488-бапқа түсініктеме. Қазақстан Республикасының Қылмыстық-процестік кодексі заңды күшіне енген соттың үкімін, қаулысын қайта қарау туралы өтінішхат, наразылық, ұсыныс беру тәртібі
Заңды күшіне енген сот актілерін қайта қарау туралы өтінішхат, наразылық, ұсыныс Қазақстан Республикасының Жоғарғы Сотына жазбаша түрде беріледі. Өтінішхатта, наразылықта, ұсынуда, осы Кодекстің 423-бабында санамаланған мән-жайлардан басқа, іс бойынша іс жүргізу кезінде қандай заң бұзушылықтарға жол берілгені және бұл бұзушылықтар шығарылған сот шешімдеріне қалай әсер еткені және осы Кодекстің 485-бабында санамаланғандардың қайсысы шағымданатын сот актісін қайта қарау үшін негіздер бар екені көрсетілуге тиіс. Өтініште оларды берген адамдардың қатысуымен немесе қатысуынсыз қарау туралы көрсетілуге тиіс.
Өтінішхатқа, наразылыққа, ұсынуға шағымданатын сот шешімдерінің көшірмелері және өтінішхат, наразылық, ұсыным дәлелдерінің негізділігін растайтын өзге де материалдар қоса берілуге тиіс.
Өзге мемлекеттік органдарға немесе қоғамдық ұйымдарға жолданған заңды күшіне енген үкімдерге, сот қаулыларына өтінішхаттар Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының іс жүргізуіне қабылданбайды.
Осы Кодекстің 493-бабында көзделген жағдайларды қоспағанда, заңды күшіне енген сот актілерін қайта қарау туралы өтінішхат, наразылық, ұсыныс беру олардың орындалуын тоқтата тұрмайды.
Өтінішхат не наразылық, ұсыныс берген адам сот отырысы басталғанға дейін өзінің өтінішхатын, наразылығын, ұсынымын өзгертуге не жаңа дәлелдермен толықтыруға құқылы. Бұл ретте прокурордың қосымша наразылығында немесе оның наразылықты өзгерту туралы өтінішінде, сондай-ақ осы Кодекстің 487-бабының екінші бөлігінде белгіленген үкімге шағымдану мерзімі өткеннен кейін берілген жәбірленушінің, жеке айыптаушының немесе өкілдердің қосымша өтінішхатында, егер мұндай талап бастапқы наразылықта, өтінішхатта болмаса, сотталған адамның жағдайын нашарлату туралы мәселе қойылмайды.
Істі қадағалау сатысында қарағанға дейін өтінішхатты, наразылықты, ұсынуды оларды берген адам кері қайтарып алуы мүмкін. Сотталған адам өзінің мүддесі үшін қорғаушысы немесе заңды өкілі берген өтінішті кері қайтарып алуға құқылы.
Наразылық білдірілуі, шағымдануы мүмкін сот шешімдерінің шеңберіне үкімдер, бірінші және апелляциялық сатылардағы соттардың қаулылары, сондай-ақ кассациялық сатылардағы қаулылар жатады.
Жоғарғы Соттың 2000 жылғы 28 сәуірдегі № 2 "қадағалау сатысындағы қылмыстық істер бойынша іс жүргізу тәртібі туралы" нормативтік қаулысында (пп. 22.23) қадағалау сатысындағы соттың заңды күшіне енген үкімдер мен шешімдердің заңдылығы мен негізділігі туралы тұжырымдары іс материалдарына негізделуге және істен тыс материалдарға негізделмеуге тиіс екендігі көрсетілген. Істі қадағалау тәртібімен қарайтын сот бұл туралы деректер іс материалдарында болса да, бірақ бірінші сатыдағы сот зерттемеген және ол үкімде анықталмаған немесе қабылданбаған фактілерді дәлелденген деп санауға құқылы емес. Үкім заңды күшіне енгеннен кейін пайда болған мән-жайлар қадағалау сатысы сотының қарауының нысанасы бола алмайды, өйткені олар бірінші сатыдағы сотта қаралмаған және қаралмауы мүмкін. Қадағалау сатысындағы сотқа істі дұрыс шешу үшін қажетті дәлелдемелердің болуын немесе болмауын белгілеу құқығы заңмен берілмеген. Шағымға, наразылыққа қоса берілген, іс үшін маңызы бар және соттардың материалдық және іс жүргізу заңдарын қолданудың қателігін куәландыратын қосымша материалдар, айыптаудың дәлелденуін, сотталған адамның кінәсінің рөлі мен дәрежесін және істің дұрыс шешілуіне әсер ететін басқа да мән-жайларды анықтау үшін соттар пайдаланған дәлелдемелердің дұрыстығы мен қатерсіздігін дәлелдейтін қосымша материалдар сот актілерінің күшін жоюға және істі жолдауға негіз бола алады жаңа сот қарауына арналған істер.
Заңды күшіне енген сот шешімдеріне шағымдануға, наразылық білдіруге байланысты олардың орындалуы, әдетте, тоқтатылмайды. Заң стандартты тәсілдегі іс бойынша ықтимал сот қателігі іс бойынша негізгі сот ісін жүргізу арқылы алынып тасталатындығына негізделеді, сот шешімі, сонымен қатар, апелляциялық, сондай-ақ кассациялық іс жүргізудің мәні болуы мүмкін. Алайда, ҚІЖК-нің 493-бабында Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының Төрағасы мен Қазақстан Республикасының Бас Прокуроры істі талап етумен бір мезгілде қадағалау тәртібімен тексеру үшін үкімнің, сот қаулысының орындалуын үш айдан аспайтын мерзімге тоқтата тұруға құқылы екендігі көзделеді.
Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының Қазақстан Республикасының қылмыстық іс жүргізу кодексіне түсініктемесі
Конституция Заң Кодекс Норматив Жарлық Бұйрық Шешім Қаулы Адвокат Алматы Заңгер Қорғаушы Заң қызметі Құқық қорғау Құқықтық қөмек Заңгерлік кеңсе Азаматтық істері Қылмыстық істері Әкімшілік істері Арбитраж даулары Заңгерлік кеңес Заңгер Адвокаттық кеңсе Қазақстан Қорғаушы Заң компаниясы
