337-бапқа түсініктеме. Мемлекеттік айыптаушының Қазақстан Республикасы қылмыстық іс жүргізу кодексінің бас сот талқылауына қатысуы
Жеке айыптау істерін қоспағанда, прокурордың мемлекеттік айыптаушы ретіндегі басты сот талқылауына қатысу міндетті.
Күрделі және көп эпизодты істер бойынша мемлекеттік айыптауды бірнеше прокурорлар қолдай алады.
Егер сот талқылауында прокурордың одан әрі қатыса алмайтындығы анықталса, оны ауыстыруға болады. Жаңа прокурордың іске қосылуы сол уақытқа дейін сотта жасалған әрекеттерді қайталауға әкеп соқпайды, бірақ прокурордың өтініші бойынша сот оған істің материалдарымен танысуға уақыт бере алады.
Прокурор дәлелдемелерді ұсынады және оларды зерттеуге қатысады, сотқа айыптаудың мәні бойынша, сондай-ақ сот талқылауы кезінде туындайтын басқа да мәселелер бойынша өз пікірін айтады, сотқа қылмыстық заңды қолдану және сотталушыға жаза тағайындау туралы ұсыныстар береді.
Егер азаматтардың құқықтарын, мемлекеттік немесе қоғамдық мүдделерді қорғау талап етсе, Прокурор іс бойынша азаматтық талап қояды немесе қолдайды.
Айыптауды қолдай отырып, прокурор Заңның талаптарын және істің барлық жағдайларын қарау нәтижелеріне негізделген өзінің ішкі сенімін басшылыққа алады. Прокурор айыптауды өзгерте алады. Прокурор, егер ол сот талқылауында растау таппады деген қорытындыға келсе, айыптаудан бас тартуға міндетті (толық немесе ішінара). Мемлекеттік айыптаушының айыптаудан бас тартуына сот тергеуі немесе сот жарыссөзі барысында жол беріледі.
Прокурор айыптаудан толық бас тартқан жағдайда, егер жәбірленуші де айыптаудан бас тартса, сот өз қаулысымен істі тоқтатады. Егер жәбірленуші айыптауды талап етсе, сот іс жүргізуді жалғастырады және істі жалпы тәртіппен шешеді. Бұл жағдайда Прокурор процеске одан әрі қатысудан босатылады, ал айыптауды жәбірленуші жеке өзі немесе өкіл арқылы қолдайды. Жәбірленушінің өтініші бойынша оған өкілді шақыру үшін сот уақыт беруі тиіс. Прокурор мен жеке айыптаушы айыптаудан ішінара бас тартқан кезде сот айыптау тарабы бас тартқан айыптау бөлігіндегі істі тоқтатады, айыптаудың қалған бөлігіндегі іс жалпы тәртіппен қаралады. Егер прокурор айыптауды өзгертсе және жәбірленуші бұрынғы айыптауды талап етпесе, сот істі жаңа айыптау бойынша қарайды.
Осы Кодексте көзделген жағдайларда прокурор сотталушымен процестік келісім жасасуға құқылы. Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің 68-бабының үшінші бөлігінде көрсетілген мән-жайлар болған кезде прокурор қылмыстық істі тоқтату туралы өтінішхат беруге құқылы.
1.Қылмыстық істер бойынша айыптау тарапын жәбірленушімен, оның заңды өкілімен, өкілімен бірге жеке айыптау істерін қоспағанда, іске қатысуы міндетті болып табылатын прокурор ұсынады.
Қарау мерзімі заңда белгіленген мерзімнен асатын күрделі, көп эпизодты істер бойынша бірнеше прокурорлар қатыса алады.
2.Прокурордың сот талқылауына одан әрі қатысуы мүмкін болмаған жағдайда, ол процестің кез келген сатысында ауыстырылуы мүмкін. Бұл ретте жаңа прокурордың іске кіруі жүргізілген сот-тергеу әрекеттерін қайталауға әкеп соқпайды, бірақ прокурордың өтініші бойынша сот оған істің материалдарымен танысу үшін ақылға қонымды уақыт бере алады.
3.Тараптардың бәсекелестік қағидатына сәйкес прокурор дәлелдемелер ұсынады, оларды зерттеуге қатысады, тағылған айыптың мәні бойынша, мәлімделген өтініштер және сот тергеуі барысында басқа да мәселелер бойынша сөйлейді. Мемлекеттік айыптауды қолдайтын Прокурор сотталушының іс-әрекетін жазалауға қарай саралау бойынша пікірін білдіреді.
Прокурор заңда белгіленген жағдайларда мемлекеттік және қоғамдық мүдделерді негізге ала отырып, азаматтық талап қоюға немесе мәлімделгенін қолдауға құқылы.
4.Прокурордың мемлекеттік айыптау Тараптары ретіндегі ұстанымы іс бойынша барлық мән-жайларды бағалау нәтижесінде ішкі сенімге негізделген белсенді болуға тиіс. Осыған байланысты, прокурордың айыптауды өзгерту құқығы және егер ол өзінің растауын таппаса, оның айыптаудан толық немесе ішінара бас тарту міндеті заңнамалық түрде бекітілген. Бұл ретте айыптауды сотталушының жағдайын нашарлататын жаққа өзгертуге прокурордың құқығы жоқ. Мемлекеттік айыптаушының айыптаудан бас тартуына сот тергеуі барысында да, сот жарыссөздері барысында да жол беріледі.
Бас тарту (ішінара бас тарту) жазбаша түрде ресімделеді және іс материалдарына қоса тіркеледі.
5.Прокурор толық көлемде айыптаудан бас тартқан жағдайда, егер айыптаудан жәбірленуші де бас тартса, сот қаулымен іс бойынша іс жүргізуді тоқтатады. Егер жәбірленуші айыптауды талап етсе, онда сот істі мәні бойынша қарауды жалғастырады және үкім шығарады. Бұл жағдайда Прокурор процеске одан әрі қатысудан босатылады, айыптауды жәбірленуші қолдайды, ол өкілді шақыра алады. Прокурорды немесе жеке айыптаушыны айыптаудан ішінара бас тартқан кезде сот өз қаулысымен істі осы бөлікте тоқтатады, ал қалған бөлігін Жалпы ережелер бойынша қарайды. Прокурор айыптауды өзгерткен жағдайда, егер жәбірленуші де бұған қарсы болмаса, сот істі жаңа айыптау шеңберінде қарайды.
6.Прокурор іс жүргізу келісімін жасасуға құқылы. Келісу ісін жүргізу кезіндегі соттың іс-әрекеттері осы Кодекстің 64-тарауымен регламенттелген.
ҚК-нің 68-бабының 3-бөлігіне сәйкес қылмыстық құқық бұзушылық қоғам мен мемлекеттің заңмен қорғалатын мүдделеріне зиян келтірген жағдайларда, осы баптың бірінші немесе екінші бөлігінде көрсетілген адам, егер ол қоғамның немесе мемлекеттің заңмен қорғалатын мүдделеріне келтірілген зиянға шын жүректен өкініп, оны жойса, қылмыстық жауаптылықтан босатылуы мүмкін. Мұндай жағдайларда прокурор істі тоқтату туралы өтінішхат беруге құқылы.
Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының Қазақстан Республикасының қылмыстық іс жүргізу кодексіне түсініктемесі
Constitution Law Code Standard Decree Order Decision Resolution Lawyer Almaty Lawyer Legal service Legal advice Civil Criminal Administrative cases Disputes Defense Arbitration Law Company Kazakhstan Law Firm Court Cases
