343-бапқа түсініктеме. Қазақстан Республикасы қылмыстық іс жүргізу кодексінің бас сот талқылауында істің тоқтатылуы
Егер осы Кодекстің 35 – бабы бірінші бөлігінің 3) - 12) тармақтарында көрсетілген мән-жайлар анықталса, сондай-ақ осы Кодекстің 337-бабы алтыншы бөлігінің қағидаларына сәйкес айыптаушы айыптаудан бас тартқан кезде іс Бас сот талқылауында тоқтатылуға жатады. Іс осы Кодекстің 36-бабының бірінші бөлігінде көрсетілген негіздер бойынша да бас сот талқылауында тоқтатылуы мүмкін.
Қылмыстық істі тоқтату туралы қаулы осы кодекстің 288-бабында көзделген талаптарды сақтай отырып шығарылады.
1.Бап сот отырысында қылмыстық істі тоқтатудың негіздерін белгілейді. Мақаланың диспозициясы анықтамалық сипатта болады.
Осылайша қылмыстық іс келесі жағдайларда тоқтатылуға жатады:
- рақымшылық жасау актісінің салдарынан, егер ол жасаған әрекеттері үшін жазаны қолдануды жойса;
- қылмыстық жауапкершілікке тартудың ескіру мерзімінің өтуіне;
– жәбірленушінің шағымы болмаған жағдайда-осы Кодекстің 32-бабының төртінші бөлігінде көзделген жағдайларды қоспағанда, осы Кодекстің 32-бабының екінші және үшінші бөліктерінде көзделген қылмыстық құқық бұзушылықтар туралы істер бойынша, сондай-ақ жеке айыптаушы айыптаудан бас тартқан кезде – осы Кодекстің 32-бабының төртінші бөлігінде көзделген жағдайларды қоспағанда, осы Кодекстің 32-бабының екінші бөлігінде көзделген қылмыстық құқық бұзушылықтар туралы істер бойынша не коммерциялық немесе өзге ұйымның немесе уәкілетті органның басшысы адамды қылмыстық жауаптылыққа тарту туралы өтінішті кері қайтарып алған жағдайда;
- егер жасалған іс-әрекет үшін қылмыстық жауаптылықтың күшін жоятын заң қолданысқа енгізілсе не Қазақстан Республикасының Конституциялық Кеңесі осы қылмыстық іс бойынша қолдануға жататын, іс-әрекеттің қылмыстық құқық бұзушылық ретінде саралануы тәуелді болатын заңды немесе өзге де нормативтік құқықтық актіні конституциялық емес деп таныған жағдайда;
- егер адамға қатысты сол айып бойынша заңды күшіне енген сот үкімі не қылмыстық қудалау мүмкін невозможстігін анықтаған өзге де күші жойылмаған сот қаулысы болса;
- егер адамға қатысты қылмыстық қудалау органының сол күдік бойынша қылмыстық қудалауды тоқтату туралы күші жойылмаған қаулысы болса;
- егер іс бойынша іс жүргізу оған медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шарасын қолдану үшін қажет болған жағдайларды қоспағанда, қылмыстық заңмен тыйым салынған іс-әрекетті есі дұрыс емес жағдайда жасаған адамға қатысты;
- уәкілетті органның немесе лауазымды адамның қылмыстық қудалаудан артықшылықтары немесе иммунитеті бар адамды қылмыстық жауаптылыққа тартуға келісім беруден бас тартуына байланысты;
- іс бойынша іс жүргізу қайтыс болған адамды оңалту немесе басқа адамдарға қатысты істі тергеп-тексеру, сондай-ақ заңсыз жолмен алынған мүлікті, келтірілген зиянның орнын толтыруды қамтамасыз ететін тәркіленуге жататын ақша қаражаты мен өзге де құндылықтарды белгілеу үшін қажет болған жағдайларды қоспағанда, қайтыс болған адамға қатысты;
- Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің ережелеріне байланысты қылмыстық жауаптылықтан босатылуға жататын адамға қатысты.
2.Істі тоқтату туралы сот кеңесу бөлмесінде дәлелді қаулы шығарады. ҚІЖК-нің 35-бабы бірінші бөлігінің 3), 4) және 11) тармақтарында көрсетілген негіздер бойынша қылмыстық істі тоқтатуға, егер өтініш беруші қылмыстық құқық бұзушылық жасаған адам (қорғауға құқығы бар куә), күдікті, айыпталушы, сондай-ақ сотталушы немесе оның заңды тұлғасы ретінде тікелей көрсеткен адамға жол берілмейді өкілдер бұған қарсы. Бұл жағдайда іс бойынша іс жүргізу адамды жазадан не қылмыстық жауаптылықтан босата отырып, айыптау үкімінің қаулысымен негіздер болған кезде жалғасады және аяқталады. Тармақтарда көрсетілген негіздер бойынша қылмыстық істі тоқтату туралы шешім қабылдау үшін 3), 4), 9), 10) 11) ҚІЖК-нің 35-бабының бірінші бөлігі, жәбірленушінің келісімі талап етілмейді.
3.Сондай-ақ, іс Бас сот талқылауында белсенді өкінуге байланысты тоқтатылуы мүмкін; қоғамдық қауіпті қол сұғушылықтан туындаған қорқыныш, қорқыныш немесе шатасу салдарынан қажетті қорғаныс шегінен асқан кезде; адам процестік келісім шарттарын орындаған кезде; татуласуға байланысты (ҚК 68-бабында белгіленген алып қоюлармен); кепілгерлік белгіленуімен.
Қылмыстық теріс қылық немесе ауырлығы аз қылмыс жасаған не ауырлығы орташа қылмысты алғаш рет жасаған кәмелетке толмаған адамды, егер оны түзету қылмыстық жауапкершілікке тартылмай-ақ мүмкін екендігі анықталса, сот қылмыстық жауаптылықтан босатуы мүмкін. Бұл ретте оған тәрбиелік Ықпал етудің мәжбүрлеу шаралары қолданылуы мүмкін.
Алғаш рет ауыр қылмыс жасаған кәмелетке толмаған адамды осы Кодекстің 68-бабының екінші бөлігінде көзделген жағдайларда сот қылмыстық жауаптылықтан босатуы мүмкін.
4.Сондай – ақ, адам Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің 439, 440, 442-446, 451-баптарының ескертпелерінде белгіленген жағдайларда қылмыстық жауаптылықтан босатылуы мүмкін. Мұндай жағдайларда сот қылмыстық жауаптылықтан босатыла отырып, айыптау үкімін шығаруға да құқылы.
5.Егер күдікті, айыпталушы немесе жәбірленуші бұған қарсылық білдірсе, көрсетілген негіздер бойынша қылмыстық істі тоқтатуға жол берілмейді. Бұл жағдайда іс бойынша іс жүргізу әдеттегідей жалғасады.
Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының Қазақстан Республикасының қылмыстық іс жүргізу кодексіне түсініктемесі
Конституция Заң Кодекс Норматив Жарлық Бұйрық Шешім Қаулы Адвокат Алматы Заңгер Қорғаушы Заң қызметі Құқық қорғау Құқықтық қөмек Заңгерлік кеңсе Азаматтық істері Қылмыстық істері Әкімшілік істері Арбитраж даулары Заңгерлік кеңес Заңгер Адвокаттық кеңсе Қазақстан Қорғаушы Заң компаниясы
