504-бапқа түсініктеме. Қазақстан Республикасының Қылмыстық іс жүргізу кодексінің жаңадан ашылған мән-жайлары бойынша іс бойынша іс жүргізуді қайта бастау туралы өтінішхаттарды соттың қарау тәртібі

Жаңадан ашылған мән-жайлар бойынша іс бойынша іс жүргізуді қайта бастау туралы өтінішхаттарды үкім, қаулы шығарған бірінші сатыдағы соттың судьясы жеке-дара қарайды. Егер іс бойынша апелляциялық, кассациялық, қадағалау сатыларындағы соттар қаулылар шығарса, сот шешімдерін қайта қарауды тиісінше апелляциялық немесе кассациялық сатыдағы судья, ал қадағалау сатысында – Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының үш судьясының құрамында жеке-дара жүзеге асырады.

Сот отырысына өтініш беруші, оның өкілі, қорғаушы, прокурор, процестің өзге де қатысушылары және сот отырысына шақырылған адамдар қатысады. Сот талқылауының уақыты мен орны туралы тиісті түрде хабарланған аталған адамдардың келмеуі өтінішхатты қарауға кедергі келтірмейді. Қажет болған жағдайда сот оларды, сондай-ақ өзге де адамдарды сот отырысына келуге міндеттеуге құқылы. Қамауда отырған сотталған адамның сот талқылауына қатысуы бейнебайланыс режимінде ғылыми-техникалық құралдарды қолдана отырып қамтамасыз етілуі мүмкін.

Қарсылық білдірулер мен өтініштерді қарағаннан кейін сот отырысында бірінші болып жаңадан ашылған мән-жайлар бойынша сот актісін қайта қарау негіздері туралы өтінішхатты баяндайтын өтініш беруші не тиісті өтінішхатпен сотқа жүгінген кезде прокурор сөз сөйлейді, содан кейін сот отырысына келген басқа адамдардың сөздерін тыңдайды, жүргізілген тексеру немесе тергеу нәтижелері бойынша өтініш беруші, прокурор ұсынған материалдарды зерттейді. Егер өтініште (өтінішхатта) немесе хабарламада тексеруді және тергеуді талап ететін өзге де мән-жайлар көрсетілсе, сот оларды тексеруді немесе тергеуді ұйымдастыру үшін прокурорға жібереді. Олардың нәтижелері бойынша прокурор сотқа тексеру материалдарын және сот актілерін қайта қарау үшін негіздердің болуы немесе болмауы туралы өз қорытындысын жібереді.

Сот талқылауы аяқталғаннан кейін сот кеңесу бөлмесінде қаулы шығарады.

1.ҚІЖК-нің 306-бабының 5-бөлігіне, 307-бабының 3-бөлігіне, 308-бабының 4-бөлігіне, 309-бабының 5-бөлігіне, 310-бабының 6-бөлігіне, 311-бабының 4-бөлігіне, 313-бабының 2-бөлігіне сәйкес жаңадан ашылған мән-жайлар бойынша іс жүргізуді қозғау туралы өтінішхаттар барлық сот сатыларында қаралуы мүмкін.

Егер іс бойынша іс жүргізу бірінші сатыдағы сотта аяқталған болса, үкімге, қаулыға шағым жасалмаса, наразылық білдірілмесе және жоғары тұрған сот сатыларында қаралмаса, онда жаңадан ашылған мән-жайлар бойынша іс жүргізуді қозғау туралы өтінішті аудандық және оған теңестірілген соттың судьясы жеке-дара қарайды.

Егер іс бойынша апелляциялық, кассациялық, қадағалау сатыларының соттары қаулылар шығарса, жаңадан ашылған мән – жайлар бойынша іс жүргізуді қайта бастау туралы өтінішхат және сот шешімдерін қайта қарауды тиісінше апелляциялық немесе кассациялық сатының судьясы, ал қадағалау сатысында-Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының үш судьясының құрамында жеке-дара жүзеге асырады.

ҚІЖК-нің 87-бабының 7-бөлігіне сәйкес істі бірінші, апелляциялық, кассациялық және қадағалау сатыларындағы сотта қарауға қатысқан судья жаңадан ашылған мән-жайлар бойынша осы істі қарауға қатыса алмайтынын есте ұстаған жөн.

2.Жаңадан ашылған мән-жайлар бойынша іс жүргізуді қозғау туралы өтінішхат алғаннан кейін тиісті соттың судьясы оны қарау үшін сот отырысын өткізу күнін белгілейді. заң шығарушы осы өтініш сотта қаралуы тиіс нақты мерзімді белгілемейді, сондықтан судья қарау күнін айқындау кезінде соттың сот талқылауына дайындық әрекеттерін орындауын, қажетті материалдарды талап етуін, сот отырысына шақырылатын адамдарды уақтылы хабардар етуін қамтамасыз ететін ақылға қонымды мерзім қағидаларын басшылыққа алады. Өтінішхатты қарайтын соттың өкімінде іс жүргізуді қайта бастау туралы өтінішхат енгізілген қылмыстық іс болуға тиіс.

3.Осы баптың екінші бөлігінде жаңадан ашылған мән-жайлар бойынша іс жүргізу қозғау туралы өтінішхатты қарауға қатысу үшін сотқа шақырылуға жататын адамдар тобын айқындау кезінде өтініш беруші, оның өкілі, қорғаушы, прокурор үшін міндетті қатысу көзделгені көрсетілген. Егер қолдаухат қамауда отырған сотталған адамға берілсе, оның сот талқылауына қатысуы бейнебайланыс режимінде ғылыми-техникалық құралдарды қолдана отырып қамтамасыз етілуі мүмкін.

Судьяның қалауы бойынша сот отырысына процестің өзге де қатысушылары шақырылуы мүмкін. Сонымен бірге, түсініктеме берілген мақалада сот талқылауының уақыты мен орны туралы тиісті түрде хабарланған жағдайда, шақырылған адамдар келмеген кезде де өтінішхатты қарау көзделеді. Алайда, сот қажет болған жағдайда процеске қатысушыларды, сондай-ақ өзге де адамдарды сот отырысына келуге міндеттеу құқығын сақтайды.

4.Сот талқылауы осы баптың ерекшеліктерін ескере отырып, істі Бас сот талқылауында қарау үшін көзделген тәртіппен жүргізіледі.

Сот отырысы ашылғаннан кейін, сот құрамы, прокурор, сот отырысына қатысатын басқа адамдар жарияланғаннан кейін, қарсылық білдіруге рұқсат берілгеннен кейін және басқа да өтініштерден кейін сот іс бойынша іс жүргізуді қайта бастау үшін негіз ретінде өтініште көрсетілген мән-жайларды зерттеуге көшеді. Бірінші болып өтініш берген адам сөз сөйлейді, содан кейін сот сот отырысына келген басқа адамдардың сөйлеген сөздерін тыңдайды, өтініш беруші мен процестің басқа қатысушылары ұсынған материалдарды зерттейді. Егер прокурор өзіне келіп түскен шағымдар, өтініштер, хабарламалар бойынша жүргізілген тексеру немесе тергеу нәтижелері бойынша өтініш берсе, онда ол бірінші болып, содан кейін процеске келген басқа да қатысушылар сөз сөйлейді.

Қалай болғанда да, сот сот отырысында тексеруі керек:

1) жаңадан ашылған мән-жайлар бойынша іс жүргізуді қозғау үшін негіз ретінде қолдаухатта келтірілген мән-жайлардың болуын не растайды;

2) мән-жайлар туындаған кезде (іс бойынша сот үкім, қаулы шығарғанға дейін немесе шығарғаннан кейін) және бұл мән-жайлар ҚІЖК-нің 499-бабының екінші бөлігінде көрсетілген тізбеге кірсе;

3) өтінішхаттың авторына осы мән-жайлардың бар екендігі туралы хабарланған кезде,

4) Егер өтінішхатта сотталған ,анного адамның, өзіне қатысты іс тоқтатылған адамның жағдайын нашарлату мақсатында іс бойынша іс жүргізуді қайта бастау туралы мәселе қойылса, онда мұндай жағдайларда өтінішхат беру үшін заңда белгіленген бір жылдық мерзім өтпеген бе;

5) бұл мән-жайлар іс бойынша үкім шығару сәтінде сотқа нақты белгілі болған жоқ па,

6)Бұл мән-жайлар қылмыстық істі қарау кезінде тараптарға белгілі болды ма, егер олар сот отырысында оларды зерттеу туралы өтінішхатты мәлімдесе, сот оларды қалай шешкенін айтты ма;

7) Тараптар үкімге/қаулыға шағымдану/наразылық білдіру кезінде осы мән-жайлар туралы көрсеткен бе және оларды жоғары тұрған сот инстанцияларында қарау туралы өтініш білдірген бе, егер олар осы инстанцияларда олар бойынша қандай шешім қабылданғанын көрсеткен болса;

8)жаңадан ашылған мән-жайлар үкімнің, сот қаулысының заңдылығы мен негізділігіне қалай әсер еткені, көрсетілген мән-жайлар болған кезде сот үкімі немесе Қаулысы заңға сәйкес деп танылуы мүмкін бе,

9) жаңадан ашылған мән-жайлар соттың заңсыз үкім, қаулы шығаруының себебі болып табыла ма және олар заңды сот актісін шығаруға қалай кедергі келтірді.

Егер өтініште тексеруді және тергеуді талап ететін өзге де мән-жайлар көрсетілсе, онда сот өз қаулысымен оларды прокурорға жібереді және тексеруді немесе тергеуді ұйымдастыруды тапсырады. Олардың нәтижелері бойынша прокурор жаңадан ашылған мән-жайлар бойынша сот актілерін қайта қарау үшін негіздердің болуы немесе болмауы туралы өз қорытындысын шығарады және оны тексеру материалдарымен бірге сотқа жібереді. Сот прокурордың осы қорытындысын және тексеру материалдарын сот отырысында зерттейді. Сот үшін прокурордың қорытындысы міндетті емес. Сот сот отырысында зерттелген материалдар негізінде шешім қабылдайды.

Сот талқылауы аяқталғаннан кейін сот кеңесу бөлмесінде қаулы шығарады.

5.ҚІЖК-нің 502-бабына назар аударған жөн, оған сәйкес сот алдымен жаңадан ашылған мән-жайлар бойынша іс бойынша іс қозғау үшін негіздердің болуы туралы мәселені шешуі тиіс. Өтінішхаттың мазмұнынан ҚІЖК-нің 499-бабы екінші бөлігінің 1), 2), 3) және 6) тармақтарында көрсетілген мән-жайларға байланысты шығарылған сот үкімінің, қаулының болуына сілтемені қарап, өзінің қаулысымен жаңадан ашылған мән-жайларға байланысты іс жүргізуді қозғайды. Бұл қаулы бұдан әрі өтініште көрсетілген мән-жайларды сот талқылауын жүргізу және іс бойынша шығарылған сот актілерін қайта қарау үшін негіз болады.

Егер өтінішхатта ҚІЖК-нің 499-бабы екінші бөлігінің 4) тармағында көрсетілген өзге де мән-жайларға сілтеме жасалса, сот тергеуді ұйымдастыру үшін материалдарды прокурорға жібереді. Мұндай жағдайларда сот қылмыстық іс бойынша іс жүргізуді қайта бастау туралы мәселені прокурордан тиісті қорытынды мен тексеру материалдарын алғаннан кейін шешеді.

Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының Қазақстан Республикасының қылмыстық іс жүргізу кодексіне түсініктемесі

 Конституция Заң Кодекс Норматив Жарлық Бұйрық Шешім Қаулы Адвокат Алматы Заңгер Қорғаушы Заң қызметі Құқық қорғау Құқықтық қөмек Заңгерлік кеңсе Азаматтық істері Қылмыстық істері Әкімшілік істері Арбитраж даулары Заңгерлік кеңес Заңгер Адвокаттық кеңсе Қазақстан Қорғаушы Заң компаниясы