326-бапқа түсініктеме. Қазақстан Республикасы қылмыстық процестік кодексінің соттылығы бойынша қылмыстық істі Жолдау
Егер судья істің оған сотталмағанын анықтаса, онда ол осындай шешімнің заңды негіздерін келтіре отырып және іс жіберілетін сотты көрсете отырып, істі соттылығы бойынша жіберу туралы қаулы шығарады, бұл туралы процеске қатысушыларды хабардар етеді.
1.Іс келіп түскеннен кейін сот дайындық іс-әрекеттерін жүргізе отырып, келіп түскен істі қарау бойынша осы соттың өкілеттіктерін белгілеуге міндетті. Істің соттылығы туралы мәселені судья жеке өзі шешеді. Егер Бас сот талқылауы тағайындалғанға дейін келіп түскен қылмыстық іс Осы соттың қарауына жатпайтыны анықталса, судья алдын ала тыңдауды тағайындайды. Мұндай отырысты тағайындауға байланысты мәселелер кешенін шешу кезінде, барлық жағдайларда, судья осы қылмыстық істі соттылығы бойынша, яғни тиісті сот органына жіберу туралы қаулы шығаруға міндетті.
2.Егер істің сотталмауы негізгі сот талқылауында анықталса, онда сот процестің барлық қатысушыларының келісімі болған жағдайда істі өз ісінде қалдыруға құқылы.
3.Істердің соттылығы қылмыс жасалған жер бойынша жалпы ереже бойынша айқындалады. Алайда, кәмелетке толмағандардың істері жөніндегі мамандандырылған соттардың немесе қылмыстық істер жөніндегі әскери соттың немесе гарнизонның әскери сотының қарауына жататын істер кез келген жағдайда оларға соттылығы бойынша жіберіледі.
Әртүрлі аумақтарда жасалған қылмыстар туралы не бір соттың юрисдикциясы аумағында басталған және Қазақстан Республикасынан тыс жерде жасалған басқа соттың юрисдикциясы аумағында аяқталған қылмыстар туралы істер бойынша бір іс жүргізуге бірнеше іс біріктірілген кезде көп эпизодты істер бойынша соттылық тергеп-тексеру аяқталған жер бойынша айқындалады. Заң шығарушы "тергеу аяқталған жер"ұғымын ашты. Тергеп-тексерудің аяқталу орны айыптау актісін жасау немесе медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шараларын қолдану үшін істі сотқа жіберу туралы қаулы шығару орны бойынша айқындалады.
Қылмыстық істің пәндік соттылығы прокурордың сот талқылауы басталғанға дейін айыптаудың өзгеруі нәтижесінде өзгеруі мүмкін. Мұндай өзгеріс қылмыстық істі алдын ала тыңдауда қаралады, сондай-ақ судьяның қылмыстық істі соттылығы бойынша жіберу туралы шешім қабылдауына әкеп соғады. Егер мемлекеттік айыптаушы соттылықтың өзгеруіне әкеп соғатын басты сот талқылауында айыптауды өзгертсе, сот сотталушының келісімімен процеске қатысушылардың пікірін тыңдап, осы қылмыстық істі өз ісінде қалдыруға және сот талқылауын жалпы тәртіппен жалғастыруға құқылы.
Тараптың өтініші бойынша не судьяның немесе сот төрағасының бастамасы бойынша қылмыстық іс бір деңгейдегі соттардың қызметі шегінде қарау үшін басқа сотқа берілуі мүмкін:
а) Осы соттың барлық судьяларының істі қарауға қатысуына кедергі келтіретін мән-жайлар болған кезде; мысалы, осы соттың барлық судьялары бұрын қаралып отырған қылмыстық іс бойынша іс жүргізуге қатысқан, бұл оларға қарсылық білдіруге негіз болып табылады.
б) басқа сотқа тапсыру сот процесіне қатысушылардың жеке қауіпсіздігіне нақты қауіп төндірумен байланысты, олар тиісті құжаттармен расталуы тиіс
в) осы қылмыстық іс бойынша қылмыстық сот ісін жүргізуге қатысушылардың көпшілігі осы соттың юрисдикциясы қолданылатын аумақта тұрмаған жағдайларда істі жан-жақты және объективті қарауды қамтамасыз ету үшін айыпталушының іс соттылығы бойынша прокурор жіберген сот қызметінің ауданында болмауы, жәбірленушілер мен куәгерлердің көпшілігінің соттылығы бойынша сотталғандарына қарағанда өзге жерде тұруы, сот орналасқан жерде, бірақ аттас соттың қызмет аймағына жақын жерде.
4.Қылмыстық істің аумақтық соттылығын өзгертуге сот отырысының хаттамасында тіркелуге тиіс процеске қатысушылардың келісімімен ғана жол беріледі, жекелеген жазбаша өтінішхаттар қылмыстық істің материалдарына қоса тіркеледі. Бір деңгейдегі соттардың қызметі шегінде қылмыстық істің аумақтық соттылығын өзгертуге сот талқылауы басталғанға дейін ғана жол беріледі және оны жоғары тұрған сот шешеді, ол туралы қаулы шығарылады.
Төменгі деңгейдегі сотқа жоғары деңгейдегі соттың талаптарына сәйкес сотталушылардың қылмыстық істерін қарау сотталмайды. Істі басқа сотқа беруге сот талқылауы ашылғанға дейін ғана рұқсат етіледі. Оның келісімінсіз ешкімге заңда көзделген соттылықты өзгерту мүмкін емес екенін ескеру қажет.
Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының Қазақстан Республикасының қылмыстық іс жүргізу кодексіне түсініктемесі
Конституция Заң Кодекс Норматив Жарлық Бұйрық Шешім Қаулы Адвокат Алматы Заңгер Қорғаушы Заң қызметі Құқық қорғау Құқықтық қөмек Заңгерлік кеңсе Азаматтық істері Қылмыстық істері Әкімшілік істері Арбитраж даулары Заңгерлік кеңес Заңгер Адвокаттық кеңсе Қазақстан Қорғаушы Заң компаниясы
