152-бапқа түсініктеме. ҚР ҚК еңбекті қорғау қағидаларын Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексін бұзу
1. Өнеркәсіптік санитарияның қауіпсіздік техникасы қағидаларын немесе еңбекті қорғаудың өзге де қағидаларын бұзу, осы Қағидалардың сақталуын ұйымдастыру немесе қамтамасыз ету жөніндегі міндеттер жүктелген, абайсызда денсаулыққа ауыр немесе орташа ауырлықтағы зиян келтіруге әкеп соққан адам жасаған, —
екі жүзден бес жүзге дейінгі айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде немесе екі айдан бес айға дейінгі кезеңде сотталған адамның жалақысы немесе өзге де табысы мөлшерінде айыппұл салуға не екі жылға дейінгі мерзімге түзеу жұмыстарымен не үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып, сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Абайсызда адамның өліміне әкеп соқтырған дәл осындай әрекет, —
белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен үш жылға дейін немесе онсыз айналысу құқығынан айыра отырып, бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
ҚР Конституциясының 24-бабының 2-тармағында: Әркімнің қауіпсіздік пен гигиена талаптарына сай келетін еңбек жағдайларына, қандай да бір кемсітусіз еңбегі үшін сыйақыға, сондай-ақ жұмыссыздықтан әлеуметтік қорғауға құқығы бар. Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 15 мамырдағы Еңбек кодексінің" Еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау " 5-бөлімі Еңбекті қорғау саласындағы мемлекеттік саясаттың негізгі бағыттарын бекітеді, Қазақстандағы еңбекті қорғау және еңбек қауіпсіздігі саласындағы қоғамдық қатынастарды реттейді және еңбек қызметі процесінде қызметкерлердің қауіпсіздігін қамтамасыз етуге, өмірі мен денсаулығын сақтауға бағытталған.
ҚР ЕК 1-бабының 26-тармағына сәйкес еңбек қауіпсіздігі деп еңбек қызметі процесінде қызметкерлерге зиянды және (немесе) қауіпті өндірістік факторлардың әсерін болдырмайтын іс-шаралар кешенімен қамтамасыз етілген қызметкерлердің қорғалу жағдайы түсініледі. Еңбек қауіпсіздігі шарттары-қызметкердің еңбек міндеттерін орындауы кезінде еңбек процесі мен өндірістік ортаның еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау талаптарына сәйкестігі (1-баптың 27-тармағы).
Қаралып отырған іс-әрекеттің қоғамдық қауіптілігі ҚР Конституциясымен кепілдендірілген еңбек жағдайларына құқықтың бұзылуынан көрінеді. Демек, объект көрсетілген конституциялық құқық болып табылады. Азаматтардың өмірі немесе денсаулығы қосымша тікелей объект болып табылады.
Объективті тарап қауіпсіздік техникасы, өнеркәсіптік санитария қағидаларын немесе еңбекті қорғаудың өзге де қағидаларын бұзуға бағытталған іс-әрекеттің (іс-қимылдың немесе әрекетсіздіктің) жасалуын, денсаулыққа ауыр немесе орташа ауырлықтағы зиян келтіру не өлім түріндегі зардаптардың туындауын, сондай-ақ іс-әрекет пен туындаған салдарлар арасындағы себепті байланыстың болуын білдіреді.
Мақаланың диспозициясы бланкетті, сондықтан оның заңсыздығын анықтау үшін 15 мамырдағы ҚР Еңбек кодексіне, сондай-ақ 2007 жылғы басқа ведомстволық нормативтік актілерге, мысалы, өнеркәсіптің, ауыл шаруашылығының белгілі бір саласында жұмыс жүргізу кезіндегі қауіпсіздік техникасы ережелеріне және т.б. жүгіну керек. Қылмыскерді қылмыстық жауапкершілікке тарту үшін қауіпсіздік, өнеркәсіптік санитария немесе еңбекті қорғау ережелерінің қайсысы бұзылғанын анықтау қажет.
Қылмыс денсаулыққа ауыр немесе орташа ауырлықтағы зиян келтіру түрінде диспозицияда көрсетілген салдарлар басталған сәттен бастап аяқталды деп танылады.
Субъективті жағынан бұл әрекет абайсыздық түріндегі кінәмен сипатталады. Кінәлі аталған салдардың туындау мүмкіндігін болжайды, бірақ бұған жеткілікті негіздер болмаса, менмендікпен олардың алдын-алуға сенеді немесе осы салдардың пайда болу мүмкіндігін алдын-ала білмейді, дегенмен оларды қажетті ұқыптылық пен алдын-ала болжау керек еді.
Арнайы қылмыс субъектісі-еңбекті қорғау қағидаларын ұйымдастыру немесе сақтауды қамтамасыз ету жөніндегі міндеттер жүктелген адам.
ҚР ҚК 152-бабының 2-бөлігі біліктілік белгілерінің қатарында абайсызда адамның өліміне әкеп соқтырған жоғарыда көрсетілген ережелерді бұзуды көздейді. Бұл ретте екі немесе одан да көп адамның өліміне біліктілікке әсер етпейді, бірақ жаза тағайындау кезінде сот ескереді.
Қылмыстық кодекстің 152-бабында сипатталған қылмыстарды әртүрлі салалардағы арнайы қауіпсіздік ережелерін, атап айтқанда: тау-кен немесе құрылыс жұмыстарын жүргізу кезіндегі қауіпсіздік ережелерін (ҚК 245-бабы) және жарылыс қаупі бар объектілердегі қауіпсіздік ережелерін (ҚК 246-бабы) бұзғаны үшін жауапкершілік белгіленетін қылмыстардың басқа құрамдарымен ажырату керек. Егер арнайы ережелерді бұзған кезде еңбек қауіпсіздігі мен еңбекті қорғаудың жалпы ережелері де бұзылса, онда кінәлі адам қылмыстардың жиынтығы бойынша жауап беруі керек: ҚК 152-бабы және ҚК 245-бабы немесе ҚК 246-бабы.
ҚР ҚК 152-бабының 1-бөлігінде көзделген қылмыс ауырлығы аз қылмыстарға жатады. ҚР ҚК 152-бабының 2-бөлігінде көзделген қылмыс ауырлығы орташа қылмыстарға жатады.
Қазақстан Республикасының Еңбек сіңірген қайраткері, заң ғылымдарының докторы, профессор, Қазақстан Ұлттық Жаратылыстану ғылымдары академиясының академигі И. Ш. БОРЧАШВИЛИДІҢ Қазақстан Республикасының Қылмыстық Кодексіне 2007 жылғы түсініктемесі
Актінің өзгертілген күні: 02.08.2007 актінің қабылданған күні: 02.08.2007 қабылданған орны: жоқ актіні қабылдаған Орган: 180000000000 әрекет аймағы: 100000000000 норма шығарушы орган берген НҚА тіркеу нөмірі: 167 акт мәртебесі: new құқықтық қатынастар саласы: 028000000000 акт нысаны: COMM Заң күші: 1900 акт тілі: rus
Конституция Заң Кодекс Норматив Жарлық Бұйрық Шешім Қаулы Адвокат Алматы Заңгер Қорғаушы Заң қызметі Құқық қорғау Құқықтық қөмек Заңгерлік кеңсе Азаматтық істері Қылмыстық істері Әкімшілік істері Арбитраж даулары Заңгерлік кеңес Заңгер Адвокаттық кеңсе Қазақстан Қорғаушы Заң компаниясы
