндіреді. Егер азаптау, зорлық-зомбылық, басқа да қатыгез немесе адамның қадір-қасиетін қорлайтын қарым-қатынасты қолдану туралы дәлелдер, шағымдар расталса, прокурор қылмыстық іс қозғау туралы қаулы шығарады. Сонымен қатар, прокурор шағымданған заңсыз шешімнің күшін жоюы және өтініш берушінің бұзылған құқықтарын қалпына келтіру шараларын қабылдауы керек.
Әкімшілік жауапкершілікке тартылған адамнан лауазымды адамдар тарапынан физикалық немесе психикалық зорлық-зомбылық кезінде оларға айғақтар берілгені туралы өтініш келіп түскен кезде, бұл ретте ол қорғаушыны шақыру және өзіне қарсы айғақ бермеу құқығымен таныспаған, оның сауалнамасы қорғаушының қатысуынсыз жүргізілген, онда даулы айғақтар жол берілмейді деп танылуға тиіс дәлел ретінде.
6-бөлімде адамның не оның өкілінің еркіне қарсы жеке тұлғаның қол сұғылмаушылығын бұзатын іс-әрекеттер жасау ӘҚБтК тікелей көзделген жағдайларда және тәртіппен ғана мүмкін болатындығы көзделеді. Бұған Әкімшілік құқық бұзушылық туралы істер бойынша іс жүргізуді қамтамасыз ету шараларын қолдану туралы ӘҚБтК-нің 785-бабында көзделген мақсаттар себеп болуы мүмкін.
Заңнамада көзделген жағдайларда арнаулы мемлекеттік және құқық қорғау органдарының қызметкерлері арнаулы бұлтартпау шараларын, оның ішінде әкімшілік құқық бұзушылықтар үшін де қолдануға құқылы. Мысалы, "құқық қорғау қызметі туралы" ҚР Заңының 59-62-баптарында құқық қорғау органдары қызметкерлерінің құқық бұзушыға дене күшін, арнайы құралдар мен атыс қаруын қолдануға құқығы бар жағдайлар (құқықтық негіздер) көзделген.
ӘҚБтК-нің 36-бабының 3-бөлігіне сәйкес, жәбірленушілер мен басқа да жеке тұлғалар қол сұғушылық жасаған адамды, оған арнайы уәкілеттік берілген адамдармен бірге ұстауға құқылы. Осыған байланысты, заңға бағынатын азаматтар әкімшілік құқық бұзушылықтардың жолын кесу кезінде жеке басының қол сұғылмаушылығын бұзуы мүмкін.
"Қоғамдық тәртіпті қамтамасыз етуге азаматтардың қатысуы туралы" 2004 жылғы 9 шілдедегі ҚР Заңына сәйкес, қоғамдық тәртіпті қорғауға қатысатын азаматтардың "егер көрсетілген мақсаттарға өзге тәсілдермен қол жеткізу мүмкін болмаса, құқық бұзушылықтардың жолын кесу және құқық бұзушыларды ұстау мақсатында дене күші мен басқа да құралдарды қолдануға" құқығы бар. Бұл ретте бұл үшін қажетті шаралардың асып кетуіне жол берілмеуге тиіс. Әйелдерге, мүгедектік белгілері айқын адамдарға, кәмелетке толмағандарға, олардың жасы белгілі немесе айқын болған кезде, олар қарулы не топтық шабуыл (зорлық-зомбылық) жасаған жағдайларды қоспағанда, оларға қатысты дене күші мен басқа да құралдарды қолдануға тыйым салынады".
Полицияның қоғамдық көмекшілерінің дене күшін қолдануға тыйым салулары "құқық қорғау қызметі туралы" ҚР Заңының 60-бабында көзделген тыйымдардан өзгеше. Құқық қорғау органдарының қызметкерлеріне "әйелдерге, мүгедектік белгілері айқын адамдарға және кәмелетке толмағандарға қатысты, олар басқалардың өмірі мен денсаулығына қауіп төндіретін шабуыл жасаған, топтық шабуыл жасаған не қарулы қарсылық көрсеткен жағдайларды қоспағанда, оларға қатысты күрестің арнайы құралдары мен жауынгерлік тәсілдерін"қолдануға тыйым салынады. Мұнда үш негізгі айырмашылық бар:
- құқық қорғау органдарының қызметкерлеріне жасы 14 және одан асқан кәмелетке толмағандарға арнаулы құралдар мен дене күшін қолдануға рұқсат етіледі, ал қоғамдық көмекшілерге дене күшін 18 жастан асқан адамдарға ғана қолдануға рұқсат етіледі;
- құқық қорғау органдары қызметкерлерінің дене күшін қолдануға тыйым салулары тек самбо жауынгерлік тәсілдерін қолдануға қолданылады, ал полицияның қоғамдық көмекшілеріне кез келген басқа дене күшін қолдануға рұқсат етіледі;
- қоғамдық көмекшілер кез келген қаражатты, ал полиция қызметкерлері ҚР Үкіметінің 2001 жылғы 30 қазандағы №1375 қаулысымен көзделген арнайы құралдарды ғана қолдана алады.
Қаралып отырған баптың 7-бөлігі әкімшілік жаза шарасы ретінде әкімшілік қамауға алу сайланған адамды, сондай-ақ әкімшілік қамауға алынған адамды ұстау ерекшелігін көздейді. Әкімшілік тәртіппен ұсталған адамдар үшін арнаулы мекемелерде немесе арнайы бөлінген үй-жайларда ұстау шарттары олардың өмірі мен денсаулығына қауіп төндірмеуге тиіс.
Қоғамнан уақытша оқшаулауды қамтамасыз ететін арнайы мекемелерде адамдарды ұстау тәртібі мен шарттары туралы құқықтық негіз "қоғамнан уақытша оқшаулауды қамтамасыз ететін арнайы мекемелерде адамдарды ұстау тәртібі мен шарттары туралы"1999 жылғы 30 наурыздағы №351 ҚР Заңы болып табылады. Бұл заң қоғамнан уақытша оқшаулауды заңды түрде қамтамасыз ететін арнайы мекемелер қызметінің құқықтық негіздерін анықтайды, сондай-ақ олардағы адамдардың құқықтары мен міндеттерін белгілейді. 4 арнаулы мекемелерде ұстау заңдылық, кінәсіздік презумпциясы, азаматтардың заң алдындағы теңдігі, гуманизм, жеке адамның ар-намысы мен қадір-қасиетін құрметтеу қағидаттарына, халықаралық құқық нормаларына сәйкес жүзеге асырылатыны және арнаулы мекемелерде қамтылған іс-әрекеттермен қатар жүрмеуге тиіс екендігі көрсетілген.
Заңға тәуелді деңгейде жоғарыда аталған қағидаттар әкімшілік тәртіппен ұсталған және әкімшілік қамауға алынған адамдарды ұстау режимі мен тәртібін бекітетін уәкілетті органдардың ведомстволық құқықтық актілері негізінде іске асырылады.
Ішкі істер органдары ҚР Ішкі істер министрлігінің 2011 жылғы 23 мамырдағы №232 бұйрығының 9-тармағына сәйкес әкімшілік қамауға алынған адамдарды қауіпсіз ұстауға жарамды санитариялық-гигиеналық нормалар мен өрт қауіпсіздігі талаптарына жауап беретін Үй-жайлар болған кезде ғана арнайы қабылдағыштарды пайдалануға рұқсат береді.
ҚР Ішкі істер министрлігінің 2012 жылғы 9 қаңтардағы бұйрығының 9-тармағымен бекітілген Ішкі істер органдары арнайы қабылдағыштарының ішкі тәртіп қағидаларына сәйкес арнайы қабылдағыштың әкімшілігі әкімшілік қамауға алынған адамдарға гигиена, санитария, өрт қауіпсіздігі талаптарына сай келетін жағдайлар жасайды.
Камералардағы санитарлық алаңның нормасы бір адамға кемінде 2,5 шаршы метр есебінен белгіленеді. Әкімшілік қамауға алынған, арнайы қабылдағыштарда ұсталатын адамдар жеке пайдалану үшін қамтамасыз етіледі:
1) ұйықтайтын орын;
2) төсек-орын жабдықтары: матрац, жастық және көрпе;
3) төсек-орын: екі парақ және жастық қап;
4) тамақтану уақытына арналған асханалық ыдыспен;
5) сүлгімен;
6) сабынмен.
Күн сайын камераларға ішуге қайнатылған су беріледі. Аптасына кемінде екі рет әкімшілік қамауға алынған әрбір адамға ұзақтығы 15 минуттан аспайтын душ қабылдауға мүмкіндік беріледі. Әкімшілік қамауға алынған, арнайы қабылдағыштарда ұсталатын адамдар қамауда ұсталатындар мен уақытша ұстау изоляторындағы адамдар үшін белгіленген нормалар бойынша тамақпен қамтамасыз етіледі. Шағымдар мен өтініштерді жазу үшін, сондай-ақ өтініш бойынша жазбаша керек-жарақтар (қағаз, шарикті қалам) беріледі. Пайдалану үшін жеке төсек-орын жабдықтары, сондай-ақ басқа заттар мен заттар қабылдануы мүмкін. Салмағы почта ережелерінде көзделген нормалардан аспауы тиіс сәлемдемелер, бандерольдер мен берулер алуға жол беріледі.
8-бөлімде жеке тұлғаға заңсыз әкімшілік қамаққа алу, өміріне және денсаулығына қауіпті жағдайларда ұстау, оған қатыгездікпен қарау нәтижесінде келтірілген зиян заңда көзделген тәртіппен өтелуге тиіс деп көзделеді. Зиянды өтеу ӘҚБтК-нің 48-тарауында, сондай-ақ азаматтық сот ісін жүргізу тәртібінде көзделген және ҚР АК-нің 47-тарауында белгіленген.
ӘҚБтК 862-бабының 1-бөлігі іс бойынша іс жүргізуді қамтамасыз ету шараларын заңсыз қолдану нәтижесінде адамға келтірілген зиян әкімшілік құқық бұзушылық туралы істерді қарауға уәкілетті судьяның, органның (лауазымды адамның) кінәсіне қарамастан республикалық бюджеттен толық көлемде өтелетінін айтады.
ҚР АК 923-бабының негізінде азаматқа қамауға алу түрінде заңсыз әкімшілік жаза қолдану нәтижесінде келтірілген зиянды мемлекет заң актілерінде белгіленген тәртіппен анықтау, прокуратура және сот органдарының лауазымды адамдарының кінәсіне қарамастан толық көлемде өтейді.
Қазақстан Республикасының Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексіне ғылыми-практикалық түсініктеме (мақала) авторлық ұжымнан:
Бачурин Сергей Николаевич, з.ғ. к., доцент - 48-тарау (Е. М. Хакимовпен бірлесіп жазған);
Ғабдуалиев Мереке Трекович, з.ғ. к. – 11, 21, 22, 23-тараулар;
Жүсіпбекова Айнұр Маратқызы, з.ғ. м. – 13-тарау (а. в. Карпекинмен бірлесіп жазған); 33, 39-тараулар (О. Т. Сейтжановпен бірлесіп жазған);
Карпекин Александр Владимирович, з.ғ. к., доцент - 13 тарау (А. М. Жүсіпбековамен бірлесіп жазған);
Корнейчук Сергей Васильевич-2 тарау; 6 тарау (О. Т. Сейтжановпен, Е. М. Хакимовпен бірлесіп жазған); 8 тарау; 25 тарау (е. м. Хакимовпен бірлесіп жазған); 457-470, 488, 488-1, 491-506 баптар; 28, 30, 52 тараулар;
Корякин Илья Петрович, з.ғ. д., профессор-49 тарау;
Кысықова Гүлнара Бауыржанқызы, з.ғ. к. - 20 тарау;
Омарова Ботагөз Акимгереевна, з.ғ. к. – 17 тарау; 18 тарау (Б. А. Парманқұловамен бірлесіп жазған); 26, 31 тараулар; 32 тарау (Б. А. Парманқұловамен бірлесіп жазған);
Парманқұлова Баян Асханбайқызы - 18-тарау (Б. А. Омаровамен бірлесіп жазған); 19, 32-тараулар (Б. А. Омаровамен бірлесіп жазған); 43-тарау (А. С. Тукиевпен бірлесіп жазған);
Подопригора Роман Анатольевич, з.ғ. д., профессор-24 тарау, 489, 489-1, 490 баптар;
Порохов Евгений Викторович, з.ғ. д. - 14, 15, 16, 29-тараулар, 471-475-баптар;
Сейтжанов Олжас Теміржанұлы, з.ғ. к., доцент, – 4-тарау; 5-тарау (Е. М. Хакимовпен бірлесіп жазған); 6-тарау (С. В. Корнейчукпен, Е. М. Хакимовпен бірлесіп жазған); 9-тарау; 10-тарау (В. В. Филин Б. Е. Шаймерденовпен бірлесіп жазған); 33-тарау (А. М. Жүсіпбековамен бірлесіп жазған); 36-тарау (б. е. Шаймерденовпен бірлесіп жазған); 39-тарау (А. М. Жүсіпбековамен бірлесіп жазған);
Смышляев Александр Сергеевич, PhD докторы. – 38, 40, 42, 43-1-тараулар (А. С. Тукиевпен бірлесіп жазған); 44-тарау;
Тукиев Аслан Сұлтанұлы – з.ғ. к., доцент-1, 3, 35 тараулар; 38, 40, 42 тараулар (А. С. Смышляевпен бірлесіп жазған); 43 тарау (Б. А. Парманқұловамен бірлесіп жазған); 43-1 тарау (А. С. Смышляевпен бірлесіп жазған); 44-1 тарау (бірге жазған Шипп Д. А.); 45-тарау; 46 (бірге жазған Шипп Д. А.); 47-тарау;
Филин Владимир Владимирович, з.ғ. к., доцент - 10 тарау (О. Т. Сейтжановпен, Б. Е. Шаймерденовпен бірлесіп жазған);
Хакимов Ержан Маратұлы, м. з. н. - 5-тарау (О. Т. Сейтжановпен бірлесіп жазған); 6-тарау (О. Т. Сейтжановпен бірлесіп жазған, С. В. Корнейчук); 7-тарау; 25-тарау (С. В. Корнейчукпен бірлесіп жазған); 34, 41-тараулар; 48-тарау (бірлесіп жазған С. Н. Бачуринмен); 53-тарау;
Шаймерденов Болат Ерденұлы, з.ғ. м., – 10-тарау (О. Т. Сейтжановпен, В. В. Филинмен бірлесіп жазған); 12-тарау; 476-487, 507-509-баптар; 36-тарау (О. Т. Сейтжановпен бірлесіп жазған); 37, 50, 51-тараулар.
Шипп Денис Алексеевич-44-1, 46 тараулар (А. С. Тукиевпен бірлесіп жазған).
Актінің өзгертілген күні: 01.01.2020 актінің қабылданған күні: 01.01.2020 қабылданған орны: 1000500000000 актіні қабылдаған Орган: 103001000000 қолданылу аймағы: 10000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000: 029000000000 / 028000000000 / 029002000000 / 028004000000 / 029001000000 / 026000000000 / 001000000000 / 001008000000 / 030000000000 акт нысаны: COMM / code заңды күші: 1900 акт тілі: rus
Назар аударыңыз!
«Заң және Құқық» адвокаттық кеңсесі, бұл құжаттың жалпылама екендігіне және нақты сіздің жағдайыңыздың талаптарына сәйкес келмеуі мүмкіндігіне көңіл бөлуіңізді сұрайды. Біздің заңгерлер сіздің нақты жағдайыңызға сәйкес келетін кез келген құқықтық құжатты әзірлеп көмектесуге дайын.
Қосымша ақпарат алу үшін Заңгер/Адвокат телефонына хабарласуыңызға болады: +7 (708) 971-78-58; +7 (700) 978 5755, +7 (700) 978 5085.
Адвокат Алматы Заңгер Қорғаушы Заң қызметі Құқық қорғау Құқықтық қөмек Заңгерлік кеңсе Азаматтық істері Қылмыстық істері Әкімшілік істері Арбитраж даулары Заңгерлік кеңес Заңгер Адвокаттық кеңсе Қазақстан Қорғаушы Заң компаниясы
