Еңбек даулары / іссапар шығындарын өндіріп алу | өкілдік және сот шығындарын өндіріп алу

Алматы қаласы Алмалы ауданының №2 аудандық соты, құрамында төрағалық етуші судья Қажыкен Ұ.Қ., хатшы Р. А. Хамитовтың жанында, 2017 жылғы 3 мамырдағы сенімхат негізінде әрекет ететін талапкердің өкілі С. П., 2017 жылғы 20 қыркүйектегі сенімхат негізінде әрекет ететін жауапкердің өкілі Г. Т. Саржановтың,"...."Е. в. К. аудионы қолдана отырып, ашық сот отырысында қарап, - АЖ-УС ЖШС-нің талап-арызы бойынша азаматтық істі бейне тіркеуді қарады"....."іссапар және сот шығындарын өндіріп алу туралы. Талапкер АЖ.С. 2016 жылғы 10 қазандағы еңбек шартына сәйкес "ҰБТ" ЖШС – де белгілі бір жұмысты орындау үшін салық консультанты ретінде – "ҚазМұнайГаз-қайта өңдеу және Маркетинг" АҚ-мен шарт бойынша 405 000 теңге мөлшерінде жалақысы бар қызметтер көрсету үшін жұмыс істегеніне өз талаптарын дәлелдей отырып, көрсетілген талап-арызбен сотқа жүгінді.

Жауапкер талапкерді "ҚазМұнайГаз – қайта өңдеу және Маркетинг" АҚ (бұдан әрі - "ҚазМұнайГаз-ПМ"ақ) салық аудитін жүргізу үшін Астана қаласына іссапарға жіберді. Іссапарда болу уақыты 42 тәулікті құрады. "/////"ЖШС тәулігіне 6 АЕК мөлшерінде белгіленді. 2016 жылы АЕК 2 121 теңгені құрады, демек, іссапар кезеңінде оның тәуліктік құны 534 492 теңгені (2 121 теңге х6 х 42) құрады. Алматыдан Астанаға және "Тальго" пойызымен кері қайту 2016 жылы бір жаққа шамамен 14 800 теңгені құрады. Осылайша, жол жүру үшін талапкер 29 600 теңге төледі. Жол ақысының нақты сомасы Талапкер ЖШС бухгалтериясына аванстық есеппен бірге тапсырған билеттерде көрсетілген"..........». Еңбек шартында көзделген жұмыс көлемін ол орындады, жауапкердің жұмысы қабылданды және төленді. Алайда, сотталушы оның сапарына аванс бермеді, сондай-ақ осы уақытқа дейін тәуліктік немесе жол ақысын төлемеді. Осылайша, жауапкердің алдындағы берешегін өндіріп алуды сұрау 564 092 теңгені, сондай-ақ өкілдің қызметтеріне ақы төлеу бойынша 56 400 теңге сомасында шығыстарды құрады.

Еңбек даулары / іссапар шығындарын өндіріп алу | өкілдік және сот шығындарын өндіріп алу

Сот отырысында талапкердің өкілі С. в. п. талапты қолдап, толық көлемде қанағаттандыруды сұрады. Жауапкердің өкілі Г. Т. Саржанов талаппен келіспеді, жазбаша пікірде баяндалған негіздер бойынша оны қанағаттандырудан бас тартуды сұрады. Істің материалдарын зерттеп, тараптардың түсіндірмелерін тыңдап, олардың жиынтығында істі дұрыс шешу үшін маңызды мән-жайлар шеңберін анықтағаннан кейін сот келесіге келеді. Қазақстан Республикасында 2005 жылғы 28 қарашадағы заңмен ратификацияланған азаматтық және саяси құқықтар туралы халықаралық пактінің 14-бабының мәні бойынша адамның өзі азаматтық процесте өзінің құқықтары мен міндеттерінің шеңберін айқындайды. Сондықтан адам өз құқықтарын анықтап, оларды өз қалауы бойынша жүзеге асырады. Адамның қалауы бойынша өз құқықтарына билік ету сот ісін жүргізудің негізгі қағидаттарының бірі болып табылады. Еңбек кодексінің (бұдан әрі – ТК) 1-бабының 36-бөлігіне сәйкес еңбек шарты – қызметкер мен жұмыс беруші арасындағы жазбаша келісім, оған сәйкес қызметкер белгілі бір жұмысты (еңбек функциясын) жеке өзі орындауға, еңбек тәртібін сақтауға міндеттенеді, ал жұмыс беруші қызметкерге шартты еңбек функциясы бойынша жұмыс беруге, осы Кодексте, Қазақстан Республикасының заңдарында және Қазақстан Республикасының өзге де нормативтік құқықтық актілерінде, ұжымдық шартта, актілерде көзделген еңбек жағдайларын қамтамасыз етуге міндеттенеді қызметкерге жалақыны уақтылы және толық мөлшерде төлеу. Мәселен, Тараптар арасында 2016 жылғы 10 қазанда жасалған еңбек шартына сәйкес жұмыс беруші ЖШС "...."талапкерді жұмыс берушінің еңбек тәртібіне бағынумен" ҚазМұнайГаз – ПМ " АҚ-мен шарт бойынша белгілі бір жұмыс-қызметтерді орындауға қызметкер ретінде қабылдады, ал қызметкер осы Шарттың талаптары бойынша жұмыс берушінің қабылдауына келіседі. Бұл шартқа ешкім дау айтпайды, жарамсыз деп танылмайды, оны Тараптардың ешқайсысы жасасу фактісіне дау айтылмайды, осыдан осы еңбек шартында көрсетілген барлық шарттардың заңды күші бар деген қорытынды шығады.

Еңбек шартының нысанасын сөзбе – сөз түсіндіруден (еңбек шартының 1-бөлімі) талапкер жауапкерге "ҚазМұнайГаз-ПМ"АҚ-мен шарт бойынша белгілі бір жұмыс-қызметтерді орындауға салық консультанты лауазымына жұмысқа қабылданды. Бұл ретте "ҚазМұнайГаз-ПМ" ақ Астана қаласында, Астана қаласы, Есіл ауданы, Тұран даңғылы, 1-үй мекенжайы бойынша тұрақты орналасқаны анықталды. Мәселен, 2016 жылғы 30 желтоқсандағы орындалған жұмыстардың (көрсетілген қызметтердің) актісіне сәйкес, онда тапсырыс беруші " ҚазМұнайГаз - қайта өңдеу және Маркетинг "АҚ, ал орындаушы -".....". Тапсырыс беруші 2013-2015 жылдар кезеңінде кәсіпорынның салық есебін жүргізудің дұрыстығы бойынша салық есептілігінің аудитін жасағаны үшін 5 752 500 теңге төледі. Еңбек шартының 3.3-тармағынан қызметкер, яғни бұл жағдайда талапкер лауазымдық міндеттерін орындаумен байланысты қызметтік тапсырмаларды орындау үшін Қазақстан Республикасының шегінде де, шетелге де іссапарға жіберілуі мүмкін екендігі шығады. Яғни, еңбек шартының осы тармақшасын түсіндіруден осы Шартты жасасқан Тараптар талапкердің іссапарға жіберілуі мүмкін екендігі туралы екі жақты шарт жасағаны шығады. Демек, бұл жағдайда іссапар қызметкерге, яғни талапкерге тағайындалуы мүмкін немесе тағайындалмауы мүмкін. Бұдан шығатыны, жұмыс берушінің бұйрығын (өкімін) және басқа құжаттарды шығарумен іссапарды тиісінше ресімдеу бұл жағдайда міндетті шарт болып табылды, яғни еңбек шартының талаптарынан талапкердің жұмысы іссапар сипатындағы болып табылатыны туындамайды. Осылайша, талапкердің тек еңбек шартына сілтеме жасауы осы талапты қанағаттандыру үшін мүмкін емес. Бұл ретте "ҚазМұнайГаз - ПМ" ақ Астана қаласында тұрақты орналасқаны анықталды, бұл туралы анықтама ұсынылды және тараптар дауласпайды. Талапкер жұмысты Астана қаласында көрсетуі тиіс еді, яғни қызметкердің Астана қаласында тұрақты іссапарда болуы еңбек шартының мәні болып табылмады, бұл туралы еңбек шартында көрсетілмеген. ТК-нің жоғарыда аталған бабының 82-тармағына сәйкес іссапар – қызметкерді жұмыс берушінің өкімі бойынша тұрақты жұмыс орнынан тыс белгілі бір мерзімге еңбек міндеттерін орындау үшін басқа жерге жіберу, сондай-ақ қызметкерді басқа жерге оқуға, біліктілігін арттыруға немесе қайта даярлауға жіберу.

Азаматтық іс жүргізу кодексінің (бұдан әрі – АІЖК) 72, 73-баптарына сәйкес әрбір Тарап өзінің талаптары мен қарсылықтарының негізі ретінде сілтеме жасайтын мән-жайларды дәлелдеуге тиіс. Дәлелдемелерді іске қатысушы тараптар мен басқа да адамдар бірінші сатыдағы сотқа береді және сот талқылауында зерттеледі. Тарап талаптардың немесе оларға қарсылық білдірудің негізі ретінде сілтеме жасайтын әрбір дәлелдеменің мазмұны осы дәлелдеме зерттелетін сот процесінде ашылуы керек. Адам сот талқылауы барысында ашылған дәлелдемелерге ғана сілтеме жасауға құқылы. Тарапта дәлелдемелері бар бірінші сатыдағы сотқа ұсынбау, осы Кодексте көзделген жағдайларды қоспағанда, осы дәлелдемелерді апелляциялық, қадағалау сатыларындағы сотқа ұсыну мүмкіндігін болдырмайды. Алайда, талапкер тарапынан жұмыс берушінің тиісті өкімі бар екенін, Жұмыс берушінің іссапар куәлігін ресімдегенін растайтын жеткілікті дәлелдер ұсынылмаған. Еңбек шартының қолданылу мерзімі бір жыл деп көрсетілген. Сонымен қатар, талапкердің басқа жерге тұрақты жұмыс орнынан тыс белгілі бір мерзімге (бір жылдық мерзім шеңберінде) жіберілгені туралы дәлелдер ұсынылмаған. Талапкер еңбек шартында белгіленген мерзімнің қай кезеңіне іссапарға жіберілгені туралы түсініктеме берген жоқ. Азаматтық іс жүргізу заңнамасының талаптарын бұза отырып, талапкер өзінің тұрақты жұмыс орны Алматы қаласында Жұмыс берушінің орналасқан жерінде болғандығы, Алматы қаласына жауапкердің кеңсесіне үнемі келгені, мұнда өзінің 4 жұмыс орны болғандығы және белгілі бір мерзімге ғана барғаны туралы дәлелдер келтірмеді жұмысты орындау үшін жауапкердің өкімі бойынша Астана қаласы. Талапкер жол жүру билеттерін де, фискалдық чектерді де, төлем шоттарын да, қонақ үйлерден тұру үшін түбіртектерді де талап қою дәлелдерін негіздеу үшін берген жоқ.

Еңбек даулары / іссапар шығындарын өндіріп алу | өкілдік және сот шығындарын өндіріп алу

Талапкерді іссапарға жіберу туралы дәлелдемелерді ұсынудан бас тартқан жауапкердің бухгалтериясына барлық құжаттар тапсырылды деген дәлелдер дәрменсіз. Мәселен, талапкердің "Қазақстан темір жолы" АҚ-нан алматыастанның "Тальго" пойызымен теміржол қатынасымен өтуі туралы ақпарат алуға жеткілікті мүмкіндігі болды, алайда бұл туралы сот отырысына ешқандай дәлел келтірілген жоқ. Мұндай ақпаратты сұрату туралы өтініш сотқа түскен жоқ. Сонымен қатар, қызметкердің іссапарда болуы оның қонақүйлерде, басқа уақытша тұру орындарында тұруын қамтиды. Уақытша тұратын жерлерден түбіртектердің телнұсқаларын сұрау және бұл туралы құжаттарды ұсыну талапкердің өкілеттігінде болды, алайда бұл жүзеге асырылмады. Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау және әлеуметтік даму министрінің 2015 жылғы 28 желтоқсандағы №1057 бұйрығымен бекітілген өндірістік объектілерді еңбек жағдайлары бойынша міндетті мерзімдік аттестаттау қағидаларының 10 - тармағына сәйкес жұмыс орны-еңбек қызметі процесінде Еңбек міндеттерін орындау кезінде қызметкердің тұрақты немесе уақытша болатын орны. Жоғарыда айтылған мән-жайларды, сондай-ақ дәлелдемелердің жоқтығын негізге ала отырып, талапкердің осы кезеңде Алматы қаласына келуі талапкердің жұмыс орны Астана қаласында болғанын растайды. Талапкердің іссапарда болуы туралы бекіту негіздерінің жоқтығы туралы тұжырым ЖШС-нің "....."Астана қаласында ресми өкілдік бар, ол туралы оны тіркеу туралы анықтама ұсынылған. Келісім-шарттың бүкіл мерзімі ішінде ешкім жоққа шығармайды.- У.Астана қаласында жұмыс істеді және тұрды. Салық кодексінің (бұдан әрі – ҰК) 101-бабының 3-тармағына сәйкес шегеруге жататын қызметтік іссапарлар кезіндегі өтемақыларға іссапарда болған уақыты үшін салық төлеушінің шешімі бойынша белгіленген мөлшерде қызметкерге төленетін тәуліктік өтемақылар жатады.

Іссапарда болу уақыты Жұмыс берушінің қызметкерді іссапарға жіберу туралы бұйрығы немесе жазбаша өкімі негізінде айқындалады. Талапкерге қатысты іссапар шығындарын ескере отырып, жұмыс берушінің салық есептілігін тапсырғаны туралы құжаттар жоқ. Талапкердің 42 күн үшін тәуліктік төлем туралы талаптары дәл 6 АЕК мөлшерінде негізделмеген, өйткені ҰК-нің 101-бабының 1-тармағына сәйкес шегеруге жататын қызметтік іссапарлар кезіндегі өтемақыларға іссапар орнына және кері қайтуға іс жүзінде жүргізілген шығыстар, оның ішінде бронь үшін шығыстарды төлеуді қоса алғанда, жол жүруге және жол жүруге арналған шығыстарды растайтын құжаттар негізінде жатқызылады. бронь (оның ішінде оның құнын төлеу фактісін растайтын құжат болған кезде электрондық билетті), алайда қандай да бір құжаттарды, іссапар орнына бару және қайту үшін талапкердің іс жүзінде жүргізген шығыстарын растайтындар ұсынылмаған. Керісінше, жауапкердің басқа қызметкерінің ш. к. б. жолдамасы бойынша материалдар талапкермен бірдей жұмыс түрі бойынша іссапарға жіберіледі, бұл ЖШС"........"өз қызметкерлерінің іссапарын тиісті түрде ресімдеді, осыған байланысты талапкерге құжаттардың болмауы талап арыздың дәлелдерін жоққа шығарады. Азаматтық кодекстің 8-бабының 4-7-тармақшасына сәйкес азаматтар мен заңды тұлғалар өздеріне тиесілі құқықтарды жүзеге асыру кезінде заңдарда қамтылған талаптарды, қоғамның адамгершілік қағидаттарын, сондай-ақ кәсіпкерлер Іскерлік әдеп қағидаларын сақтай отырып, адал, ақылға қонымды және әділ әрекет етуге тиіс. Бұл міндетті алып тастауға немесе шартпен шектеуге болмайды. Азаматтық құқықтық қатынастарға қатысушылардың адалдығы, парасаттылығы және іс-әрекеттерінің әділдігі болжанады. Азаматтар мен заңды тұлғалардың басқа тұлғаға зиян келтіруге, құқықты өзге нысандарда теріс пайдалануға, сондай-ақ құқықты оның мақсатына қайшы жүзеге асыруға бағытталған әрекеттеріне жол берілмейді. Ешкімнің өзінің жосықсыз мінез-құлқынан артықшылық алуға құқығы жоқ.

Осы баптың 3-6 – тармақтарында көзделген талаптар сақталмаған жағдайда сот адамға өзіне тиесілі құқықты қорғаудан бас тарта алады. Керісінше дәлелдемелердің болмауы, Азаматтық Кодекстің жоғарыда аталған бабына сәйкес, жұмыс беруші өз қызметкерлерін тиісті түрде рәсімдеген деген қорытындыға келеді. Осыған байланысты, керісінше дәлелдеу міндеті талапкерге жүктеледі. АІЖК-нің 224-бабының 2-бөлігінің талаптарына байланысты сот шешімді Тараптар ұсынған және сот отырысында зерттелген дәлелдемелерге ғана негіздейді. Сонымен қатар, жұмыс беруші сол кезеңдегі жұмыс уақытын есепке алу табелінде талапкердің жұмыс орнында болғандығын көрсетеді, бұл туралы "сегіздіктер" куәландырады, ал Ш.к. б. қызметкеріне қатысты бағанда "К" көрсетіледі, бұл қызметкердің талапкермен бір кезеңге іссапарда болуын білдіреді. Сонымен қатар, талапкер де, оның өкілі де сотқа а. ж. С. жауапкердің Алматы қаласында қандай жұмыс атқарғанын түсіндірмеді, егер ол дәл осы қалада жауапкердің негізгі жұмыс орны бар деп есептесе. Шынында да, бұл жағдайда қызметкердің тұруына қатысты дәлелдер осы еңбек дауын шешу үшін ешқандай заңды мәнге ие емес. Сонымен қатар, талапкер өзінің талап-арыз талаптарын негіздеуге ешқандай дәлел келтірген жоқ. 2017 жылғы 25 қыркүйектегі арнайы мақсаттағы аудит бойынша аудиторлық қорытындыға және 2017 жылғы 25 қыркүйектегі анықталған фактілер туралы есепке қатысты сот оларды назарға алмайды, өйткені бұл қорытынды мен есеп біржақты жасалған даулы болып табылады, осыған байланысты олар сенімді дәлел ретінде танылмайды. АІЖК-нің 68-бабының талаптарына сәйкес әрбір дәлелдеме салыстырмалылық, жол беру, шынайылық, ал жинақталған барлық дәлелдемелер жиынтығында – азаматтық істі шешу үшін жеткіліктілік тұрғысынан бағалауға жатады.

Еңбек даулары / іссапар шығындарын өндіріп алу | өкілдік және сот шығындарын өндіріп алу

Судья дәлелдемелерді өзінің ішкі сенімі бойынша бағалайды. Жоғарыда айтылғандарға байланысты сот жеткілікті дәлелдердің болмауына байланысты талап қанағаттандырылуға жатпайды деген қорытындыға келеді. Азаматтық іс жүргізу кодексінің 222 - 226-баптарын басшылыққа ала отырып, сот шешім қабылдады: "ААЖС" ЖШС-не қойылатын талаптарды қанағаттандыруда........." іссапар және сот шығындарын өндіріп алу туралы-толық көлемде бас тарту.

#Адвокат #заңгер #заң қызметі #құқықтық кеңес # қорғау компаниясы # адвокаттық кеңсе #азаматтық # қылмыстық #әкімшілік # төрелік істер даулар # Алматы # Қазақстан 

 Назар аударыңыз!  

«Заң және Құқық» адвокаттық кеңсесі, бұл құжаттың жалпылама екендігіне және нақты сіздің жағдайыңыздың талаптарына сәйкес келмеуі мүмкіндігіне көңіл бөлуіңізді сұрайды. Біздің заңгерлер сіздің нақты жағдайыңызға сәйкес келетін кез келген құқықтық құжатты әзірлеп көмектесуге дайын.  

Қосымша ақпарат алу үшін Заңгер/Адвокат телефонына хабарласуыңызға болады: +7 (708) 971-78-58; +7 (700) 978 5755, +7 (700) 978 5085.    

Адвокат Алматы Заңгер Қорғаушы Заң қызметі Құқық қорғау Құқықтық қөмек Заңгерлік кеңсе Азаматтық істері Қылмыстық істері Әкімшілік істері Арбитраж даулары Заңгерлік кеңес Заңгер Адвокаттық кеңсе Қазақстан Қорғаушы  Заң компаниясы