383-бапқа түсініктеме. Қазақстан Республикасы қылмыстық іс жүргізу кодексінің сот жарыссөздерінің мазмұны мен тәртібі
Сот тергеуі аяқталғаннан кейін төрағалық етуші соттың сот жарыссөздеріне көшетінін жариялайды және сот жарыссөздеріне қатысушыларға өз сөздерінде сот отырысында зерттелмеген материалдарға сілтеме жасауға құқығы жоқ екенін түсіндіреді. Қажет болған жағдайда сотқа жаңа дәлелдемелер ұсыну олар сот тергеуін қайта бастау туралы өтініш білдіруі мүмкін.
Сот жарыссөздеріне қатысушының өтініші бойынша оған сот жарыссөздеріне дайындалу үшін уақыт беріледі, ол үшін төрағалық етуші сот отырысында оның ұзақтығын көрсете отырып, үзіліс жариялайды.
Сот жарыссөздері айыптаушының, жәбірленушінің немесе оның өкілінің, азаматтық талапкердің және азаматтық жауапкердің немесе олардың өкілдерінің, сотталушы мен қорғаушының сөздерінен тұрады. Іс жүргізу келісімімен немесе медиация тәртібімен татуласуға қол жеткізу туралы келісіммен істер бойынша қысқартылған сот тергеуі кезінде сот жарыссөздері жүргізілмейді. Процеске қатысушылардың сөйлеген сөздерінің дәйектілігін сот олардың ұсыныстары бойынша белгілейді, бірақ барлық жағдайларда айыптаушы бірінші болып сөйлейді.
Егер мемлекеттік айыптауды бірнеше мемлекеттік айыптаушылар қолдаса, іске бірнеше жәбірленушілер, қорғаушылар, азаматтық жауапкерлер және олардың өкілдері, азаматтық талапкерлер және олардың өкілдері, сотталушылар қатысса, төрағалық етуші оларға өз сөздерінің кезектілігін келісуге уақыт береді. Қажет болған жағдайда бұл үшін сот отырысында үзіліс жариялануы мүмкін. Егер аталған адамдар жарыссөздегі өз сөздерінің кезектілігі туралы келісімге келмесе, сот олардың пікірлерін тыңдап, сөз сөйлеулердің кезектілігі туралы қаулы қабылдайды.
Сот сот жарыссөздерінің ұзақтығын белгілі бір уақытпен шектей алмайды, бірақ егер олар қаралатын іске қатысы жоқ мән-жайларға қатысты болса не сот отырысында зерттелмеген дәлелдемелерге негізделсе, төрағалық етуші жарыссөзге қатысушы адамдарды тоқтатуға құқылы.
Сот жарыссөздерінің барлық қатысушылары сөз сөйлегеннен кейін олардың әрқайсысы Тараптар өкілдерінің сөйлеген сөздеріне қатысты қысқаша қарсылықтармен немесе ескертулермен (ескертулермен) тағы бір рет сөз сөйлеуге құқылы. Барлық жағдайларда соңғы ескерту құқығы сотталушыға және оның қорғаушысына тиесілі.
Сот жарыссөздерінің әрбір қатысушысы осы Кодекстің 390 – бабы бірінші бөлігінің 1) - 6) тармақтарында көрсетілген мәселелер бойынша өзі ұсынған шешімнің тұжырымын сотқа жазбаша түрде бере алады. Ұсынылған Тұжырымдаманың сот үшін міндетті күші жоқ.
1.Мақала тараптардың сот жарыссөздерін өткізу тәртібі мен мазмұнын егжей-тегжейлі реттейді.
Жарыссөзде сөз сөйлеу тәртібін сот процеске қатысушылардың сөз сөйлеу кезектілігі туралы пікірін ескере отырып айқындайды, атап айтқанда, бұл іс бойынша бірнеше прокурорлар, жәбірленушілер, сотталушылар, қорғаушылар, өкілдер қатысқан кезде қажет. Алайда, кез-келген жағдайда, мемлекеттік айыптаушы бірінші болып сөйлейді.
2.Жарыссөзде тараптар негізгі сот талқылауында зерттеу нысанасы болмаған дәлелдемелерге сілтеме жасауға құқылы емес, бірақ қажет болған жағдайда жаңа дәлелдемелер ұсынуға құқылы, процеске қатысушылар сот тергеуін қайта бастау туралы сот алдында өтініш жасауға құқылы.
3.Сот тараптардың жарыссөзде сөйлеуін уақыт бойынша шектеуге құқылы емес, бірақ егер олар іс үшін маңызы жоқ мән-жайларды келтірсе не сот зерттемеген дәлелдемелерді келтірсе, оларды тоқтатуға құқылы.
4.Сөз сөйлегеннен кейін Тараптар Тараптардың сөздерінде айтылғандарға қатысты тағы бір рет сөз сөйлеуге құқылы. Соңғы ескертудің құқығы әрқашан қорғаныс жағына жатады.
5.Сот жарыссөздерінің әрбір қатысушысы мынадай мәселелерді шешудің ұсынылған тұжырымын жазбаша түрде сотқа бере алады: сотталушы жасаған іс-әрекеттің орын алғаны дәлелденген бе; бұл іс-әрекет қылмыстық құқық бұзушылық болып табыла ма және ол қандай қылмыстық заңда көзделген (бап, бөлім, тармақ); Бұл әрекетті сотталушы жасағаны дәлелденген бе; кінәлі сотталушы осы қылмыстық құқық бұзушылықты жасауда ма; оның жауапкершілігі мен жазасын жеңілдететін немесе ауырлататын жағдайлар бар ма; сотталушы жасаған қылмыстық құқық бұзушылығы үшін жазаға тартыла ма?
Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының Қазақстан Республикасының қылмыстық іс жүргізу кодексіне түсініктемесі
Конституция Заң Кодекс Норматив Жарлық Бұйрық Шешім Қаулы Адвокат Алматы Заңгер Қорғаушы Заң қызметі Құқық қорғау Құқықтық қөмек Заңгерлік кеңсе Азаматтық істері Қылмыстық істері Әкімшілік істері Арбитраж даулары Заңгерлік кеңес Заңгер Адвокаттық кеңсе Қазақстан Қорғаушы Заң компаниясы
