59-бапқа түсініктеме. Қазақстан Республикасының Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексін Әкімшілік құқық бұзушылықпен келтірілген зиянды өтеу  

     1. Мүліктік зиян келтірілген әкімшілік құқық бұзушылық туралы істі қарап отырған Судья әкімшілік жаза қолдану туралы мәселені шешкен кезде, егер оның мөлшері туралы дау болмаса, осындай зиянды бір мезгілде өндіріп алады.

     Әкімшілік құқық бұзушылықпен келтірілген мүліктік зиянның мөлшері туралы даулар азаматтық сот ісін жүргізу тәртібімен қаралады.

     2. Өзге уәкілетті органдар (лауазымды адамдар) қарайтын әкімшілік құқық бұзушылық туралы істер бойынша мүліктік зиянды өтеу кінәлі адам оны ерікті түрде өтеуден бас тартқан жағдайда азаматтық сот ісін жүргізу тәртібімен жүргізіледі.

     3. Іскерлік беделді қорғау немесе әкімшілік құқық бұзушылықпен келтірілген моральдық зиянды өтеу туралы талаптар Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексінде көзделген негіздер бойынша азаматтық сот ісін жүргізу тәртібімен қаралады.

     Әкімшілік құқық бұзушылық зиян келтірумен қатар жүруі мүмкін. ӘҚБтК 6-бабына сәйкес әкімшілік құқық бұзушылық туралы заңнаманың негізгі міндеттерінің бірі адамның, азаматтың және ұйымдардың заңды мүдделерін әкімшілік құқық бұзушылықтардан қорғау болып табылады.  

     ӘҚБтК-нің 40-бабының 4-бөлігіне сәйкес әкімшілік жаза мүліктік залалды өтеу құралы болып табылмайды. Осыған байланысты әкімшілік құқық бұзушылық туралы істі қарау кезінде судья, уәкілетті орган (лауазымды адам) анықтауға жататын мән-жайлардың қатарына әкімшілік құқық бұзушылық жасау кезінде зиянның болуы мәселесін зерттеу жатады. Бұл ретте залалды өтеу туралы мәселенің шешімі тиісті қаулы қабылданған және кінәлі әкімшілік жаза қолданылған жағдайларда ғана қаралатынын түсіну керек. Әкімшілік құқық бұзушылық туралы іс бойынша іс жүргізу тоқтатылған жағдайларда зиянды өтеу туралы мәселе қаралмайды.

     1 бөлім. Жәбірленуші үшін құқық бұзушыны әкімшілік жауапкершілікке тарту және оған жаза тағайындау түріндегі әкімшілік құқық бұзушылық туралы істі қарау нәтижесі жиі маңызды емес екені анық. Сонымен бірге, әрбір жәбірленушінің өзіне Әкімшілік құқық бұзушылық келтірген зиянның орнын толтыруға құқығы бар және әдетте оны алғысы келеді. Сондықтан жасалған әкімшілік құқық бұзушылық нәтижесінде залал келтірілген жәбірленушінің құқықтарын қорғау мақсатында, оның ішінде. Түсініктеме берілген баптың 1-бабында судья әкімшілік құқық бұзушылық туралы істі қарап, дау болмаған кезде бір мезгілде әкімшілік жаза қолдану туралы мәселені шешкен кезде мүліктік зиянды өтеу туралы мәселені шешуге құқылы екендігі туралы ереже бекітілген. Бұл процедуралық үнемдеуге ықпал етеді.  

     Бұл ретте, осы мәселені шеше отырып, судья әкімшілік құқық бұзушылық пен мүліктік залал, оны келтірудегі адамның кінәсі, залалдың мөлшері, оның кімге келтірілгені және т.б. арасындағы себептік байланысты белгілеуге міндетті.  

     Сонымен қатар, мүліктік зиянның мөлшері туралы дау болған жағдайда, ол азаматтық сот ісін жүргізу тәртібімен қаралады.

     Әкімшілік құқық бұзушылық жасау нәтижесінде жәбірленушіге келтірілген мүліктік зиян (мысалы, жол қозғалысы ережелерін бұзу салдарынан автомобильдің зақымдануы) негізінен елеусіз (ұсақ) залал болып табылады, бұл іс жүзінде қоғамдық қауіптің болмауымен негізделген. Әкімшілік құқық бұзушылық туралы іс бойынша шешім қабылдаған кезде залалды бағалау көбінесе өте маңызды, өйткені бірқатар құқық бұзушылықтар үшін мүліктік залалдың құны теріс қылықтарды қылмыстық қол сұғушылықтардан ажыратуға негіз болып табылады.

     Түсініктеме берілген баптың 2-бөлігі кінәлі адам уәкілетті органдар (лауазымды адамдар) қарайтын әкімшілік құқық бұзушылық туралы істер бойынша оны ерікті түрде өтеуден бас тартқан жағдайда, мүліктік зиянды тек қана азаматтық сот ісін жүргізу тәртібімен өтеуді көздейді. Мұнда заң шығарушы парасаттылық принципін басшылыққа алды. Ерікті өтеуден бас тарту зиянның көлеміне немесе өтеу шарттары мен көлеміне қатысты даудың болуы ретінде түсіндіріледі. Тиісінше, мұндай даулар азаматтық сот ісін жүргізу тәртібімен қаралуға тиіс.

     Қаралып отырған баптың 3-бөлігі әкімшілік құқық бұзушылықпен адамға келтірілген моральдық зиянды өтеу және іскерлік беделді қорғау туралы мәселені реттейді, мұндай мәселе Азаматтық кодексте көзделген негіздер бойынша азаматтық сот ісін жүргізу тәртібімен ғана қаралады. Бұл ретте аталған мәселелер ҚР Жоғарғы Сотының "Соттардың моральдық зиянды өтеу туралы заңнаманы қолдануы туралы" 2015 жылғы 27 қарашадағы № 7 және 1992 жылғы 18 желтоқсандағы Нормативтік қаулыларымен реттеледі. N 6 "сот практикасында жеке және заңды тұлғалардың ар-намысын, қадір-қасиетін және іскерлік беделін қорғау туралы заңнаманы қолдану туралы".

     ҚР Азаматтық кодексінің 951-бабының 1-тармағына сәйкес моральдық зиян-бұл жеке мүліктік емес игіліктер мен жеке тұлғалардың құқықтарын бұзу, кемсіту немесе айыру, оның ішінде моральдық немесе физикалық азап шегу (қорлау, тітіркену, депрессия, ашу, ұят, үмітсіздік, физикалық ауырсыну, кемшілік, ыңғайсыздық және т. б.).) жәбірленушіге өзіне қарсы жасалған құқық бұзушылық нәтижесінде, ал ол осындай құқық бұзушылық нәтижесінде қайтыс болған жағдайда – оның жақын туыстары, жұбайы (зайыбы).  

     Іскерлік бедел деп адамның іскерлік (өндірістік, кәсіби) қадір-қасиетін қоғамдық пікірмен тұрақты оң бағалау түсініледі.

     Оң іскерлік бедел контрагенттердің оның иесіне деген оң көзқарасымен, оған деген сенімімен және ынтымақтастықтың оң нәтижесіне деген сенімділігімен байланысты. Теріс іскерлік бедел оның иесінің экономикалық айналымдағы жағдайының тұрақсыздығын, контрагенттер тарапынан оған сенімсіздікті көрсетеді.

Қазақстан Республикасының Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексіне ғылыми-практикалық түсініктеме (мақала) авторлық ұжымнан:

     Бачурин Сергей Николаевич, з.ғ. к., доцент - 48-тарау (Е. М. Хакимовпен бірлесіп жазған);

     Ғабдуалиев Мереке Трекович, з.ғ. к. – 11, 21, 22, 23-тараулар;

     Жүсіпбекова Айнұр Маратқызы, з.ғ. м. – 13-тарау (а. в. Карпекинмен бірлесіп жазған); 33, 39-тараулар (О. Т. Сейтжановпен бірлесіп жазған);  

     Карпекин Александр Владимирович, з.ғ. к., доцент - 13 тарау (А. М. Жүсіпбековамен бірлесіп жазған);

     Корнейчук Сергей Васильевич-2 тарау; 6 тарау (О. Т. Сейтжановпен, Е. М. Хакимовпен бірлесіп жазған); 8 тарау; 25 тарау (е. м. Хакимовпен бірлесіп жазған); 457-470, 488, 488-1, 491-506 баптар; 28, 30, 52 тараулар;

     Корякин Илья Петрович, з.ғ. д., профессор-49 тарау;

     Кысықова Гүлнара Бауыржанқызы, з.ғ. к. - 20 тарау;

     Омарова Ботагөз Акимгереевна, з.ғ. к. – 17 тарау; 18 тарау (Б. А. Парманқұловамен бірлесіп жазған); 26, 31 тараулар; 32 тарау (Б. А. Парманқұловамен бірлесіп жазған);

     Парманқұлова Баян Асханбайқызы - 18-тарау (Б. А. Омаровамен бірлесіп жазған); 19, 32-тараулар (Б. А. Омаровамен бірлесіп жазған); 43-тарау (А. С. Тукиевпен бірлесіп жазған);  

     Подопригора Роман Анатольевич, з.ғ. д., профессор-24 тарау, 489, 489-1, 490 баптар;

     Порохов Евгений Викторович, з.ғ. д. - 14, 15, 16, 29-тараулар, 471-475-баптар;

     Сейтжанов Олжас Теміржанұлы, з.ғ. к., доцент, – 4-тарау; 5-тарау (Е. М. Хакимовпен бірлесіп жазған); 6-тарау (С. В. Корнейчукпен, Е. М. Хакимовпен бірлесіп жазған); 9-тарау; 10-тарау (В. В. Филин Б. Е. Шаймерденовпен бірлесіп жазған); 33-тарау (А. М. Жүсіпбековамен бірлесіп жазған); 36-тарау (б. е. Шаймерденовпен бірлесіп жазған); 39-тарау (А. М. Жүсіпбековамен бірлесіп жазған);

     Смышляев Александр Сергеевич, PhD докторы. – 38, 40, 42, 43-1-тараулар (А. С. Тукиевпен бірлесіп жазған); 44-тарау;

     Тукиев Аслан Сұлтанұлы – з.ғ. к., доцент-1, 3, 35 тараулар; 38, 40, 42 тараулар (А. С. Смышляевпен бірлесіп жазған); 43 тарау (Б. А. Парманқұловамен бірлесіп жазған); 43-1 тарау (А. С. Смышляевпен бірлесіп жазған); 44-1 тарау (бірге жазған Шипп Д. А.); 45-тарау; 46 (бірге жазған Шипп Д. А.); 47-тарау;  

     Филин Владимир Владимирович, з.ғ. к., доцент - 10 тарау (О. Т. Сейтжановпен, Б. Е. Шаймерденовпен бірлесіп жазған);  

     Хакимов Ержан Маратұлы, м. з. н. - 5-тарау (О. Т. Сейтжановпен бірлесіп жазған); 6-тарау (О. Т. Сейтжановпен бірлесіп жазған, С. В. Корнейчук); 7-тарау; 25-тарау (С. В. Корнейчукпен бірлесіп жазған); 34, 41-тараулар; 48-тарау (бірлесіп жазған С. Н. Бачуринмен); 53-тарау;

     Шаймерденов Болат Ерденұлы, з.ғ. м., – 10-тарау (О. Т. Сейтжановпен, В. В. Филинмен бірлесіп жазған); 12-тарау; 476-487, 507-509-баптар; 36-тарау (О. Т. Сейтжановпен бірлесіп жазған); 37, 50, 51-тараулар.  

     Шипп Денис Алексеевич-44-1, 46 тараулар (А. С. Тукиевпен бірлесіп жазған).

Актінің өзгертілген күні: 01.01.2020 актінің қабылданған күні: 01.01.2020 қабылданған орны: 1000500000000 актіні қабылдаған Орган: 103001000000 қолданылу аймағы: 10000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000: 029000000000 / 028000000000 / 029002000000 / 028004000000 / 029001000000 / 026000000000 / 001000000000 / 001008000000 / 030000000000 акт нысаны: COMM / code заңды күші: 1900 акт тілі: rus  

Назар аударыңыз!  

«Заң және Құқық» адвокаттық кеңсесі, бұл құжаттың жалпылама екендігіне және нақты сіздің жағдайыңыздың талаптарына сәйкес келмеуі мүмкіндігіне көңіл бөлуіңізді сұрайды. Біздің заңгерлер сіздің нақты жағдайыңызға сәйкес келетін кез келген құқықтық құжатты әзірлеп көмектесуге дайын.  

Қосымша ақпарат алу үшін Заңгер/Адвокат телефонына хабарласуыңызға болады: +7 (708) 971-78-58; +7 (700) 978 5755, +7 (700) 978 5085.    

Адвокат Алматы Заңгер Қорғаушы Заң қызметі Құқық қорғау Құқықтық қөмек Заңгерлік кеңсе Азаматтық істері Қылмыстық істері Әкімшілік істері Арбитраж даулары Заңгерлік кеңес Заңгер Адвокаттық кеңсе Қазақстан Қорғаушы  Заң компаниясы