Қылмыстық құқық бұзушылыққа қатысушының эксцесі
Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің (ҚР ҚК) 30-бабы қатысушының эксцесі ұғымын анықтайды. Бұл – өзге қатысушылардың қасақана ниетін қамтымайтын қылмыстық құқық бұзушылықты адамның жеке өзі жасауы. Мұндай жағдайда қалған қатысушылар аталған іс-әрекет үшін, егер ол ортақ ниет шегінен тыс жасалған болса, қылмыстық жауаптылыққа тартылмайды.
🔹 I. Қатысушының эксцесі ұғымы
Қатысушының эксцесі — бұл бір қатысушының алдын ала келісілген немесе ортақ ниеттен тыс әрекеттер жасау жағдайы, мұндай әрекеттер басқа қатысушылармен келіспей не олардың келісімінсіз жасалады.
Негізгі белгілері:
- Ортақ ниет шегінен шығу: бір қатысушының әрекеттері алдын ала келісілген жоспарға сай келмейді.
- Хабарсыз болу: басқа қатысушылар бұл әрекеттер туралы білмеген және оларды болжауға мүмкіндігі болмаған.
- Жеке жауаптылық: эксцес жасаған тұлғаның өзі ғана өз әрекеттері үшін қылмыстық жауаптылыққа тартылады.
🔹 II. Сот практикасы
Сот практикасы көрсетіп отырғандай, егер қатысушы эксцес жағдайында әрекет етсе, қалған қатысушылар ортақ ниет шегінен тыс жасалған әрекеттер үшін жауап бермейді.
Практикадан мысал:
Фигурист Денис Теннің өліміне қатысты іс бойынша айыпталушылардың бірі Жанар Толыбаева өзінің қатысуы автокөліктен айна ұрлаумен шектелгенін, ал өзге қатысушылардың адам өлтіру ниеті бар екенін білмегенін мәлімдеді. Сот бұл мән-жайды оның кінәсін қарау кезінде ескерді.
🔹 III. ҚР ҚК-нің байланысты баптары
- ҚР ҚК 27-бап: қылмыстық құқық бұзушылыққа қатысудың ұғымын белгілейді.
- ҚР ҚК 28-бап: қылмыстық құқық бұзушылыққа қатысушылардың түрлерін айқындайды.
- ҚР ҚК 29-бап: қатысушылардың қылмыстық жауаптылығын реттейді.
🔹 IV. Қорытынды
Қатысушының эксцесі ұғымы қылмыстық жауаптылықты дараландыруда маңызды рөл атқарады. Ол ортақ ниет аясында жасалған әрекеттер мен қатысушылардың басқа тұлғалардың қатысуынсыз дербес жасаған әрекеттерін ажыратуға мүмкіндік береді. Бұл әрбір қатысушының кінәсін әділ бағалауға және эксцеске қатысы жоқ адамдарды негізсіз жауаптылыққа тартуға жол бермеуге ықпал етеді.
Назар аударыңыз!
«Заң және Құқық» адвокаттық кеңсесі, бұл құжаттың жалпылама екендігіне және нақты сіздің жағдайыңыздың талаптарына сәйкес келмеуі мүмкіндігіне көңіл бөлуіңізді сұрайды. Біздің заңгерлер сіздің нақты жағдайыңызға сәйкес келетін кез келген құқықтық құжатты әзірлеп көмектесуге дайын.
Қосымша ақпарат алу үшін Заңгер/Адвокат телефонына хабарласуыңызға болады: +7 (708) 971-78-58; +7 (700) 978 5755, +7 (700) 978 5085.
Адвокат Алматы Заңгер Қорғаушы Заң қызметі Құқық қорғау Құқықтық қөмек Заңгерлік кеңсе Азаматтық істері Қылмыстық істері Әкімшілік істері Арбитраж даулары Заңгерлік кеңес Заңгер Адвокаттық кеңсе Қазақстан Қорғаушы Заң компаниясы
