17-бапқа түсініктеме. Қазақстан Республикасының Әкімшілік құқық бұзушылық туралы Кодексінің меншігіне қол сұғылмаушылық  

     1. Меншікке заң кепілдік береді. Сот шешімінен басқа ешкім өз мүлкінен айырыла алмайды.

     2. Мүлікті және құжаттарды алып қою; көлік құралын, шағын көлемді кемені басқарудан шеттету; көлік құралын, шағын көлемді кемені ұстау; көлік құралдарын, шағын көлемді кемелерді тексеру; аумақтарды, үй-жайларды, көлік құралдарын, тауарларды, өзге де мүлікті, сондай-ақ тиісті құжаттарды қарау, меншікке қол сұғатын әкімшілік құқық бұзушылық туралы іс бойынша іс жүргізуді қамтамасыз етудің өзге де шараларын қолдану. осы Кодексте көзделген жағдайларда және тәртіппен ғана жүргізілуі мүмкін.

     Конституцияның 6-бабына сәйкес, елде мемлекеттік және жеке меншік танылады және бірдей қорғалады. Меншік міндеттейді, оны пайдалану бір уақытта қоғамдық игілікке қызмет етуі керек. Меншік субъектілері мен объектілері, меншік иелерінің өз құқықтарын жүзеге асыру көлемі мен шектері, оларды қорғау кепілдіктері заңмен айқындалады.

     Түсініктеме берілген баптың 1-бөлігі Конституцияның 26-бабында көзделген азаматтардың мүліктік конституциялық құқықтарын қорғауға бағытталған. Қазақстан Республикасының азаматтарында заңды түрде сатып алынған кез келген мүлік жеке меншікте болуы мүмкін. Меншік, оның ішінде мұрагерлік құқығы заңмен кепілдендірілген. Заңда көзделген айрықша жағдайларда мүлікті мемлекет мұқтажы үшін мәжбүрлеп иеліктен шығару оның баламалы өтелуі шартымен жүргізілуі мүмкін.

     ӘҚБтК-нің 45-бабының негізінде азаматтарды өз мүлкінен айыру сот шешімі бойынша Әкімшілік құқық бұзушылық жасау құралы не нысанасы болып табылған заттарды, сондай-ақ Әкімшілік құқық бұзушылық жасау салдарынан алынған мүлікті тәркілеу түріндегі әкімшілік жаза шарасын сот сайлаған кезде жүзеге асырылуы мүмкін.

     Тәркілеу тек қосымша әкімшілік жаза ретінде қолданылуы мүмкін, ал оны орындау шарттары ӘҚБтК-нің 899-бабында көзделген.  

     Тәркіленген затты сату немесе одан әрі пайдалану ҚР Үкіметінің 2002 жылғы 26 шілдедегі "жекелеген негіздер бойынша мемлекет меншігіне айналдырылған (түскен) мүлікті есепке алудың, сақтаудың, бағалаудың және одан әрі пайдаланудың кейбір мәселелері"қаулысының негізінде жүргізіледі.

     Азаматтардың меншігіне және олардың мүлкіне заңды билік ету құқығы 1994 жылғы 27 желтоқсандағы АК-нің 188-бабында көзделген. Меншік иесі өз қалауы бойынша өзіне тиесілі мүлікке қатысты кез келген іс-әрекеттер жасауға, оның ішінде бұл мүлікті басқа тұлғалардың меншігіне иеліктен шығаруға, оларға меншік иесі болып қала отырып, мүлікті иелену, пайдалану және оған билік ету жөніндегі өз өкілеттіктерін беруге, мүлікті кепілге беруге және оған басқа тәсілдермен ауыртпалық салуға, оларға өзгеше түрде билік етуге құқылы.

     Дәл осы бөлімде азаматтар өз мүлкінен сот шешімінен басқа жолмен айырылуы мүмкін екендігі қарастырылған. Меншік құқығын мәжбүрлеп тоқтатудың құқықтық негіздері АК-нің 249-бабының 2-бөлігінде де көрсетілген:

     1) меншік иесінің міндеттемелері бойынша мүлікке өндіріп алу өтініштері;

     2) Қазақстан Республикасының заңнамалық актілеріне байланысты осы адамға тиесілі бола алмайтын мүлікті мәжбүрлеп иеліктен шығару;

     3) реквизициялар;

     4) тәркілеу;

     5) жер учаскесін алып қоюға байланысты жылжымайтын мүлікті мәжбүрлеп иеліктен шығару;

     6) шаруашылықсыз ұсталатын тарих және мәдениет ескерткіштерін, мәдени құндылықтарды алып қою;

     7) ұлттандыру;

     8) ортақ мүлікті бөлу не одан үлесті бөлу мүмкін болмаған жағдайда, сот шешімі бойынша Мүлікті жария сауда-саттықтан сату.  

     АК - нің 253-бабының негізінде реквизициялау дүлей зілзалалар, авариялар, эпидемиялар, эпизоотиялар жағдайларында, әскери жағдайдың қолданылу кезеңінде немесе соғыс уақытында және төтенше сипаттағы өзге де жағдайларда қолданылады. Мемлекеттік органдардың шешімі бойынша қоғам мүддесіндегі мүлік меншік иесінен оған мүліктің құнын төлей отырып алынуы мүмкін (реквизиция).

     Тәркілеу кезінде әкімшілік құқық бұзушылық жасағаны үшін санкция түрінде мүлікті меншік иесінен сот тәртібімен өтеусіз алып қою орын алады.

     Зерттелетін баптың 2-бөлігі, сондай-ақ ӘҚБтК-нің 14-бабының 1-бөлігі әкімшілік құқық бұзушылық туралы іс бойынша іс жүргізуді қамтамасыз ету шараларын заңды қолдану қағидатын көздейді, бірақ жеке тұлғаның емес, азаматтардың мүліктік құқықтарын қорғау бөлігінде ғана.

     ӘҚБтК-нің 785-бабының 3-бөлігі негізінде ӘҚБтК-нің 17-бабының 2-бөлігінде аталған әкімшілік құқық бұзушылық туралы іс жүргізуді қамтамасыз ету шаралары іс бойынша іс жүргізу кезеңінде, сондай-ақ іс бойынша қаулыны орындау сатысында әкімшілік құқық бұзушылық туралы іс қозғалғанға дейін (жеке тексеруден, жеке тұлғаның жанындағы заттарды тексеруден басқа) қолданылуы мүмкін әкімшілік құқық бұзушылық туралы. Бұл ретте 2014 жылғы Кодекстің редакциясында тексеруді әкімшілік іс қозғалғаннан кейін ғана, ал тексеру - қозғалғанға дейін жүргізуге болатынын назарға алу қажет.  

     Аталған қамтамасыз ету шараларын қолданудың мақсаттары мен құқықтық негіздері ӘҚБтК-нің 792, 795,797, 796, 798-баптарында көзделген.  

     Меншікке қол сұғатын әкімшілік құқық бұзушылық туралы іс бойынша іс жүргізуді қамтамасыз етудің өзге де шаралары деп ӘҚБтК-нің 799-801-баптарында көзделген, заңды тұлғаларға қолданылатын шаралар түсінілуі тиіс.

     Әкімшілік құқық бұзушылық туралы іс бойынша іс жүргізуді қамтамасыз ету шараларын қолдану ерекшеліктері "әкімшілік құқық бұзушылық туралы істер бойынша іс жүргізуді қамтамасыз ету шараларын қолдану туралы"ҚР Жоғарғы Сотының 2012 жылғы 9 сәуірдегі № 1 нормативтік қаулысында баяндалған. Қамтамасыз ету шараларын қолдану заңды болуы керек, парасаттылық, қажеттілік және жеткіліктілік өлшемдеріне сәйкес келуі керек. ӘҚБтК-нің 785-бабында көрсетілген қамтамасыз ету шараларының әрқайсысы, егер бұл қажеттіліктен туындаса, жеке немесе басқа шаралармен бір мезгілде қолданылуы мүмкін.  

     Қамтамасыз ету шараларына олар қабылданған адам ӘҚБтК-нің 44-тарауында көзделген тәртіппен жоғары тұрған органға (жоғары тұрған лауазымды адамға), мамандандырылған әкімшілік немесе аудандық сотқа шағым жасауы мүмкін.  

Қазақстан Республикасының Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексіне ғылыми-практикалық түсініктеме (мақала) авторлық ұжымнан:

     Бачурин Сергей Николаевич, з.ғ. к., доцент - 48-тарау (Е. М. Хакимовпен бірлесіп жазған);

     Ғабдуалиев Мереке Трекович, з.ғ. к. – 11, 21, 22, 23-тараулар;

     Жүсіпбекова Айнұр Маратқызы, з.ғ. м. – 13-тарау (а. в. Карпекинмен бірлесіп жазған); 33, 39-тараулар (О. Т. Сейтжановпен бірлесіп жазған);  

     Карпекин Александр Владимирович, з.ғ. к., доцент - 13 тарау (А. М. Жүсіпбековамен бірлесіп жазған);

     Корнейчук Сергей Васильевич-2 тарау; 6 тарау (О. Т. Сейтжановпен, Е. М. Хакимовпен бірлесіп жазған); 8 тарау; 25 тарау (е. м. Хакимовпен бірлесіп жазған); 457-470, 488, 488-1, 491-506 баптар; 28, 30, 52 тараулар;

     Корякин Илья Петрович, з.ғ. д., профессор-49 тарау;

     Кысықова Гүлнара Бауыржанқызы, з.ғ. к. - 20 тарау;

     Омарова Ботагөз Акимгереевна, з.ғ. к. – 17 тарау; 18 тарау (Б. А. Парманқұловамен бірлесіп жазған); 26, 31 тараулар; 32 тарау (Б. А. Парманқұловамен бірлесіп жазған);

     Парманқұлова Баян Асханбайқызы - 18-тарау (Б. А. Омаровамен бірлесіп жазған); 19, 32-тараулар (Б. А. Омаровамен бірлесіп жазған); 43-тарау (А. С. Тукиевпен бірлесіп жазған);  

     Подопригора Роман Анатольевич, з.ғ. д., профессор-24 тарау, 489, 489-1, 490 баптар;

     Порохов Евгений Викторович, з.ғ. д. - 14, 15, 16, 29-тараулар, 471-475-баптар;

     Сейтжанов Олжас Теміржанұлы, з.ғ. к., доцент, – 4-тарау; 5-тарау (Е. М. Хакимовпен бірлесіп жазған); 6-тарау (С. В. Корнейчукпен, Е. М. Хакимовпен бірлесіп жазған); 9-тарау; 10-тарау (В. В. Филин Б. Е. Шаймерденовпен бірлесіп жазған); 33-тарау (А. М. Жүсіпбековамен бірлесіп жазған); 36-тарау (б. е. Шаймерденовпен бірлесіп жазған); 39-тарау (А. М. Жүсіпбековамен бірлесіп жазған);

     Смышляев Александр Сергеевич, PhD докторы. – 38, 40, 42, 43-1-тараулар (А. С. Тукиевпен бірлесіп жазған); 44-тарау;

     Тукиев Аслан Сұлтанұлы – з.ғ. к., доцент-1, 3, 35 тараулар; 38, 40, 42 тараулар (А. С. Смышляевпен бірлесіп жазған); 43 тарау (Б. А. Парманқұловамен бірлесіп жазған); 43-1 тарау (А. С. Смышляевпен бірлесіп жазған); 44-1 тарау (бірге жазған Шипп Д. А.); 45-тарау; 46 (бірге жазған Шипп Д. А.); 47-тарау;  

     Филин Владимир Владимирович, з.ғ. к., доцент - 10 тарау (О. Т. Сейтжановпен, Б. Е. Шаймерденовпен бірлесіп жазған);  

     Хакимов Ержан Маратұлы, м. з. н. - 5-тарау (О. Т. Сейтжановпен бірлесіп жазған); 6-тарау (О. Т. Сейтжановпен бірлесіп жазған, С. В. Корнейчук); 7-тарау; 25-тарау (С. В. Корнейчукпен бірлесіп жазған); 34, 41-тараулар; 48-тарау (бірлесіп жазған С. Н. Бачуринмен); 53-тарау;

     Шаймерденов Болат Ерденұлы, з.ғ. м., – 10-тарау (О. Т. Сейтжановпен, В. В. Филинмен бірлесіп жазған); 12-тарау; 476-487, 507-509-баптар; 36-тарау (О. Т. Сейтжановпен бірлесіп жазған); 37, 50, 51-тараулар.  

     Шипп Денис Алексеевич-44-1, 46 тараулар (А. С. Тукиевпен бірлесіп жазған).

Актінің өзгертілген күні: 01.01.2020 актінің қабылданған күні: 01.01.2020 қабылданған орны: 1000500000000 актіні қабылдаған Орган: 103001000000 қолданылу аймағы: 10000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000: 029000000000 / 028000000000 / 029002000000 / 028004000000 / 029001000000 / 026000000000 / 001000000000 / 001008000000 / 030000000000 акт нысаны: COMM / code заңды күші: 1900 акт тілі: rus  

Назар аударыңыз!  

«Заң және Құқық» адвокаттық кеңсесі, бұл құжаттың жалпылама екендігіне және нақты сіздің жағдайыңыздың талаптарына сәйкес келмеуі мүмкіндігіне көңіл бөлуіңізді сұрайды. Біздің заңгерлер сіздің нақты жағдайыңызға сәйкес келетін кез келген құқықтық құжатты әзірлеп көмектесуге дайын.  

Қосымша ақпарат алу үшін Заңгер/Адвокат телефонына хабарласуыңызға болады: +7 (708) 971-78-58; +7 (700) 978 5755, +7 (700) 978 5085.    

Адвокат Алматы Заңгер Қорғаушы Заң қызметі Құқық қорғау Құқықтық қөмек Заңгерлік кеңсе Азаматтық істері Қылмыстық істері Әкімшілік істері Арбитраж даулары Заңгерлік кеңес Заңгер Адвокаттық кеңсе Қазақстан Қорғаушы  Заң компаниясы