18-бапқа түсініктемелер. Қазақстан Республикасы Азаматтық іс жүргізу кодексінің білікті заң көмегіне құқықтарды қамтамасыз ету
1. Азаматтық процесс барысында әркімнің осы Кодекстің ережелеріне сәйкес білікті заң көмегін алуға құқығы бар.2. Заңда көзделген жағдайларда заң көмегі тегін көрсетіледі.1, 2. Конституцияның 13-бабының 3-тармағына сәйкес Әркімнің білікті заң көмегін алуға құқығы бар. Заңда көзделген жағдайларда заң көмегі көрсетіледітегін."Мемлекет кепілдік берген заң көмегі" заңына сәйкес мемлекет кепілдік берген заң көмегі: құқықтық ақпарат түрінде көрсетіледі; құқықтық консультация беру; осы Заңда және Қазақстан Республикасының өзге де заңнамалық актілерінде белгіленген жағдайларда және тәртіппен соттарда, қылмыстық қудалау органдарында, өзге де мемлекеттік органдар мен мемлекеттік емес ұйымдарда жеке тұлғалардың мүдделерін қорғау және өкілдік ету; жеке сот орындаушыларының алимент пен жалақыны өндіріп алу туралы атқарушылық құжаттарды орындауы жөнінде мәжбүрлеу шараларын қолдану арқылы жүзеге асырылады. Түсініктеме берілген мақалада білікті заң көмегі осы Кодекстің ережелеріне сәйкес көрсетілуі керек екендігі көрсетілген.АІЖК-нің 57-бабында азаматтардың өз істерін сотта өкіл арқылы жүргізу құқығы емес, міндеті бекітілген. Сотқа жүгінген кезде азаматтардың жекелеген санаттарының құқықтарын қорғау мақсатында АІЖК-де осындай адамдардың қатысуымен нақты істерді, сондай-ақ заң көмегі тегін көрсетілуі мүмкін істерді қарау кезінде адвокаттың міндетті қатысуы регламенттелген. Атап айтқанда, азаматты әрекетке қабілетсіз деп тану туралы өтініштер бойынша сот АІЖК-нің 325-бабына сәйкес қозғалған іс бойынша процессте азаматтың мүдделерін білдіру және қорғау үшін ресми өкіл-адвокат тағайындайды.АІЖК-нің 112-бабында істі сот талқылауына дайындау кезінде судьяның немесе істі қарау кезінде сот заң көмегін төлеуден және өкілдікке байланысты шығыстарды өтеуден және оларды бюджет қаражаты есебінен жатқызудан толық босату міндеті бекітілген. Осы Ережені қолдану критерийі субъектілік құрам болып табылады, атап айтқанда: асыраушысының қайтыс болуынан келтірілген зиянды өтеу туралы; жұмысқа байланысты немесе қылмыстық құқық бұзушылықпен келтірілген денсаулыққа келтірілген зиянды өтеу туралы; Заңға сәйкес ақталғандарға келтірілген зиянды өтеу туралы; сондай-ақ кәсіпкерлікпен байланысты емес даулар бойынша талапкерлер мен жауапкерлер Ұлы Отан соғысының қатысушылары, оларға теңестірілген адамдар, мерзімді қызметтегі әскери қызметшілер, бірінші және екінші топтағы мүгедектер, жасына байланысты зейнеткерлер болып табылатын қызметпен айналысады. Заң көмегіне ақы төлеуден босату мәселесі бойынша сот ұйғарым шығарады, ол шағымдануға, наразылық білдіруге жатпайды. Осылайша, АІЖК-нің 112-бабының ережелерін қолдану тек жеке тұлға үшін ғана мүмкін болады, өтініш беруді және осы адамның республикалық бюджет қаражатынан заң көмегін алу құқығын растайтын құжаттар мен басқа да дәлелдемелерді ұсынуды көздейді.Бұдан басқа, "Адвокаттық қызмет туралы" Заңның 6-бабында жеке тұлғаларға алимент өндіріп алу, зейнетақы мен жәрдемақы тағайындау, оңалту, босқын немесе оралман мәртебесін алу, кәмелетке толмағандарға тегін құқықтық көмек көрсету көзделген, ата-анасының қамқорлығынсыз қалғандарға құқықтық кеңес беру, ал қажет болған жағдайда құқықтық сипаттағы жазбаша құжаттар жасау түрінде.Адвокат көрсететін заң көмегіне ақы төлеу және қорғауға және өкілдік етуге байланысты шығыстарды өтеу мөлшерін Қазақстан Республикасының Үкіметі белгілейді.Адвокат көрсететін заң көмегіне ақы төлеу және қорғауға және өкілдік етуге байланысты шығыстарды өтеу тәртібі Қазақстан Республикасының Әділет министрлігі бекіткен заң көмегіне ақы төлеу қағидаларында белгіленеді.
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ЖОҒАРҒЫ СОТЫНЫҢ КІТАПХАНАСЫ
Астана, 2016 жыл
УДК 347 (574)
К 63
ISBN 978-601-236-042-4
Конституция Заң Кодекс Норматив Жарлық Бұйрық Шешім Қаулы Адвокат Алматы Заңгер Қорғаушы Заң қызметі Құқық қорғау Құқықтық қөмек Заңгерлік кеңсе Азаматтық істері Қылмыстық істері Әкімшілік істері Арбитраж даулары Заңгерлік кеңес Заңгер Адвокаттық кеңсе Қазақстан Қорғаушы Заң компаниясы
