22-бапқа түсініктемелер. Қазақстан Республикасы Азаматтық іс жүргізу кодексінің сот актілеріне шағымдану бостандығы
Сот актілеріне осы Кодексте белгіленген тәртіппен іске қатысушы адамдар, сондай-ақ сот құқықтары мен міндеттеріне қатысты сот актілерін шығарған адамдар шағым жасай алады.Түсініктеме берілген бапта АІЖК белгілеген тәртіппен сот актілеріне шағымдану құқығы іске қатысатын адамдарға құқықтарды, бостандықтарды және заңмен қорғалатын мүдделерді қорғауға конституциялық құқықты іске асыруға кепілдік береді.Сот актілеріне шағымдану үшін АІЖК шешімді шығарған соттың өзі ретінде оларды қайта қарау тәртібі көзделген, сонымен, жоғары тұрған сот.Заңды күшіне енбеген сот актілері облыстық және оған теңестірілген соттың азаматтық істер жөніндегі сот алқасына прокурор апелляциялық (жеке) шағым немесе апелляциялық (жеке) наразылық беру арқылы апелляциялық тәртіппен қайта қаралуы мүмкін. Астана қаласы сотының бірінші саты бойынша шығарылған шешімдеріне апелляциялық тәртіппен Жоғарғы Соттың мамандандырылған сот алқасына (АІЖК-нің 402-бабы) шағым жасалуы (наразылық білдірілуі) мүмкін.
Заңды күшіне енбеген сот актілеріне апелляциялық шағым немесе наразылық осы сот актілерін шығарған сотқа беріледі. Сот белгілі бір әрекеттерді жасауы керек, атап айтқанда шағым, наразылық АІЖК-нің талаптарына сәйкес келетіндігін, шағым, наразылық беру мерзімдері өткізілмегенін, мемлекеттік баж төленгенін тексеруі керек. Осы әрекеттерді орындағаннан кейін және шағымдану мерзімі аяқталғаннан кейін сот істі шағыммен, наразылықпен бірге апелляциялық алқаға жібереді.Шешім шығарған сот, егер бұл туралы жауапкердің өтініші (АІЖК-нің 147, 265-баптары) келіп түссе, оңайлатылған (жазбаша) іс жүргізу, сырттай іс жүргізу тәртібімен өзі шығарған шешімнің күшін жоюға құқылы. Сот өзі шығарған сот бұйрығының да күшін жоюға құқылы (АІЖК-нің 142-бабы).Жоғары тұрған сот заңды күшіне енген шешімді қайта қарауды кассациялық тәртіппен шығарылған сот актілерімен келіспеу туралы кассациялық шағым беру немесе сот шешімін шығарған сотқа жаңадан ашылған немесе жаңа мән-жайлар бойынша сот шешімінің күшін жою туралы өтініш беру арқылы жүзеге асырады.Апелляциялық сатыдағы соттың ұйғарымдарына, қаулыларына өтінішхат, наразылық олар заңды күшіне енген күннен бастап алты ай ішінде берілуі мүмкін. Сот актілеріне шағымдану мерзімін апелляциялық тәртіппен өткізіп алған жағдайда, өтініш бірінші сатыдағы сот шағымдану мерзімін қалпына келтіру туралы өтінішті қарағаннан кейін, ал бас тартқан жағдайда-апелляциялық сатыдағы сот жеке шағымды, наразылықты, апелляциялық шағымды қарағаннан кейін кассациялық сатыдағы сотқа берілуі мүмкін.Заңды күшіне енген сот актілерін қайта қарау азаматтық процестің айрықша кезеңі болып табылады, сондықтан ұйғарымдарды қоспағанда, заңды күшіне енген сот бұйрықтары, бірінші сатыдағы соттың ұйғарымдары, істердің одан әрі қозғалысына кедергі келтіретін кассациялық тәртіппен қайта қарауға жатпайды. Мұндай анықтамаларға қарсылық кассациялық тәртіппен берілген өтініштерге енгізілуі мүмкін.Бұдан басқа, АІЖК-нің 434-бабының екінші бөлігінде істердің кейбір санаттары бойынша сот актілерін кассациялық тәртіппен қайта қарау бойынша шектеулер белгіленді.АІЖК-нің 455-бабында көрсетілген мән-жайлар болған кезде заңды күшіне енген шешімдер, ұйғарымдар мен қаулылар жаңадан ашылған немесе жаңа мән-жайлар бойынша да қайта қаралуы мүмкін. Бірінші сатыдағы соттың шешімі өзгертілген немесе жаңа шешім шығарылған апелляциялық және кассациялық сатылардың ұйғарымдарын, шешімдерін, қаулыларын жаңадан ашылған немесе жаңа мән-жайлар бойынша қайта қарауды шешімді өзгерткен немесе жаңа шешім шығарған сот жүргізеді.
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ЖОҒАРҒЫ СОТЫНЫҢ КІТАПХАНАСЫ
Астана, 2016 жыл
УДК 347 (574)
К 63
ISBN 978-601-236-042-4
Конституция Заң Кодекс Норматив Жарлық Бұйрық Шешім Қаулы Адвокат Алматы Заңгер Қорғаушы Заң қызметі Құқық қорғау Құқықтық қөмек Заңгерлік кеңсе Азаматтық істері Қылмыстық істері Әкімшілік істері Арбитраж даулары Заңгерлік кеңес Заңгер Адвокаттық кеңсе Қазақстан Қорғаушы Заң компаниясы
