28-бапқа түсініктеме. Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің ҚР ҚК қылмысқа қатысушыларының түрлері
1. Ұйымдастырушы, арандатушы және көмекші қылмыстың орындаушымен бірге қатысушылары болып танылады.
2. Қылмысты тікелей жасаған не оны жасауға басқа адамдармен (бірлесіп орындаушылармен) бірлесіп тікелей қатысқан адам, сондай-ақ жасына, ақыл-есінің дұрысолнстігіне немесе осы Кодексте көзделген басқа да мән-жайларға байланысты қылмыстық жауаптылыққа жатпайтын басқа адамдарды пайдалану арқылы, сол сияқты абайсызда әрекет жасаған адамдарды пайдалану арқылы қылмыс жасаған адам орындаушы деп танылады.
3. Қылмыс жасауды ұйымдастырған немесе оның орындалуына басшылық жасаған адам, сол сияқты ұйымдасқан қылмыстық топты немесе қылмыстық қоғамдастықты (қылмыстық ұйымды) құрған не оларды басқарған адам ұйымдастырушы деп танылады.
4. Басқа адамды сендіру, пара беру, қорқыту немесе басқа тәсілмен қылмыс жасауға еңкейткен адам айдап салушы деп танылады.
5. Қылмыс жасауға кеңестермен, нұсқаулармен, ақпарат, қылмыс жасау құралдары немесе құралдарын берумен не қылмыс жасауға кедергілерді жоюмен жәрдемдескен адам, сондай-ақ қылмыскерді, қылмыс жасау құралдарын немесе өзге де құралдарын, қылмыс іздерін не Қылмыстық жолмен алынған заттарды жасыруға алдын ала уәде берген адам, сол сияқты қылмыс жасауға алдын ала уәде берген адам көмекші деп танылады мұндай заттар.
Қылмыстық құқық адамның жауапкершілік дәрежесі туралы мәселенің шешімін басқа адамдармен бірлесіп жасалған қылмыста атқаратын функциясына сөзсіз тәуелді етпейді. Жауапкершілікті даралау міндеті басқаша шешіледі: қатысушылардың түрлерін анықтау, яғни әр қатысушының қылмыстық іс-әрекетінің белгілерін жалпы түрде ашу арқылы қылмыстық құқық сотқа кез-келген қатысушының іс-әрекетінің сипатын және белгілі бір қылмыс жасаған кезде оның қызметінің әлеуметтік қауіптілік дәрежесін анықтауға мүмкіндік береді.
Қатысушылардың әрқайсысы ортақ іске өз үлесін қосады, яғни.оған қатысу үлесі бар. Нақты қылмыс құрамының объективті жағын тек орындаушы орындайды.
Екі және одан да көп адамның қылмыс жасауға қатысу сипаты мен дәрежесі бойынша заң шығарушы қатысушылардың төрт түрін анықтайды: Орындаушы, ұйымдастырушы, арандатушы және көмекші. Бұл жағдайда қатысу сипаты деп белгілі бір адам жасаған әрекеттердің сапалық жағын, яғни адамның әлеуметтік қауіпті әрекеті нақты көрсетілген нәрсені түсіну керек. Қатысу дәрежесі деп әр қатысушының өздері белгілеген қылмыстық нәтижеге қол жеткізудегі нақты рөлі түсініледі.
ҚР ҚК 28-бабының 1-бөлімінде ұйымдастырушы, арандатушы, көмекші, заң шығарушы қылмыстың орындаушымен қатар қатысушылары болып танылатынын анықтап, осылайша қатысудың акцессорлық сипатын бекітті. Қатысудың акцессорлық теориясының мазмұны-қатысудың негізгі фигурасы-Орындаушы. Орындаушысыз ешқандай серіктестік туралы айтуға болмайды, ал ұйымдастырушысыз, көмекшісіз, қоздырғышсыз бұл мүмкін (мысалы, екі немесе одан да көп орындаушылардың болуымен сипатталатын қылмыс жасау, алдын-ала сөз байласпай адамдар тобы).
Орындаушы өз іс-әрекетін бастағанға дейін ұйымдастырушының, арандатушының, көмекшінің әлеуметтік қауіпті әрекеттерін серіктестік ретінде анықтау мүмкін емес.
Ұйымдастырушы, арандатушы, көмекші орындаушыдан өздері қалаған қылмысты жасауға қол жеткізе алмаған жағдайларда, қылмысқа қатысу емес, қасақана қылмыс жасау сатылары институты орын алады. Қатысушылардың түрлерін анықтау-олардың әрқайсысының жеке рөлін анықтау. Қылмысты тікелей жасаған не оны жасауға басқа адамдармен (бірлесіп орындаушылармен) бірлесіп тікелей қатысқан адам, сондай-ақ қылмысты жасына, ақылсыздығына немесе ҚР Қылмыстық кодексінде көзделген басқа да мән-жайларға байланысты қылмыстық жауаптылыққа жатпайтын басқа адамдарды пайдалану арқылы, сол сияқты абайсызда әрекет жасаған адамдарды пайдалану арқылы жасаған адам орындаушы деп танылады (ҚК 28-бабының 2-бөлігі).
Қылмысты орындаушы қылмыстық заңның жалпы талаптарына да сәйкес келуі керек - есі дұрыс және қылмыстық жауапкершілік туындауы мүмкін жасқа толған, сондай-ақ Ерекше бөлімнің нақты құрамдарының арнайы талаптарына, яғни қылмыстың арнайы субъектісінің қажетті белгілеріне ие болуы керек. Басқаша айтқанда, бірлескен қызметке қатысушы орындаушы тек жеке Орындаушының барлық белгілері бар адам бола алады.
Орындаушылардың іс-әрекеттері Орындаушы орындаған қылмыстың құрамын көздейтін ҚК бабы бойынша тікелей сараланады. Бұл ережеден бірнеше орындаушы болған кезде ерекшеліктер болуы мүмкін. Мұндай жағдайларда олардың іс-әрекеттерін баптың сол нормасы, бөлігі бойынша саралау міндетті емес. Мысалы, бір орындаушы кісі өлтіруді бірінші рет, ал екіншісі екінші рет жасады. Біріншісінің әрекеттері ҚК 96-бабының 1-бөлігі бойынша сараланады, ал екіншісінің әрекеттері баптың 2-бөлігінің "н" тармағында көзделген белгілерге жатады. ҚК 96, егер ол бұрын кісі өлтіргені үшін сотталған болса (ҚК 97-100-баптарында көзделген әрекеттерді қоспағанда).
Егер қылмыс жасауға бір орындаушы қатысса, ал басқа адамдар ұйымдастырушы, арандатушы немесе көмекші ретінде қатысса, онда Орындаушының іс-әрекеттері, басқа да саралау белгілерінің болуына байланысты, осы қылмыс үшін жауапкершілікті көздейтін баптың тиісті тармақтары, бөліктері бойынша, ал басқа қатысушылардың іс - әрекеттері-28-бапқа сілтеме жасай отырып, тікелей саралануы тиіс. ҚК. Тікелей орындау мен бірлесіп орындаудан басқа, заң шығарушы адам қылмыс жасау үшін пайдаланған кезде орташа орындау деп аталатын тағы бір түрді ажыратады:
1) есі дұрыс емес адамдар;
2) қылмыстық жауаптылық жасына толмаған адамдар және 3) абайсызда әрекет еткен адамдар. Сонымен бірге, қылмысты орындау деп қылмыстың құрамын құрайтын әрекеттерді тікелей жасау және осы мақсатта әртүрлі заттарды, құрылғыларды, механизмдерді және т.б. пайдалану ғана емес, сонымен қатар жануарларды және тіпті адамдарды орташа деп аталатын себептермен пайдалану, яғни адамдарды қылмыс құралы ретінде пайдалану деп түсіну керек.
Сонымен, есі дұрыс емес адамдарды қандай да бір қылмыс жасау үшін пайдаланатын (болып жатқан оқиғаға есеп бермейтін және өз іс-әрекеттеріне басшылық жасамаған - ҚК-нің 16-бабы); ҚК-нің 15-бабының 2-бөлігіне сәйкес қылмыстық жауаптылық туындайтын жасқа толмаған адамдарды пайдаланатын (мысалы, кәмелетке толмағандарды пайдалану кезінде) адам қылмысты орындаушы деп танылады 14 жасқа толмаған жасөспірімдер).
Бұл ереже 2003 жылғы 11 шілдедегі" жымқыру туралы істер бойынша сот практикасы туралы " нормативтік қаулысында бекітілген (елшісінен бастап). изм. және қосымша), онда ҚР Жоғарғы Соты 10-тармақта "осы қылмыс үшін қылмыстық жауаптылық туындайтын жасқа толмаған адаммен не есі дұрыс емес деп танылған адаммен бірге қасақана жасалған алдын ала сөз байласу бойынша адамдар тобы жасаған іс-әрекет ретінде бағалауға болмайды. Мұндай жағдайларда қылмыс субъектісі деп танылған адамды жымқыруды орындаушы деп тануға тиіс және бұдан басқа, оған негіздер болған кезде оның іс-әрекеттері қосымша ҚК-нің 131-бабы бойынша кәмелетке толмағанды қылмыстық әрекетке тарту ретінде саралануы тиіс.
Заңда арнайы субъект көзделген қылмыстарда орташа зиян келтіру мүмкін емес. Мұнда қылмыстың арнайы субъектісінің белгілері болмауына байланысты адамды орындаушы ретінде қылмыстық жауапкершілікке тартуға болмайтын жағдайларды түсіну керек. Өз қолымен азаптау деп аталатын жағдайда орташа зиян келтіру мүмкін емес (қашу).
Қылмыс жасауды ұйымдастырған немесе оның орындалуына басшылық жасаған адам, сол сияқты ұйымдасқан қылмыстық топты немесе қылмыстық қоғамдастықты (қылмыстық ұйымды) құрған не оларды басқаратын адам (ҚК 28-бабының 3-бөлігі) ұйымдастырушы деп танылады. Ұйымдастырушы-бірлескен қылмыстық іс-әрекеттің ең қауіпті қатысушысы.
Қылмыстық қоғамдастық ұйымдастырушысының қызметі белгілі бір белгілермен сипатталады. Ұйымдастырушы қылмыстық қоғамдастық құрудың бастамашысы бола отырып, ең алдымен адамдарды оған қатысуға итермелейді, басқа қатысушылардың күш-жігерін қылмыстық нәтижеге жетуге бағыттайды, оларды біріктіреді, белгілі бір корпоративті тәртіпті өзінің беделінің күшімен және басқа әдістермен қолдайды, ұйым мүшелері арасындағы байланыс нысандарын дамытады, яғни қылмыстық ұйым құрады. Ұйымдастырушы қылмыстық іс-әрекеттің жоспарын жасайды, оны жүзеге асыру тәсілін белгілейді, рөлдерді қоғамдастық мүшелері арасында бөледі, яғни ұйымның қылмысты дайындау жөніндегі қызметіне басшылық жасайды. Ұйымдастырушы өз қызметі арқылы серіктестердің қылмыстық Күшін, олардың қауіптілігін арттырады. Соңында, ұйымдастырушы ұйым мүшелерін қылмыстық қол сұғушылықтарды жүзеге асыру кезінде тікелей басқарады.
Адамды ұйымдастырушы деп тану үшін оған ұйымдастырушылық қызметтің барлық аталған түрлерін жүзеге асырудың қажеті жоқ, керісінше, олардың кез-келгенін жүзеге асыру жеткілікті.
Ұйымдастырушылық қызмет қылмыстық қоғамдастық шеңберінде де, жеке қылмыстар жасау кезінде де мүмкін. Ұйымдастырушылық қызмет әрқашан қылмыстық ниетпен жүзеге асырылады. Ұйымдастырушы топтың мақсаттарын, оларға қол жеткізу әдістерін түсінеді, оның қызметінің нәтижесінде қылмыстар жасалатынын болжайды және мұны қалайды.
Ұйымдасқан топты немесе қылмыстық қоғамдастықты (қылмыстық ұйымды) құрған не оларды басқаратын адам, егер олар оның ниетімен қамтылған болса, ҚР ҚК 235-бабының 1 немесе 2-бөлігінде көзделген жағдайларда, сондай-ақ ұйымдасқан топ немесе қылмыстық қоғамдастық (қылмыстық ұйым) жасаған барлық қылмыстар үшін оларды ұйымдастырғаны және басшылық еткені үшін қылмыстық жауаптылыққа жатады. Ұйымдасқан топтың немесе қылмыстық қоғамдастықтың (қылмыстық ұйымның) басқа қатысушылары ҚР Қылмыстық кодексінің Ерекше бөлігінің тиісті баптарында көзделген жағдайларда осы қылмыстарға қатысқаны үшін, сондай-ақ олар дайындауға немесе жасауға қатысқан барлық қылмыстар үшін қылмыстық жауаптылықта болады (ҚК 31-бабының 5-бөлігі). Бұл ретте ҚК-нің Ерекше бөлігінің тиісті бабы бойынша біліктілік ҚК-нің 28-бабына сілтеме жасай отырып, ұйымдастырушы (басшы) бір мезгілде жасалған қылмыстың тең қатысушысы болған жағдайларды қоспағанда жүзеге асырылады.
ҚК-нің 31-бабының 6-бөлігіне сәйкес ерекше бөлімнің баптарында көзделмеген жағдайларда ұйымдасқан топ құру ол жасау үшін құрылған қылмыстарға дайындалғаны үшін қылмыстық жауаптылыққа әкеп соғады. Банда немесе қылмыстық қоғамдастық жасаған қылмыстарға тікелей қатысқан ұйымдастырушының не Банда немесе қылмыстық қоғамдастық басшысының әрекеттері ҚК-нің 235-бабының 3-бөлігі немесе 237-бабының 2-бөлігі бойынша қосымша саралауға жатпайды (ҚР Жоғарғы Сотының "Соттардың бандитизм үшін жауапкершілік туралы заңнаманы және қатысуда жасалған басқа да қылмыстарды қолдануының кейбір мәселелері туралы" нормативтік қаулысының 15-тармағы"21.06.2001 ж.). ҚР Жоғарғы Сотының 2001 жылғы 21 маусымдағы аталған нормативтік қаулысының 16-тармағына сәйкес, Банда немесе қылмыстық қоғамдастық жасаған қылмыстарға қатысқан адам осы қылмысқа қатысушы болып табылатынын түсінген жағдайларда ҚК-нің 235-бабының 3-бөлігі немесе 237-бабының 2-бөлігі бойынша тиісінше жауапты болады. Егер адам қылмыстық білімнің бар екендігі туралы білмесе, ол тек өзі қатысқан қылмыс үшін жауап береді. Осы қағидалар бойынша аталған адамдардың жасалған қылмыстарға қатысты әрекеттері "ұйымдасқан топтың қылмыс жасауы"біліктілік белгісі бойынша сараланады. Басқа адамды сендіру, пара беру, қорқыту немесе басқа тәсілмен қылмыс жасауға еңкейткен адам (ҚК 28-бабының 4-бөлігі) айдап салушы деп танылады. Орындаушыны қылмыс жасауға итермелей отырып, арандатушының өзі оған қатыспайды. Оны тікелей жасауға қатысатын қылмысқа итермелеуді (бастамашыны) біріктіретін адам орындаушы ретінде жауапқа тартылады, ал оның қылмыс жасауға итермелеу жөніндегі әрекеттері оның қылмыс жасауға қатысу дәрежесін сипаттайтын нақты мән-жайлар ретінде бағаланады.
Арандатушылық, ең алдымен, Орындаушының белгілі бір қылмыс жасауға деген шешімін оятуға бағытталған осындай әрекеттің жасалуымен сипатталады. Арандату әрқашан іс-әрекетте болады. Белгілі бір жағдайларда әрекетсіздік қылмыс жасауға ықпал етуі мүмкін және осылайша көмекке сілтеме жасайды, бірақ әрекетсіздікпен қылмыс жасауға көндіруге болмайды. Әрекетсіздіктің артында орындаушының қылмыстық шешімін беделді мақұлдау жасырылған және қылмыстық әрекеттің тағдыры әрекетсіздіктің жағдайына байланысты болған жағдайда да, оның "жоқ" дегеннің өзі қылмысты жүзеге асыруға кедергі болатын кедергі болып табылады, біз тек интеллектуалды көмек туралы - қылмыс жасауға деген шешімді нығайту туралы айтуға болады, бірақ арандату туралы емес.
Арандатушының іс-әрекетінің қылмысқа қатысушылардың бірлескен іс-әрекетінің түпкілікті нәтижесімен себепті байланысы арандатудың объективті белгілерінің қажетті шарты болып табылады. Қоздыру кезінде себептілік процесі өзінің бастапқы нүктесінде қоздырғыштың әрекетіне ие, басқаша айтқанда, себептілік қоздырғыштың Орындаушының еркі мен санасына әсер етуінен басталады. Бұл әсердің бірінші нәтижесі-Орындаушының белгілі бір қылмыс жасауға деген шешімі. Арандату кезінде себептілік процесін дамытудағы келесі буын-Орындаушы жасаған әрекет-қылмысты орындауға тікелей бағытталған әрекет немесе әрекетсіздік. Осылайша, арандатушының әрекеті мен белгілі бір әлеуметтік қауіпті нәтиже арасында себеп-салдарлық байланыс орнатылады, бұл арандатушының осы нәтиже үшін жауапкершілігінің объективті алғышарттарын құрайды. Арандатушының жауапкершілік дәрежесі оның басқа адамды қылмыс жасауға итермелеудегі рөлі қаншалықты маңызды болғанына байланысты.
Арандату-қылмыс жасауға итермелеу. Бұл дегеніміз, арандатушы қылмыстық жоспардың авторы бола ма, жоқ па, оны үшінші тұлғада қабылдағаны маңызды емес. Қылмыс жасауға итермелейтін әрекеттер әртүрлі болуы мүмкін: пара беру, қорқыту, өтініштер және т.б. Арандатушының қызметі Орындаушының белгілі бір немесе бірнеше қылмыс жасауға деген шешімін оятуға бағытталуы керек. Бір адамның екіншісіне теріс әсері, төмен сезімдерді, ұмтылыстарды және сол сияқты әрекеттерді қоздыру, белгілі бір жағдайларда тәуелсіз қылмыс үшін қылмыстық жауапкершілікке тартылуы керек.
Арандату әрқашан қасақана жасалады. Арандатушы өз әрекеттерінің әлеуметтік қауіпті сипатын және олардың салдарын болжайды. Ол Орындаушыны қылмыс жасауға итермелейді, оның әсерінен Орындаушының бұл туралы шешім қабылдағанын қалайды немесе саналы түрде мойындайды.
Қылмыс жасауға кеңестермен, нұсқаулармен, ақпарат, қылмыс жасау құралдары немесе құралдарын берумен не қылмыс жасауға кедергілерді жоюмен жәрдемдескен адам, сондай-ақ қылмыскерді, қылмыс жасау құралдарын немесе өзге де құралдарын, қылмыс іздерін не Қылмыстық жолмен алынған заттарды жасыруға алдын ала уәде берген адам, сол сияқты қылмыс жасауға алдын ала уәде берген адам көмекші деп танылады заттар (ҚК 28-бабының 5-бөлігі).
Орындаушыға көмек көрсете отырып, көмекші қылмыстық заңмен қорғалатын нақты қоғамдық қатынастарға қол сұғады және дәл осы жағдай оның жасаған іс-әрекетінің қоғамдық қауіптілігін анықтайды. Әр жағдайда, көмекшінің іс-әрекетінің қоғамдық қауіптілік дәрежесі, біріншіден, қол сұғуға ұшыраған қоғамдық қатынастардың сипатына, екіншіден, қылмыстық нәтижеге жету үшін көрсетілген көмектің мәніне байланысты.
Үлкен қауіп төндірмейтін қылмыс жасауға шамалы жәрдемдесу жәрдемдесу белгілерін тудырмайды. Бұл жерде ҚР ҚК-нің 9-бабының 2-бөлімінде бекітілген, бұл іс-әрекет немесе әрекетсіздік қылмыс болып табылмайтындығы, бірақ формальды түрде және ҚР ҚК-де көзделген қандай да бір іс-әрекеттің белгілері бар, бірақ маңыздылығына байланысты қоғамдық қауіп төндірмейтін, яғни зиян келтірмеген және жеке адамға зиян келтіру қаупін тудырған ережені келтіру орынды, қоғамға немесе мемлекетке.
Жәрдем көрсетудің заңнамалық анықтамасында қамтылған жәрдем көрсету тәсілдерінің тізбесі толық болып табылады. Көмек: кеңестер беру; нұсқаулар беру; қаражат беру; кедергілерді жою; жасыру туралы уәде беру: қылмыскерді, қылмыс жасау құралдары мен құралдарын, қылмыстың іздерін немесе қылмыстық жолмен алынған заттарды; осындай заттарды сатып алуға немесе сатуға уәде беру арқылы жүзеге асырылуы мүмкін.
Сонымен, алдын-ала, қылмыс жасамас бұрын, Орындаушыға оған кедергі жасамауға немесе ол туралы хабарлауға немесе қылмыстық жолмен алынған заттарды сатып алуға немесе сатуға уәде беру Орындаушының қылмыс жасауға деген шешімін күшейтеді. Бұл уәде қылмысты жүзеге асырудағы кедергілерді іс жүзінде жою бола отырып, көмек ретінде қарастырылуы керек.
ҚР Жоғарғы Соты Пленумының "Соттардың қылмыстық жаза тағайындау кезінде заңдылықты сақтауы туралы" 1999 жылғы 30 сәуірдегі қаулысының 29-тармағына сәйкес. соттың айыптау көлемі, кінә нысаны немесе сотталғанның қылмыс жасауға қатысуының нысаны туралы, жауаптылық пен жазаны ауырлататын мән-жайлардың болуы туралы тұжырымдарын қате деп тани отырып және осыған байланысты үкімге тиісті өзгерістер енгізе отырып (мысалы, айыптау эпизодын не бір немесе бірнеше ауырлататын мән-жайларды алып тастай отырып, адамды қылмысты бірлесіп орындаушы емес, көмекші деп тани отырып, сотталушының қылмыс жасауына оның іс-әрекеттерінде қылмысқа дайындалу немесе оған оқталу белгілері, аяқталған қылмыс емес), кассациялық немесе қадағалау сатысындағы сот сотталған адамға жазаны төмендету мүмкіндігі немесе қажеттілігі туралы мәселені талқылауға және қаулыда қабылданған шешімнің себептерін келтіруге тиіс.
Көмек көрсету тәсіліне байланысты көмек физикалық және интеллектуалды болуы мүмкін. Физикалық көмек-Орындаушыға қылмыс жасау үшін қажетті материалдық құралдарды беру немесе қылмысты жүзеге асырудағы кедергілерді жою, мысалы, кісі өлтіру немесе қарақшылық шабуыл жасау үшін қару беру, ұрлық жасау үшін көлік құралдарын беру және т. б.
Интеллектуалды көмек-бұл Орындаушыға қылмысқа ықпал ететін кеңестер мен нұсқаулар беру, мысалы, кісі өлтіру үшін қару-жарақ сатып алуға болатын нұсқаулар, ұрлау үшін қоймаға қалай ену керек және т.б., сондай-ақ Орындаушының қылмыс жасауға деген шешімін нығайту.
Зияткерлік көмек-бұл алдын-ала, қылмыс жасамас бұрын, қылмыскерді немесе қылмыстың іздерін жасыруға, дайындалып жатқан қылмыс туралы хабарламауға немесе оны жасауға кедергі жасамауға уәде беру. Орындаушыға алдын-ала уәде етілген баспана, жеткізбеушілік және рұқсат беру арқылы көмектесу дәл Орындаушының шешімін нығайтатын уәдеде болғандықтан, аталған адамдардың іс-әрекетінің мазмұны уәдеден кейінгі іс-әрекеттерден немесе әрекетсіздіктерден емес, уәде фактісінен тұрады. Уәдені орындамау - қылмыс жасағаннан кейін қылмыскерді паналаудан бас тарту, мысалы, жазаны анықтау кезінде ескерілуі мүмкін, бірақ қылмысқа қатысуды жоққа шығармайды.
Интеллектуалдық көмек тек белгілі бір әрекеттерді жасауда, физикалық - сонымен қатар әрекетсіздікте де көрінуі мүмкін (бұл арнайы құқықтық міндет жағдайында қылмыс жасауға кедергі келтіруге міндетті адам саналы түрде әрекетсіздікте болған және осылайша қылмыстық әрекетті жүзеге асыру жолындағы кедергіні жойған жағдайды білдіреді).
Бұл тек Орындаушының ғана емес, басқа да қатысушылардың: ұйымдастырушылардың, арандатушылардың және көмекшілердің қызметіне қатысты мүмкін. Арандату сияқты, жәрдемдесу тек белгілі бір қылмысқа қатысты болуы мүмкін. Бұл ретте, егер көмекшінің ұсынуында ол жәрдемдесетін қылмыс нақты емес белгілермен, ал жалпы алғанда, белгілі бір белгілермен сипатталса жеткілікті.
Көмекші өз әрекеттерімен оны жүзеге асырудың нақты мүмкіндігін жасай отырып, Орындаушыға қылмыс жасауға көмектеседі. Осылайша, көмекшінің әрекеті белгілі бір, әлеуметтік қауіпті әрекеттің басталуын тудыратын жалпы себеп-салдарлық қатарға қосылады. Көмекшінің қоғамға қауіпті нәтиже беруі ол үшін жауапкершіліктің объективті алғышарты болып табылады. Көмекшінің іс-әрекеті мен пайда болған қылмыстық нәтиже арасындағы себептік байланыстың болуын талап ету қылмыс жасауға қандай да бір жолмен байланысты, бірақ жасауға жәрдемдесу болып табылмайтын барлық әрекеттерді көмек көрсетуден, демек, қатысудан тыс қалдырады. Атап айтқанда, сондықтан алдын-ала уәде етілмеген баспана ретінде көмек ретінде қарастыруға болмайды. Адамды көмекші деп тану үшін осы адамның іс-әрекеті мен қылмысты орындаушы жасаған іс-әрекеттің арасындағы себеп-салдарлық байланысты ғана емес, сондай-ақ осындай жәрдемдесуге бағытталған ниеттің болуын да анықтау қажет. Қылмысты Орындаушыға абайсызда көмек көрсету көмек белгілерін тудырмайды.
Қазақстан Республикасының Еңбек сіңірген қайраткері, заң ғылымдарының докторы, профессор, Қазақстан Ұлттық Жаратылыстану ғылымдары академиясының академигі И. Ш. БОРЧАШВИЛИДІҢ Қазақстан Республикасының Қылмыстық Кодексіне 2007 жылғы түсініктемесі
Актінің өзгертілген күні: 02.08.2007 актінің қабылданған күні: 02.08.2007 қабылданған орны: жоқ актіні қабылдаған Орган: 180000000000 әрекет аймағы: 100000000000 норма шығарушы орган берген НҚА тіркеу нөмірі: 167 акт мәртебесі: new құқықтық қатынастар саласы: 028000000000 акт нысаны: COMM Заң күші: 1900 акт тілі: rus
Конституция Заң Кодекс Норматив Жарлық Бұйрық Шешім Қаулы Адвокат Алматы Заңгер Қорғаушы Заң қызметі Құқық қорғау Құқықтық қөмек Заңгерлік кеңсе Азаматтық істері Қылмыстық істері Әкімшілік істері Арбитраж даулары Заңгерлік кеңес Заңгер Адвокаттық кеңсе Қазақстан Қорғаушы Заң компаниясы
