29-бапқа түсініктеме. Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің ҚР ҚК қылмысқа қатысушыларының жауапкершілігі
1. Қатысушылардың қылмыстық жауаптылығы олардың әрқайсысының қылмыс жасауға қатысу сипаты мен дәрежесімен айқындалады.
2. Бірлесіп орындаушылар осы Кодекстің 28-бабына сілтеме жасамай, бірлесіп жасаған қылмысы үшін осы Кодекстің бір бабы бойынша жауап береді.
3. Ұйымдастырушының, айдап салушының және көмекшінің жауапкершілігі қылмысты бірлесіп орындаушылар болған жағдайларды қоспағанда, жасалған қылмыс үшін жазаны көздейтін бап бойынша осы Кодекстің 28-бабына сілтеме жасай отырып туындайды.
4. Орындаушы өзіне тәуелді емес мән-жайлар бойынша қылмысты соңына дейін жеткізбеген жағдайда, қылмыстың қалған қатысушылары қылмыс жасауға дайындауға немесе қылмысқа оқталуға қатысқаны үшін жауап береді. Қылмысқа дайындалғаны үшін оған тәуелсіз мән-жайлар бойынша басқа адамдарды қылмыс жасауға көндіре алмаған адам да қылмыстық жауаптылықта болады.
5. Осы бапта көзделген қылмыс жасауға қатысқан, осы Кодекстің Ерекше бөлігінің тиісті бабында арнайы көрсетілген қылмыс субъектісі болып табылмайтын адам осы қылмыс үшін оның ұйымдастырушысы, арандатушысы не көмекшісі ретінде қылмыстық жауаптылықта болады.
ҚК-нің 3-бабына сәйкес қылмыстық жауаптылықтың жалғыз негізі қылмыс жасау, яғни Қылмыстық кодексте көзделген қылмыс құрамының барлық белгілері бар іс-әрекет болып табылады. Қатысу институты қылмыстық жауапкершіліктің жаңа негізін құрмайды және оның мазмұнын өзгертпейді. Бірақ қатысқан кезде, қатысушылардың қылмыстық жауапкершілігінің негіздерін анықтау қиындайды, өйткені ұйымдастырушы да, қоздырушы да, көмекші де қылмыс құрамының барлық белгілері бар әлеуметтік қауіпті әрекетті тікелей жасамайды. Қылмыстық құқық ғылымында осы мәселе бойынша екі теориялық тұжырымдама бар. Бірінші тұжырымдама бойынша қатысушылардың жауапкершілігі қылмысты Орындаушының іс-әрекетіне тікелей байланысты. Бұл тұжырымдама акцессор деп аталды.
Бұл теорияның негізгі ережелері төмендегілерге дейін азаяды: 1) серіктес Орындаушының жазаланатын әрекеті болған жағдайда ғана өз әрекеттері үшін жауап бере алады; 2) қатысушы Қылмыстық кодекстің Ерекше бөлігінің Орындаушыға жүктелген бабы бойынша қылмыстық жауапкершілікке тартылады. Серіктестік сипатының акцессорлығы, егер Орындаушы аяқталған қылмыс жасаған болса, онда аяқталған қылмыс үшін серіктестер де жауап беруі керек. Егер Орындаушы тек қылмысқа оқталса, онда қылмысқа оқталғаны үшін қатысушы да жауапқа тартылады.
Қылмыстық Кодекстің 29-бабының 1-бөлігіне сәйкес, қатысушылардың қылмыстық жауапкершілігі олардың әрқайсысының қылмыс жасауға қатысу сипаты мен дәрежесімен анықталады. Орындаушы Қылмыстық кодекстің Ерекше бөлігінің бабы бойынша ғана қылмыстық жауапкершілікке тартылады. Қылмыстың объективті жағын Орындаушы жүзеге асыратындықтан, қатысушылардың жауапкершілігі Орындаушының жасаған әрекетіне байланысты, бірақ олардың бірлескен ниеті шеңберінде ғана ҚР Қылмыстық кодексімен тікелей қойылатыны анық.
ҚК-нің 29-бабының 2-бөлігінде бірлесіп орындаушылар ҚК-нің 28-бабына сілтеме жасамай, өздері жасаған қылмысы үшін ҚК-нің сол бабы бойынша жауап беретіні белгіленеді.
ҚК-нің 29-бабы 3-бөлігінің ережелері, сондай-ақ қатысудың акцессорлық сипатына негізделеді, өйткені онда ұйымдастырушының, арандатушының, көмекшінің жауапкершілігі жасалған қылмыс үшін жазаны айқындайтын бап бойынша, олар бір мезгілде қылмысты бірлесіп орындаушы болған жағдайларды қоспағанда, ҚК-нің 28-бабына сілтеме жасай отырып туындайды.
Қатысушылардың қылмыстық жауаптылығының негіздері мен шектері Орындаушының аяқталған қылмыстық қызметіне қатысты ғана емес (яғни, қатысушылардың ойластырған қылмысын Орындаушы жүзеге асырған кезде), сондай-ақ орындаушы өзіне байланысты емес мән-жайлар бойынша қылмысты соңына дейін жеткізбеген жағдайларда да қаралады. 4 бөлім. ҚК-нің 29-ы Орындаушы қылмысты өзіне тәуелді емес мән-жайлар бойынша соңына дейін жеткізбеген жағдайда, қылмыстың қалған қатысушылары қылмыс жасауға дайындауға немесе қылмысқа оқталуға қатысқаны үшін жауап беретінін, яғни мұндай мән-жайлар болған кезде қатысушылардың жауапкершілігі орындаушының қылмыстық қызметі тоқтатылған кезеңге байланысты болатынын айқындайды. Қылмысқа дайындалғаны үшін оған тәуелсіз мән-жайлар бойынша басқа адамдарды қылмыс жасауға көндіре алмаған адам да қылмыстық жауаптылықта болады.
Қылмысқа қатысушылардың жауапкершілігінің шегі әрбір қатысушының жасаған ісінің біліктілігі қаншалықты дұрыс жүргізілгенімен алдын ала анықталады. Қатысушылардың қылмысты дұрыс саралауының жалпы шарттары: қатыстылық нысанын дұрыс анықтау (алдын ала сөз байласпаған адамдар тобы, Не алдын ала сөз байласпаған, топ ұйымдастырған немесе қылмыстық қоғамдаҚылмысқа қатысушылардың жауапкершілігінің шегі әрбір қатысушының жасаған ісінің біліктілігі қаншалықты дұрыс жүргізілгенімен алдын ала анықталады. Қатысушылардың қылмысты дұрыс саралауының жалпы шарттары: қатыстылық нысанын дұрыс анқтау (алдын ала сөз байласпаған адамдар тобы, Не алдын ала сөз байласпаған, топ ұйымдастырған немесе қылмыстық қоғамдастық). Егер қылмысты адамдар тобы алдын ала сөз байласу арқылы жасаса және бұл жағдай ҚК-нің Ерекше бөлігінің бабында біліктілік белгісі ретінде көзделсе, онда барлық қатысушЕгер қылмысты адамдар тобы алдын ала сөз байласу арқылы жасаса және бұл жағдай ҚК-нің Ерекше бөлігінің бабында біліктілік белгісі ретінде көзделсе, онда барлық қатысушыларға осы білікті құрам есептелінеді. Бұл ретте ұйымдастырушының, арандатушының, көмекшінің әрекеттері ҚК-нің 28-бабына сілтеме жасауды талап етеді. Егер қылмысты ұйымдасқан топ жасаса, онда ұйымдастырушының іс-әрекеті қылмыстардың жиынтығы бойынша сараланады (ұйымдасқан топ жасаған іс-әрекеттері үшін жауапкершілікті көздейтін ҚК-нің Ерекше бөлігінің бабы және 1-бап. 235 ҚК-ұйымдасқан топты құру және бас235 ҚК-ұйымдасқан топты құру және басқару үшін). Бұл жағдайда ҚК-нің 28-бабына сілтеме ұйымдастырушының іс-әрекетін саралау үшін талап етілмейді, өйткені оның ұйымдастырушылық қызметі құқықтық бағалауға ие болды. Егер қылмысты Қылмыстық қоғамдастық (қылмыстық ұйым) жасаса, онда ұйымдастырушының іс - әрекеті қылмыстар жиынтығы бойынша біліктілікті талап етеді (қылмыстық қоғамдастық жасаған іс-әрекеттері үшін жауапкершілікті көздейтін ҚК-нің Ерекше бөлігінің бабы бойынша және ҚК-нің 235-бабының 2-бөлігі бойынша-қылмыстық қоғамдастықты құру және оған басшылық жасау үшін). Бұл ретте Орындаушының, арандатушының, көмекшінің іс - әрекеттері де қылмыстар жиынтығы бойынша саралауды талап етеді (қылмыстық қоғамдастық жасаған іс үшін жауапкершілікті көздейтін ҚК-нің Ерекше бөлігінің бабы бойынша және ҚК-нің 235-бабының 3-бөлігі бойынша-қылмыстық қоғамдастыққа қатысқаны үшін).
ҚР Қылмыстық кодексінде арнайы субъектілердің жауапкершілігін көздейтін жекелеген нормалар бар. МысҚР Қылмыстық кодексінде арнайы субъектілердің жауапкершілігін көздейтін жекелеген нормалар бар. Мысалы, ҚК-нің 295-бабына сәйкес қозғалыс қауіпсіздігі мен көлікті пайдалану ережелерін бұзғаны үшін жауапкершілікті тек Теміржол, су немесе әуе көлігінің қызметкерлері ғана көтере алады; көрінеу әділетсіз үкім, шешім, ұйғарым немесе қаулы шығарғаны үшін жауапкершілік (ҚК - нің 362-бабы) - тек судьялар үшін және т. б. Арнайы субъектімен қылмысты осы қылмыс үшін заңда белгіленген жасқа жеткен әрбір есі дұрыс адам емес, арнайы қасиеттері бар адам жасай алады. Арнайы субъектімен серіктестіктің ерекшелігі-бұл қылмыстардың сипатына сәйкес жалпы субъектілер қылмысты ұйымдастырушы, қоздырушы және көмекші бола алады, бірақ қылмысты орындаушы бола алмайды (ҚК 29-бабының 5-бөлігіне сәйкес). Орындаушының жеке басына қатысты қылмыстың саралау белгілері, егер олар Орындаушының көрсетілген біліктілік белгілері бар екенін білсе және олар өз әрекеттерімен осы Орындаушыға қылмыс жасауға ықпал етсе, басқа қатысушыларға (ұйымдастырушыға, арандатушыға және көмекшіге) жүктелуі мүмкін екенін есте ұстаған жөн.
Арнайы субъектімен жасалған қылмыс, егер оны жасауға арнайы субъектінің белгілері бар екі немесе одан да көп адам қатысса, бірлесіп жасалған деп танылады. ҚР Жоғарғы Соты Пленумының "Соттардың парақорлық үшін жауаАрнайы субъектімен жасалған қылмыс, егер оны жрнайы субъектінің белгілері бар екі немесе одан да көп адам қатысса, бірлесіп жасалған деп танылады. ҚР Жоғарғы Соты Пленумының "Соттардың парақорлық үшін жауапкершілік туралы заңнаманы қолдану тәжірибесі туралы" 1995 жылғы 22 желтоқсандағы қаулысында (елшіден бастап). изм. және қосымша) "егер оған осы қылмысты бірлесіп жасау туралы алдын ала уағдаласқан екі немесе одан да көп лауазымды адамдар қатысса, параны алдын ала сөз байласу арқылы алынған адамдар тобы деп санау керек. Лауазымды тұлға болып табылмайтын адамЛауазымды тұлға болып табылмайтын адаммен сөз байласып пара алуға байланысты лауазымды адамның іс-әрекеттерін адамдар тобының алдын ала сөз байласуы бойынша пара алуы ретінде бағалауға болмайды".
Қылмыс құрамының барлық белгілерін қамтитын, қатысушылардың іс-әрекеттерімен тікелей қажетті себептік байланыста болатын Орындаушы жасаған іс-әрекет қатысушылардың қылмыстық жауаптылығының негізі деп танылуы тиіс. Орындаушының іс-әрекеті мен қатысушылардың іс-әрекеттері өзара байланысты, өзара тәуелді, өзара тәуелді болуымен қатар, біртұтас ниетпен де қамтылуы керек.
Серіктестер жалпы қылмыс үшін жауап бергенімен, олар жасаған ісінің шегінде, яғни олар қатысқан рөлге сәйкес қылмыстық жауапкершілікке тартылады.
Қазақстан Республикасының Еңбек сіңірген қайраткері, заң ғылымдарының докторы, профессор, Қазақстан Ұлттық Жаратылыстану ғылымдары академиясының академигі И. Ш. БОРЧАШВИЛИДІҢ Қазақстан Республикасының Қылмыстық Кодексіне 2007 жылғы түсініктемесі
Актінің өзгертілген күні: 02.08.2007 актінің қабылданған күні: 02.08.2007 қабылданған орны: жоқ актіні қабылдаған Орган: 180000000000 әрекет аймағы: 100000000000 норма шығарушы орган берген НҚА тіркеу нөмірі: 167 акт мәртебесі: new құқықтық қатынастар саласы: 028000000000 акт нысаны: COMM Заң күші: 1900 акт тілі: rus
Конституция Заң Кодекс Норматив Жарлық Бұйрық Шешім Қаулы Адвокат Алматы Заңгер Қорғаушы Заң қызметі Құқық қорғау Құқықтық қөмек Заңгерлік кеңсе Азаматтық істері Қылмыстық істері Әкімшілік істері Арбитраж даулары Заңгерлік кеңес Заңгер Адвокаттық кеңсе Қазақстан Қорғаушы Заң компаниясы
