45-бапқа түсініктеме. Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің ҚР ҚК Бас бостандығын шектеу

     1. Бостандықты шектеу сот сотталған адамға оның бостандығын шектейтін белгілі бір міндеттерді жүктеуден тұрады және оның тұрғылықты жері бойынша мамандандырылған органның қадағалауымен бір жылдан бес жылға дейінгі мерзімге қоғамнан оқшауланбай өтеледі. Өзге жаза (қоғамдық жұмыстарға немесе түзеу жұмыстарына тарту) бас бостандығын шектеуге ауыстырылған жағдайда, ол бір жылдан кем мерзімге тағайындалуы мүмкін.      

Сот бас бостандығын шектеу түріндегі жазаны тағайындай отырып, сотталған адамға мынадай міндеттерді орындауды жүктейді: мамандандырылған органның хабарламасынсыз тұрақты тұрғылықты жерін, жұмысын және оқуын өзгертпеу, белгілі бір орындарға бармау, оқудан және жұмыстан бос уақытта тұрғылықты жерінен кетпеу, мамандандырылған органның рұқсатынсыз басқа жерлерге бармау. Сот бас бостандығын шектеуге сотталған адамға оны түзетуге ықпал ететін басқа да міндеттерді орындауды: алкоголизмнен, нашақорлықтан, уытқұмарлықтан, жыныстық жолмен берілетін аурулардан емделу курсынан өтуді, отбасына материалдық қолдау көрсетуді жүктей алады.      

2. Бас бостандығын шектеуге сотталған адам жазасын өтеуден қасақана жалтарған жағдайда, сот бас бостандығын шектеудің өтелмеген мерзімін сол мерзімге бас бостандығынан айыру түріндегі жазамен алмастыра алады. Бұл ретте бас бостандығын шектеуді өтеу уақыты бас бостандығын шектеудің бір күні үшін бас бостандығынан айырудың бір күні есебінен бас бостандығынан айыру мерзіміне есептеледі.      

3. Бас бостандығын шектеу ауыр және аса ауыр қылмыс жасағаны үшін соттылығы бар адамдарға, әскери қызметшілерге, сондай-ақ тұрақты тұрғылықты жері жоқ адамдарға қолданылмайды.      

4. Бас бостандығын шектеу түріндегі жазаны өтеу кезеңінде сот сотталған адамның мінез-құлқын қадағалауды жүзеге асыратын органның ұсынуы бойынша сотталған адамға бұрын белгіленген міндеттердің толық немесе ішінара күшін жоя алады.       Бостандықты шектеу-қылмыстық жазаның жаңа түрі. Бостандықты шектеудің қылмыстық-құқықтық мәні сот сотталған адамға оның бостандығын шектейтін белгілі бір міндеттер қою болып табылады. Бұдан басқа, адам бас бостандығын шектеуді бұрын көзделгендей мамандандырылған мекемелерде емес, тұрғылықты жері бойынша мамандандырылған органның қадағалауымен қоғамнан бір жылдан бес жылға дейінгі мерзімге оқшаулаусыз өтейтін болады (ҚР ҚК 45-бабының 1-бөлігі).      

Жазаның бұл түрі, егер ол сотталушы кінәлі деп танылған ҚР ҚК-нің Ерекше бөлігінің бабы санкциясында қамтылған болса ғана негізгі жаза ретінде тағайындалуы мүмкін.      

Бас бостандығын шектеу бұл жаза ҚК бабының санкциясында негізгі (Не балама) жаза ретінде көзделген жағдайларда ғана емес, сондай-ақ өзге жазаны ауыстыру тәртібімен (қоғамдық жұмыстарға (42-бап) немесе түзеу жұмыстарына (43-бап), неғұрлым жеңіл жаза тағайындалған кезде (55-бап), осы қылмыс үшін көзделгеннен гөрі және жазаның өтелмеген бөлігін неғұрлым жеңіл жаза түрімен ауыстырған кезде (71-бап) ол бір жылдан аз мерзімге тағайындалуы мүмкін.      

Сонымен бірге, сот бас бостандығын шектеу түріндегі жазаны тағайындай отырып, сотталған адамға: мамандандырылған органның хабарламасынсыз тұрақты тұрғылықты жерін, жұмысын, оқуын өзгертпеу; белгілі бір орындарға бармау; оқудан және жұмыстан бос уақытта тұрғылықты жерінде болу; мамандандырылған органның рұқсатынсыз басқа жерлерге бармау міндеттерін орындауды жүктейді. Сондай-ақ, сот сотталған адамға оны түзетуге ықпал ететін қосымша шектеу қоя алады: алкоголизмнен, нашақорлықтан, уытқұмарлықтан, жыныстық жолмен берілетін аурулардан емделу курсынан өту, отбасына материалдық қолдау көрсету (ҚР ҚК 45-бабының 1-бөлігі).      

Бас бостандығын шектеуге сотталған адам жазасын өтеуден қасақана жалтарған жағдайда, сот бас бостандығын шектеудің өтелмеген мерзімін сол мерзімге бас бостандығынан айыру түріндегі жазамен алмастыра алады. Бұл ретте бас бостандығын шектеуді өтеу уақыты бас бостандығын шектеудің бір күні үшін бас бостандығынан айырудың бір күні есебінен бас бостандығынан айыру мерзіміне есептеледі (ҚР ҚК 45-бабының 2-бөлігі).      

Бас бостандығын шектеу ауыр немесе аса ауыр қылмыс жасағаны үшін соттылығы бар адамдарға, әскери қызметшілерге, сондай-ақ тұрақты тұрғылықты жері жоқ адамдарға қолданылмайды (ҚР ҚК 45-бабының 3-бөлігі).      

Бас бостандығын шектеу түріндегі жазаны өтеу кезеңінде сот сотталғанның мінез-құлқын қадағалауды жүзеге асыратын органның ұсынуы бойынша сотталғанға бұрын белгіленген міндеттердің толық немесе ішінара күшін жоя алады (ҚР ҚК 45-бабының 4-бөлігі).      

Қылмыстық кодексте кәмелетке толмағандарға жаза қолдану қарастырылған - бас бостандығын шектеу (ҚР ҚК 79-бабының "г-1" тармағы).      

Бас бостандығын шектеу кәмелетке толмағандарға бір жылдан екі жылға дейінгі мерзімге тағайындалады (ҚР ҚК 79-бабының 5-1-тармағы).      

ҚР ҚИК 43-бабының 1-бөлігіне сәйкес бас бостандығын шектеуге сотталған адамдар оны қылмыстық-түзеу инспекцияларымен қадағалауды жүзеге асыру жағдайында тұрғылықты жері бойынша жазасын өтейді.      

ҚР ҚИК 46-бабының 2-бөлігінде бас бостандығын шектеу түріндегі жазасын өтеп жатқан сотталғандарға жазасын өтеу орны бойынша облыс шегінде орналасқан жоғары және орта арнаулы оқу орындарында оқуға рұқсат етілетіні бекітілген. Қылмыстық-атқару инспекциясы әкімшілігінің келісімімен сотталған өзге жерде орналасқан жоғары және орта арнаулы оқу орындарында оқи алады.      

ҚР ҚИК 52-бабының 1-бөлігіне сәйкес бас бостандығын шектеу түріндегі жазаны өтеуден қасақана жалтару: демалыс немесе мереке күндері демалыстан немесе демалыс орнынан өз бетінше, дәлелсіз себептермен, сондай-ақ жұмыс орнын немесе тұратын жерін өз бетінше тастап кету, спирттік ішімдіктерді бірнеше рет пайдалану және есірткі заттарын медициналық емес пайдалану, есірткі заттарын медициналық пайдаланудан бас тарту болып табылады. қылмыстық-атқару инспекциясы қызметкерлерінің заңды талаптарын орындау.      

Жазаны өтеу тәртібі мен шарттарын бұзу әрбір кейінгі бұзушылық алдыңғы үшін жаза қолданылғаннан кейін жасалған жағдайда, ол үшін жазаға тартылған еңбек тәртібін, қоғамдық тәртіпті немесе сотталған үшін белгіленген тұру ережелерін кемінде үш рет бұзу болып табылады (ҚР ҚК 52-бабының 2-бөлігі).

Қазақстан Республикасының Еңбек сіңірген қайраткері, заң ғылымдарының докторы, профессор, Қазақстан Ұлттық Жаратылыстану ғылымдары академиясының академигі И. Ш. БОРЧАШВИЛИДІҢ Қазақстан Республикасының Қылмыстық Кодексіне 2007 жылғы түсініктемесі                  

Актінің өзгертілген күні: 02.08.2007 актінің қабылданған күні: 02.08.2007 қабылданған орны: жоқ актіні қабылдаған Орган: 180000000000 әрекет аймағы: 100000000000 норма шығарушы орган берген НҚА тіркеу нөмірі: 167 акт мәртебесі: new құқықтық қатынастар саласы: 028000000000 акт нысаны: COMM Заң күші: 1900 акт тілі: rus

 Конституция Заң Кодекс Норматив Жарлық Бұйрық Шешім Қаулы Адвокат Алматы Заңгер Қорғаушы Заң қызметі Құқық қорғау Құқықтық қөмек Заңгерлік кеңсе Азаматтық істері Қылмыстық істері Әкімшілік істері Арбитраж даулары Заңгерлік кеңес Заңгер Адвокаттық кеңсе Қазақстан Қорғаушы Заң компаниясы