377-бапқа түсініктеме. Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің ҚР ҚК қарауыл (вахта) қызметін атқарудың жарғылық қағидаларын бұзу

     1. Қарауыл (вахта) құрамына кіретін адамның қарауыл (вахта) қызметінің жарғылық қағидаларын бұзуы, егер бұл әрекет күзетілетін қарауыл (вахта) объектілеріне зиян келтіруге немесе өзге де зиянды зардаптардың туындауына әкеп соқтырса, —      

әскери қызмет бойынша екі жылға дейінгі мерзімге шектеуге не алты айға дейінгі мерзімге қамауға алуға не тәртіптік әскери бөлімде екі жылға дейінгі мерзімге ұстауға не екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.      2. Ауыр зардаптарға әкеп соққан сол әрекет, —    

жеті жылға дейін бас бостандығынан айыруға жазаланады.

     Ескерту. Осы баптың бірінші бөлігінде көзделген іс-әрекетті алғаш рет жасаған әскери қызметші жеңілдететін жағдайларда қылмыстық жауаптылықтан босатылуы мүмкін.

     Бұл әрекеттің қоғамдық қауіптілігі оның қорғалатын объектілерге қол сұғу; әскери мүлікті, техника мен қару-жарақты ұрлау және бүлдіру; мемлекеттік және әскери құпияларды жария ету; қамауға алынғандар мен сотталғандардың қашып кетуі немесе оларды бас бостандығынан айыру орындарында ұстау режимін бұзу; сондай-ақ жекелеген әскери қызметшілердің әскери тәртіп пен қоғамдық тәртіпті өрескел бұзуы үшін жағдайлар жасауында жатыр осылайша, мемлекеттің қорғаныс қабілетін төмендетеді, әскери іс-шаралардың бұзылуына және қабылданған шешімдердің орындалуына әкеледі.  

   Қылмыстың тікелей объектісі - сақталуы тиісті қарауылдың күзетіне сеніп тапсырылған әскери және мемлекеттік объектілердің қауіпсіздігін қамтамасыз ететін қарауылдық немесе вахталық қызметтерді атқару тәртібі.    

Объективті жағынан, қарауылдық (вахталық) қызмет ережелерін бұзу ҚР Қарулы Күштерінің гарнизондық және қарауылдық қызметтерінің Жарғысымен және оның негізінде шығарылған құқықтық актілермен не басшылық құжаттардың нұсқамаларын орындамауда ҚР Қарулы Күштерінің осы Жарғысына қайшы келетін белгілі бір іс-әрекеттер немесе әрекетсіздіктер жасауға тыйым салынған іс-әрекеттер жасаумен сипатталады.   

  Бұл қылмыс қарауылдың (вахтаның) құрамына кіретін адамның жарғылық талаптарды бұзуы, мысалы, спирттік ішімдіктерді пайдалану, бөгде адамдарды күзетілетін объектіге жіберу, бекеттен кету, бекетте ұйықтау және т. б.     

Күзетілетін қарауыл (вахта) объектілеріне келтірілген зиян мүліктің бүлінуінен, жойылуынан, оның ұрлануынан, күзетілетін объектілерге бөгде адамдардың кіруінен, гауптвахтада қамауға алынғандар арасындағы тәртіпсіздіктен тұруы мүмкін.   

  Салдардың басталуы деп қорғалатын объектіге нақты келтірілген зиян (залал) түсініледі. Зиянды салдарлар ғана емес (күзетілетін мүлікті ұрлау және бүлдіру) болуы мүмкін. Зиян мен залал сонымен қатар техника мен қару-жарақты заңсыз пайдаланудан, қамауға алынған адамның қашып кетуінен, жауынгерлік тапсырманың бұзылуынан немесе қорғалатын объектіге енген бөгде адамға объект туралы құпия ақпарат белгілі болып, қол жетімді болуынан және т.б. барлық салдарлар нақты болуы керек.   

  Осы баптың диспозициясы — бланкеттік, сондықтан қоғамдық қауіпті іс-әрекет белгілерін анықтау үшін ҚР Қарулы Күштерінің гарнизондық және қарауылдық қызметтерінің жарғысына және ҚР Қарулы Күштерінің барлық түрлерінде қарауылдық қызметті ұйымдастыру жөніндегі басқа да нұсқаулықтарға, бұйрықтарға сілтеме жасау қажет.    

 Қылмыс осы норманың диспозициясында және зиян келтіру түріндегі зардаптардың басталуында белгіленген жағдайларда іс-әрекеттер жасалған сәттен бастап аяқталды деп есептеледі.   

 ҚК-нің 254-бабы 2-бөлімде, егер бұл ауыр зардаптарға әкеп соқтырса немесе олардың туындау қаупін тудырса, жаппай қырып-жою қаруын не жаппай қырып-жою қаруын жасау кезінде пайдаланылуы мүмкін материалдарды немесе жабдықтарды күзету жөніндегі міндеттерді тиісінше орындамағаны үшін қылмыстық жауаптылықты белгілейді (аталған баптың түсініктемелерін қараңыз).    

 Қарауылдық (вахталық) қызметтің жарғылық ережелерін бұзуды әскери қызметшілер жаппай қырып-жоятын қаруы бар объектілерді күзету кезінде жасаған және ол ҚК-нің 254-бабының 2-бөлігінде көрсетілген салдарға әкеп соққан не олардың басталуына қауіп төндірген жағдайларда, жасалған іс ҚК-нің 377-бабының 2-бөлігінде және 254-бабының 2-бөлігінде көзделген қылмыстардың жиынтығы бойынша саралануы тиіс.   

  Субъективті жағы тікелей немесе жанама ниет түріндегі кінәнің қасақана түрімен сипатталады. Тікелей ниет күзетші посттан шыққан кезде немесе, мысалы, қарауыл (вахталық) алдын ала уағдаластық бойынша объектіге қаруды ұрлау мақсатында бөгде адамдарды жіберген жағдайда болады. Бұл жағдайда ҚР ҚК 255-бабында және 377-бабында көзделген қылмыстар жиынтығы бойынша іс-әрекетті саралау қажет.  

   Басқа бұзушылықтар абайсызда жасалады-бұл қаруды ұқыпсыз ұстау фактілері, қызметте болған кезде жеткіліксіз қырағылық. Сонымен қатар, бірқатар бұзушылықтар қасақана да, абайсызда да жасалады-постта ұйықтау, күзет қызметін атқару кезінде күзетшінің қозғалыс бағытын бұзу, мысалы, ауа-райы жағдайында (тұман, боран, нашар көріну) бекеттер арасында қосымша күзетшілер қойылады.   

  Егер қызмет өткерудің жарғылық ережелерін бұзу нәтижесінде зиянды салдарлар туындаса, бұзушылықтың өзіне ғана емес, туындаған салдарға да кінәні анықтау қажет. Шараптың салдарына қатысты абайсызда (қылмыстық менмендік немесе қылмыстық немқұрайлылық түрінде) немесе қасақана (тікелей және жанама ниет түрінде) болуы мүмкін.   

  Қылмыс субъектісі-арнайы, яғни қарауылдың (вахтаның) құрамына кіретін әскери қызметші.   

  Қарауыл (вахта) қызметін атқаратын адам осы қылмыстың орындаушысы болып табылады, ал қарауылдың (вахтаның) құрамына кірмейтін әскери қызметшілер де, азаматтық адамдар да қатысушы бола алады.   

  Қарауыл бастығының қарауыл құрамына қатысты лауазымды тұлға ретіндегі арнайы қызмет қағидаларын бұзушылықпен білдірген іс - әрекеттері, өзінің қарауыл бастығының ережесін теріс пайдаланумен байланысты болса да, ҚК-нің 375-379-баптарында көрсетілген салдарлар туындаған кезде осындай қызметті атқару тәртібін бұзғаны үшін жауаптылықты көздейтін баптар бойынша саралануы тиіс.   

  ҚР ҚК 377-бабының 2-бөлігінде ауыр зардаптардың басталуы біліктілік белгісі ретінде аталған. Бұл белгі бағаланады. Құпия объектіні күзету бекетіне бөгде адамның кіруі нәтижесінде құпия мәліметтерді жария етуде; маңызды жауынгерлік тапсырманы бұзуда; маңызды мемлекеттік және әскери объектілерге елеулі зақым келтіруде, тұтқынның немесе қамауға алынған адамның қамаудан қашып кетуінде және т. б. көрініс тапқан салдарлар ауыр зардаптар болып табылады.    

 ҚР ҚК 377-бабына ескертпеде қарауыл (вахта) қызметін атқарудың жарғылық ережелерін бұзған әскери қызметшілерді босату шарттары туралы айтылады. Бұл Шарттар ҚР ҚК 375-бабының ескертпесіне ұқсас.   

  ҚР ҚК 377-бабының 1-бөлігінде көзделген қылмыс ауырлығы аз қылмыстарға жатады.   

  ҚР ҚК 377-бабының 2-бөлігінде көзделген қылмыс ауыр қылмыстарға жатады.

Қазақстан Республикасының Еңбек сіңірген қайраткері, заң ғылымдарының докторы, профессор, Қазақстан Ұлттық Жаратылыстану ғылымдары академиясының академигі И. Ш. БОРЧАШВИЛИДІҢ Қазақстан Республикасының Қылмыстық Кодексіне 2007 жылғы түсініктемесі                  

Актінің өзгертілген күні: 02.08.2007 актінің қабылданған күні: 02.08.2007 қабылданған орны: жоқ актіні қабылдаған Орган: 180000000000 әрекет аймағы: 100000000000 норма шығарушы орган берген НҚА тіркеу нөмірі: 167 акт мәртебесі: new құқықтық қатынастар саласы: 028000000000 акт нысаны: COMM Заң күші: 1900 акт тілі: rus

 Конституция Заң Кодекс Норматив Жарлық Бұйрық Шешім Қаулы Адвокат Алматы Заңгер Қорғаушы Заң қызметі Құқық қорғау Құқықтық қөмек Заңгерлік кеңсе Азаматтық істері Қылмыстық істері Әкімшілік істері Арбитраж даулары Заңгерлік кеңес Заңгер Адвокаттық кеңсе Қазақстан Қорғаушы Заң компаниясы