210-бапқа түсініктеме. Қазақстан Республикасы Азаматтық кодексінің үлестік меншік құқығындағы үлестерді айқындау
Түсініктеме берілген баптың 1-тармағы қатысушылардың ортақ үлестік меншіктегі үлестерінің теңдігі презумпциясын белгілейді. Егер қатысушылардың үлестік меншіктегі үлестерінің мөлшері заң актілерімен немесе ортақ үлестік меншіктің барлық қатысушыларының келісімімен айқындалмаса, бұл болжам қолданылады.
Шындығында, қатысушылардың ортақ үлестік меншік құқығындағы үлестері жиі тең емес. Үлестердің мұндай теңсіздігі заң актілерінде де, ортақ меншікке қатысушылардың келісімдерінде де көзделеді. Мысалы, тұрғын үй қатынастары туралы Заңның 31-бабының 3-тармағына сәйкес, егер меншік иелерінің келісімінде өзгеше көзделмесе, ортақ мүліктегі кондоминиумдағы үй-жайлардың әрбір меншік иесінің үлесінің мөлшері бөлек (жеке) меншіктегі тұрғын үй-жайлардың пайдалы алаңының бүкіл үйдің жалпы алаңына қатынасымен анықталады. Бұдан әрі, өсиет бойынша мұрагерлік кезінде мұрагер өсиет бойынша бөлінбейтін мүліктегі мұрагерлердің үлестерін айқындауға құқылы, ал Мұрагер заң бойынша немесе өсиет бойынша өзінің мұра үлесінен басқа мұрагердің пайдасына бас тарта алады, осылайша мұрагерлік бөлінбейтін мүлікке меншік құқығындағы үлесі басқа мұрагерлерден өзгеше болуы мүмкін.
Ортақ үлестік меншік құқығындағы үлестердің теңсіздігі оның қатысушыларының келісімімен де белгіленуі мүмкін. Мысалы, ортақ үлестік меншікке үй сатып алған бірнеше азамат олардың әрқайсысының үлестік мөлшері туралы келісе алады. Ерлі-зайыптылар неке шартында некеде сатып алынған мүлікке ортақ үлестік меншікті және осы мүлікке үлестік меншік құқығындағы үлестердің теңсіздігін белгілей алады. Бірлескен қызмет туралы шартқа қатысушылар өздерінің ортақ мүлкіне ортақ үлестік меншік құқығында тең емес үлестерді белгілей алады (АК 230-бабы).
Ортақ үлестік меншікке қатысушылардың құрамы, олардың осы мүлікті ұлғайтуға немесе жақсартуға қатысу дәрежесі өзгеруі мүмкін, бұл үлестік қатынастардың өзгеруіне әкеледі. Қатысушылардың ортақ үлестік меншік құқығындағы үлестерін өзгертудің басқа себептері де бар. Сондықтан, түсініктеме берілген баптың 2-тармағында үлестік меншіктің барлық қатысушыларының әрқайсысының ортақ мүлікті құруға және өсіруге қосқан үлесіне байланысты ортақ меншік құқығындағы олардың үлестерін анықтау және өзгерту тәртібін белгілеу мүмкіндігі қарастырылған. Ортақ меншікке қатысушылар мұндай келісімді ортақ меншікті құру кезінде де, оның өмір сүру кезеңінде де жасай алады.
Конституция Заң Кодекс Норматив Жарлық Бұйрық Шешім Қаулы Адвокат Алматы Заңгер Қорғаушы Заң қызметі Құқық қорғау Құқықтық қөмек Заңгерлік кеңсе Азаматтық істері Қылмыстық істері Әкімшілік істері Арбитраж даулары Заңгерлік кеңес Заңгер Адвокаттық кеңсе Қазақстан Қорғаушы Заң компаниясы
Түсініктеме Қазақ мемлекеттік заң университетінің Жеке құқық ғылыми-зерттеу орталығының ғылыми-практикалық зерттеулер бағдарламасы аясында дайындалды.
Қазақстан Республикасы Азаматтық кодексінің жобасын дайындау жөніндегі жұмыс тобының жетекшісі Қазақстан Республикасы Ғылым Академиясының корреспондент-мүшесі, профессор М. К. Сүлейменов
Басшының орынбасары профессор Басин Ю. г.
