212-бапқа түсініктеме. Қазақстан Республикасының қылмыстық процестік кодексінен жауап алу хаттамасы

Жауап алу барысы мен нәтижелері осы Кодекстің 199-бабының талаптарын сақтай отырып жасалатын хаттамада көрсетіледі.

Көрсеткіштер бірінші адамнан және мүмкіндігінше сөзбе-сөз жазылады. Сұрақтар мен оларға жауаптар жауап алу кезінде орын алған ретпен жазылады. Хаттамада сотқа дейінгі тергеп-тексеруді жүзеге асыратын адам жауапқа тартқан немесе жауап алынатын адам жауап беруден бас тартқан жауап алуға қатысатын адамдардың бас тарту немесе бас тарту себептерін көрсете отырып, мәселелері де көрсетіледі.

Бірінші жауап алудың хаттамасында жауап алынушының жеке басы туралы деректер, оның ішінде: тегі, аты, әкесінің аты (бар болса), уақыты мен кен орындары, азаматтығы, ұлты, білімі; отбасылық жағдайы, жұмыс орны, кәсібі немесе лауазымы, тұрғылықты жері, сондай-ақ мән-жайлар бойынша қажетті болып табылатын басқа да мәліметтер көрсетіледі осы Кодекстің 199-бабының төртінші бөлігінің қағидаларына сәйкес істер.

Кейінгі жауап алу кезінде жауап алынушының жеке басы туралы деректер, егер олар өзгермеген болса, оның тегін, атын және әкесінің атын (бар болса) көрсетумен шектелуі мүмкін.

Күдіктіден жауап алу хаттамасында бұрынғы соттылығының болуы немесе болмауы көрсетіледі.

Жауап алынатын адам хаттамаға қоса тіркелетін сызбалар, сызбалар, сызбалар, диаграммалар жасауы мүмкін, ол туралы белгі жасалады.

Хаттамада жауап алуға қатысқан барлық адамдар көрсетіледі. Олардың әрқайсысы хаттамаға, сондай-ақ оған жасалған барлық толықтырулар мен нақтылауға қол қоюы керек.

Еркін әңгімеден кейін жауап алынатын адам өз айғақтарын өз қолымен баяндауға құқылы. Жауап алынатын адам айғақтарды өз қолымен баяндап, оларға қол қойғаннан кейін сотқа дейінгі тергеп-тексеруді жүзеге асыратын адам қосымша және нақтылайтын сұрақтар қоя алады.

Жауап алу аяқталғаннан кейін хаттама жауап алынушыға оқу үшін ұсынылады не оның өтініші бойынша жарияланады. Жауап алынатын адамның талаптары хаттамаға толықтырулар мен нақтылаулар енгізілсін, міндетті түрде орындалуға тиіс.

Айғақтармен танысу фактісі және оларды жазудың дұрыстығын жауап алынушы хаттаманың соңында өз қолымен куәландырады. Жауап алынғандарға хаттаманың әрбір бетіне де қол қойылады. Жауап алынатын адам хаттамаға қол қоюдан бас тартқан жағдайда сотқа дейінгі тергеп-тексеруді жүзеге асыратын адам бас тартудың себептерін анықтайды, оларды хаттамаға енгізеді және хаттаманы өз қолымен куәландырады.

Егер жауап алынатын адам дене кемістігінің немесе өзге де себептердің салдарынан Хаттамаға жеке қол қою мүмкіндігінен айырылса, оның өтініші бойынша Хаттамаға қорғаушы, өкіл немесе жауап алынатын адам сенетін өзге адам қол қояды, бұл туралы хаттамада белгі жасалады.

Егер жауап алуға аудармашы немесе сурдоаударма дағдыларын меңгерген адам қатысса, онда олар әр параққа және тұтастай хаттамаға қол қояды. Оларға жауап алынушының өз қолымен берген айғақтарының аудармасына да қол қойылады.

Жауап алу хаттамасы тергеу әрекетінің хаттамасын жасауға қойылатын жалпы талаптарға (ҚІЖК-нің 199-бабына түсініктемені қараңыз), Сондай-ақ түсініктеме берілген баптың ережелеріне жауап беруі тиіс. Жауап алу хаттамасының мәні айғақтар дәлелдемелердің мәнін олар хаттамаланғаннан кейін ғана алады (ҚІЖК-нің 123-бабының 1-бөліміне түсініктемені қараңыз).

Жауап алу хаттамасын жасау жауап алудың басталу және аяқталу орнын (елді мекенді), күнін (күнін, айын, жылын) және уақытын (сағатын, минутын) жазудан басталады; жауап алуды жүргізетін адамға (органды және оның құрылымдық бөлімшесін көрсете отырып, атағын, лауазымын) нұсқау; жауап алуға қатысатын басқа адамдар туралы деректер олардың іс жүргізу мәртебесін, тегін, атын, әкесінің атын және тұрғылықты мекен-жайын көрсету. Жауап алу үзілген жағдайда үзілісті жариялау уақыты, оның себептері және оның қайта басталуы көрсетілуі тиіс. Түнгі уақытта жауап алу жүргізілген жағдайда жауап алудың кейінге қалдыруға болмайтынын растайтын мән-жайлар көрсетілуі тиіс (ҚІЖК-нің 209-бабының 2-бөліміне түсініктемені қараңыз).

Жауап алуға қатысушылардың құқықтары мен міндеттерін түсіндіру фактісі туралы хаттамада атап өтіледі, ол жауап алуға қатысушы адамдардың қолдарымен куәландырылуға тиіс.

Жауап алу хаттамасында айғақтарды жазу, әдетте, жауап алынатын адамның еркін әңгімесін, жауап алуды жүргізетін адамның, жауап алуға қатысатын басқа да адамдардың сұрақтарын және жауап алынатын адамның сұрақтарына жауаптарды қамтитын ауызша жауап алу аяқталғаннан кейін жүзеге асырылады.

Бірінші адамнан айғақтарды жазу туралы Заңның талаптарынан және мүмкіндігінше сөзбе-сөз жауап алуды жүргізетін адамның жауап алу хаттамасында жауап алынушының айғақтарын түсіндіруге не түзетуге не өзгеше түрде баяндауға құқығы жоқ екендігі шығады. Мұндай жазба олардың дәйектілігін және әр жауап алынған адамның сөйлеу ерекшеліктерін сақтай отырып, олардың сенімділігін дұрыс бағалауға мүмкіндік береді. Заңның бұл талабы бірдей жағдайлар туралы куәлік бере отырып, әр түрлі жауап алынатын адамдар өздерінің білім деңгейіне, есте сақтау қасиеттеріне, психо-физиологиялық жағдайына және презентация тілінің ерекшелігіне әсер ететін басқа да жеке-жеке ерекшеліктеріне байланысты оларды әр түрлі сипаттайтындығына байланысты. Мұндай презентация әр түрлі адамдарда әр түрлі сөйлеу ерекшеліктерімен ерекшеленеді-презентацияның әр түрлі тәртібі мен дәйектілігі, сөйлемдердің құрылысы, сауаттылық деңгейі, сөз қолдану (ауызекі тіл, кәсіби және жаргон терминдері мен өрнектері (бұл жағдайда хаттамада олардың мағынасын түсіндіру қажет).

Сондықтан әр түрлі адамдардан жауап алу хаттамаларында сөзбе-сөз сәйкестіктердің, бірдей жазбаша және сөйлеу айналымдарының болуы, сөйлемдердің бірдей реттілігі және жағдайлардың бірдей сипаттамасы мұндай жауап алу хаттамаларының мәтіндері түпнұсқа емес екенін көрсетуі мүмкін - оларды жауап алушы өңдеген немесе тергеу нұсқасына "бейімделген". Мұндай жағдайларда жауап алудың мұндай хаттамалары ҚІЖК-нің 112-бабының 5-бөлігінің 1-тармағына сәйкес дәлелдемелер ретінде жол берілмейді деп танылуға тиіс.

Дөрекі және қорлайтын сөздер мен сөз тіркестері бекітілмейді. Іске қатысы жоқ мәліметтер де, қайталанулар да тіркелуге жатпайды. Жауап алуды жүргізетін адамның да, жауап алуға қатысатын адамдардың да барлық сұрақтары (оның ішінде жауап алынатын адам бөлген сұрақтар) және оларға жауаптар, сондай-ақ жауап алуды жүргізуге қатысты толықтырулар, ескертулер жауап алу хаттамасында тіркелуге тиіс.

Бірінші жауап алу хаттамасының кіріспе бөлігінде жауап алынатын адамның сауалнамалық деректері көрсетіледі. Тегі, Аты, Әкесінің Аты, туған уақыты мен орны жауап алынушының жеке басын куәландыратын құжатқа сәйкес көрсетіледі. Қалған мәліметтер жауап алынған адамның сөздерінен жазылады. Соттылықтың болуы немесе болмауы туралы мәліметтер ҚК-нің 79-бабының ережелерін сақтай отырып, күдікті адамнан ғана анықталады. Бұл мәліметтер ҚР Бас прокуратурасы жанындағы Құқықтық статистика және арнайы есепке алу комитетінің аумақтық басқармасына тиісті сұрау салу жолымен де белгіленеді.

Егер жәбірленушіге, куәға қатысты қорғалатын адам туралы мәліметтерге қол жеткізуді шектеу түріндегі қауіпсіздік шарасы қолданылса (ҚІЖК 97-бабының 1-бөлігінің 2-тармағы), онда олардың жеке басы туралы мәліметтер қылмыстық іс материалдарынан алынуға жатады, жауап алу хаттамасында олар келтірілмейді, бірақ олардың бүркеншік аты көрсетіледі (ҚІЖК 199-бабының 4-бөлігі).

Жауап алу хаттамасында жауап алынатын адамға оның құқықтары мен міндеттерін түсіндіру туралы көрсетіледі. Егер жауап алынатын адам куә, жәбірленуші болып табылса, онда оларға айғақтар беруден бас тартқаны және көрінеу жалған айғақтар бергені үшін қылмыстық жауаптылық туралы ескерту туралы көрсетіледі.

Кейінгі жауап алу кезінде (қайталама, қосымша, күндізгі ставка) заң сауалнамалық деректерді көрсетпей, тек тегін, атын және әкесінің атын көрсетуге мүмкіндік береді. Бұл ретте, егер оларды нақтылау не толықтыру қажеттігі туындаса, кейінгі жауап алуда ҚІЖК-нің 212-бабының 2-бөлігінде көзделген деректер көрсетілуі мүмкін. Сауалнама деректері бірінші жауап алу хаттамасында оның шығарылған күнін көрсете отырып келтірілгенін көрсету орынды болып көрінеді..

Жауап алынған адам одан жауап алу барысында өзі жасаған схемаларды, сызбаларды, сызбалар мен диаграммаларды ғана емес, сонымен қатар өз айғақтарын нақтылау, нақтылау, растау не көрнекі иллюстрациялау үшін құжаттар мен жазбаларды да пайдалануға құқылы. Барлық көрсетілген материалдар жауап алуды жүргізетін адамға берілуі тиіс, олар жауап алу хаттамасына қосымша болып табылады, бірақ оны алмастырмайды және оны дербес дәлелдемелер ретінде пайдалануға болмайды. Қоса беріліп отырған материалдардың тізбесі хаттамада көрсетілуге тиіс. Егер ұсынылған материалдар дербес дәлелдеменің (құжаттың, заттай дәлелдеменің) мәніне ие болса, тергеуші оларды ҚІЖК-нің 261-бабы тәртібімен іске қосуға құқылы.

Осы тергеу әрекетіне қатысушыларға мыналар жатады:

- сотқа дейінгі тергеп-тексеруді жүзеге асыратын тұлға;

- жауап алынатын адам (күдікті, қорғауға құқығы бар куә және олардың қорғаушылары, жәбірленуші және оның өкілі, заңды өкілі, куәгер және оның адвокаты, сарапшы, маман, азаматтық талапкер, азаматтық жауапкер және олардың өкілдері);

- аудармашы, егер жауап алынатын адам өндіріс жүргізілетін тілді білмесе немесе жеткіліксіз меңгерсе;

- маман жауап алу өндірісіне жәрдемдесу үшін қажетті арнайы білімді пайдалану қажет болған жағдайда.

Жауап алуға қатысатын барлық адамдар хаттамада олардың іс жүргізу ережесін көрсете отырып және оларға олардың құқықтары мен міндеттерін, жауап алуды жүргізу тәртібін түсіндіргені туралы белгімен көрсетілуі тиіс. Жауап алынған адам ғана емес, осы тергеу әрекетіне қатысатын басқа да адамдар жауап алу барысында жасалған толықтырулар мен нақтылауларды хаттамаға енгізу қажеттігі туралы тергеушіге көрсетуге құқылы. Жауап алу хаттамасы жасалғаннан кейін ол онымен танысу және барлық қатысушы тұлғаларға қол қою үшін ұсынылуы тиіс.

Жауап алынатын адамның, жауап алуға қатысатын басқа да адамдардың жеке басын анықтағаннан кейін, оларға құқықтарын, міндеттері мен жауапкершілігін түсіндіргеннен кейін сотқа дейінгі іс жүргізетін адам жауап алуға шақырылған адамға істің мәні бойынша өзіне ыңғайлы нысанда және дәйектілікпен айғақтар беруді ұсынады. Жауап алынатын адам істің мән-жайы туралы еркін айтып бергеннен кейін тергеп-тексеруді жүргізетін адам жауап алынатын адамға өзінің айғақтарын өз қолымен баяндау құқығын түсіндіруге тиіс. Келісілген жағдайда жауап алынатын адамға мұндай мүмкіндік беріледі, ол туралы жауап алу хаттамасында көрсетіледі. Жауап алушы лауазымды адам айғақтардың өз қолымен жазылуымен танысқаннан кейін оның жауап алынушының ауызша айғақтарына толық емес не дәл настігін, оның сәйкес .стігін көрсетуге құқылы. Осыған байланысты қосымша және нақтылайтын сұрақтар қойыңыз. Сұрақтар мен оларға жауаптар хаттамаға енгізілуге тиіс және жауап алынатын адамның қолымен куәландырылуға тиіс.

Мұндай құқықтан бас тартылған жағдайда айғақтарды жазуды лауазымды адам жүзеге асырады.

Барлық қойылған сұрақтар, оның ішінде жауап алушы адам берген, сұрақтың кім қойылғанын (қорғаушы, өкіл және т.б.) көрсете отырып, хаттамалауға жатады.

Жауап алу аяқталғаннан кейін жауап алуды жүргізетін адам жауап алынған адамға хаттамамен оны оқу арқылы танысу құқығы туралы хабарлауға не оның өтініші бойынша хаттама жарияланатын болады. Жауап алынатын адамның талабы бойынша жауап алу хаттамасына ол көрсеткен толықтырулар, нақтылаулар, түзетулер енгізілуге тиіс, бұл жауап алынатын және жауап алынатын адамның қолдарымен куәландырылуға тиіс.

Жауап алу хаттамасын оқығаннан (жария еткеннен) және оған талап етілетін нақтылауларды, толықтыруларды, түзетулерді енгізгеннен кейін жауап алынған адам, егер ол бірнеше бетте жазылған болса, хаттаманың әрбір бетінің соңында оның айғақтарын жазудың дұрыстығы фактісін өз қолымен куәландыруға міндетті, ал хаттаманың соңында хаттамамен оқу арқылы танысу туралы немесе хаттаманы жария ету туралы көрсетілуге тиіс. жауап алынған адамның өтініші, ол да оның қолымен куәландырылуы тиіс. Жауап алынған адамның қолымен куәландырылуы хаттаманы оқығаннан не жария еткеннен кейін жасалған, сондай-ақ хаттамаға енгізілген түзетулердің (тиісті беттің соңында немесе хаттаманың соңында түзетудің сипатын көрсете отырып) барлық толықтырулары мен нақтылаулары болуға тиіс. Жауап алынған адам хаттамаға қол қоюдан бас тартқан жағдайда тергеуші оның себептерін анықтап, егер жауап алынған адам оларды түсіндірсе, оларды хаттамаға енгізеді және хаттаманы өз қолымен куәландырады.

Жауап алуға аудармашы не сурдоаударма дағдыларын меңгерген адам қатысқан жағдайда хаттамада олардың құқығын, міндеттерін түсіндіру және көрінеу қате аударма үшін қылмыстық жауаптылық туралы ескерту туралы көрсетілуге тиіс, ол оның қолымен куәландырылуға тиіс, сондай-ақ ол әрбір бетке және тұтастай хаттамаға қол қоюға міндетті. Жауап алу хаттамасында жауап алынған адам оған ауызша түрде жасалған хаттаманың аудармасы оның айғақтарына сәйкес келетінін де көрсетуі тиіс. Егер жауап алу хаттамасының аудармасы жазбаша түрде жасалса, онда жауап алынған адам мен аудармашы әр параққа және жалпы хаттамаға қол қоюы керек.

Қазақстан Республикасының Қылмыстық іс жүргізу кодексіне дереккөзден түсініктеме: "ПАРАГРАФ" ақпараттық жүйесі құжат: ҚР ҚПК-нің 26-тарауына "жауап алу және күндізгі ставка" түсініктемесі (г. Ж. Сүлейменова профессор, Алматы қалалық адвокаттар алқасының мүшесі)

 Конституция Заң Кодекс Норматив Жарлық Бұйрық Шешім Қаулы Адвокат Алматы Заңгер Қорғаушы Заң қызметі Құқық қорғау Құқықтық қөмек Заңгерлік кеңсе Азаматтық істері Қылмыстық істері Әкімшілік істері Арбитраж даулары Заңгерлік кеңес Заңгер Адвокаттық кеңсе Қазақстан Қорғаушы Заң компаниясы