610-бапқа түсініктеме. Көлік құралдары жүргізушілерінің адамдардың денсаулығына зиян келтіруге, көлік құралдарына немесе Қазақстан Республикасының Әкімшілік құқық бұзушылық туралы Кодексінің өзге де мүлкіне зиян келтіруге әкеп соққан Жол жүрісі қағидаларын бұзуы  

     1. Көлік құралдары жүргізушілерінің көлік құралдарына, жүктерге, жолдарға, жол және басқа да құрылыстарға немесе материалдық залал келтірген өзге де мүлікке зақым келтіруге әкеп соққан Жол жүрісі қағидаларын бұзуы, -

     жиырма айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде айыппұл салуға немесе көлік құралын басқару құқығынан алты айға дейінгі мерзімге айыруға әкеп соғады.

     2. Жәбірленушінің денсаулығына жеңіл зиян келтіруге әкеп соққан дәл осындай әрекет, -

     қырық айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде айыппұл салуға немесе тоғыз айға дейінгі мерзімге көлік құралын басқару құқығынан айыруға әкеп соғады.

     3. Осы баптың бірінші және екінші бөліктерінде көзделген, көлік құралын басқару құқығы жоқ не одан айырылған адам жасаған іс-әрекеттер, -

     алпыс айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде айыппұл салуға әкеп соғады.

     Жол қозғалысы қауіпсіздігін қамтамасыз ету саласындағы қоғамдық қатынастар құқық бұзушылықтың жалпы объектісі болып табылады. Жүргізушілер жол қозғалысы ережелерінде белгіленген міндеттерді сақтаған кезде туындайтын қоғамдық қатынастар құқық бұзушылықтың жалпы объектісі болып табылады.

     "Жол қозғалысы туралы" Заңға сәйкес, жол қозғалысының қауіпсіздігі деп оның қатысушыларының жол-көлік оқиғаларынан және олардың зардаптарынан, сондай-ақ жол қозғалысының экологиялық жағдайға, халықтың денсаулығына теріс әсерлерінен қорғалу дәрежесін көрсететін жол қозғалысының жай-күйі түсініледі.

     Осы баптың 1-бөлігінде көзделген құқық бұзушылықтың объективті жағы жол жүрісі қағидаларын бұзатын құқыққа қарсы іс-қимылдарда:

     1) көлік құралдарының, жүктердің, жолдардың, жол және басқа да құрылыстардың зақымдануы;

     2) материалдық залал келтірген өзге мүлікке зақым келтіру.

     Жоғарыда аталған жағымсыз салдарлар жол-көлік оқиғалары деп аталатын жол қозғалысы ережелерін өрескел бұзған жағдайларда пайда болады. ҚР 2014 жылғы 17 сәуірдегі "Жол қозғалысы туралы" Заңының 24-бабының негізінде жол оқиғаларына құқықтық анықтама берілді. Жол-көлік оқиғасы-көлік құралының жол бойымен жүру процесінде және оның қатысуымен туындаған, денсаулыққа зиян келтіруге, адамның өліміне, көлік құралдарының, құрылыстардың, жүктердің зақымдалуына не өзге де материалдық залалға әкеп соққан оқиға.

     Қазақстан Республикасының аумағында адамдар қаза тапқан және (немесе) жараланған, көлік құралдары, құрылыстар, жүктер бүлінген не өзге де материалдық залал келтірілген жол-көлік оқиғалары, сондай-ақ жол жүрісі саласындағы құқық бұзушылықтар, басқа да көрсеткіштер туралы мәліметтерді қамтитын Жол жүрісі жай-күйінің көрсеткіштерін есепке алудың және оның қауіпсіздігін қамтамасыз етудің бірыңғай мемлекеттік жүйесі жүзеге асырылады жол қозғалысының жай-күйін және оның қауіпсіздігін қамтамасыз ету жөніндегі қызметті көрсетеді.

     Зерттелетін норманың біліктілік ерекшеліктері "Қазақстан Республикасы Әкімшілік құқық бұзушылық туралы Кодексінің Ерекше бөлігінің нормаларын соттардың қолдануының кейбір мәселелері туралы"ҚР Жоғарғы Сотының 2017 жылғы 6 қазандағы № 7 Нормативтік қаулысымен түсіндірілді. ӘҚБтК-нің 610-бабында көлік құралын басқарған адамның жол жүрісі қауіпсіздігін қамтамасыз етудің белгіленген қағидаларын бұзуы нәтижесінде материалдық залалға не жәбірленушінің денсаулығына жеңіл зиян келтіруге әкеп соққан көлік құралдарына, жүктерге, жолдарға, жол және басқа да құрылыстарға немесе өзге де мүлікке зақым келген кезде әкімшілік құқық бұзушылық жасағаны үшін әкімшілік жауапкершілік көзделген. Жәбірленушінің денсаулығына орташа ауырлықтағы зиян келтіруге әкеп соққан дәл сол іс-әрекет ҚК-нің 345-бабына сәйкес қылмыстық жазаланатын іс-әрекет болып табылады.

     Егер көлік құралын басқарған жүргізуші жоғарыда көрсетілген құқыққа қайшы әрекеттердің нәтижесінде материалдық залал келтірумен қатар ауырлық дәрежесі бойынша денсаулыққа әртүрлі (жеңіл, ауырлығы орташа, ауыр) зиян келтірсе не өлім түрінде өзге де зардаптар туындаса, онда кінәлі адам 345, 346-баптардың тиісті бөлігі бойынша қылмыстық жауаптылыққа тартылуға тиіс ҚК әкімшілік жауапкершілікке тартылмай.

     Осы баптың 2-бөлігінде көзделген құқық бұзушылықтың объективті жағы жәбірленушінің денсаулығына жеңіл зиян келтіруге әкеп соққан Жол жүрісі қағидаларын бұзатын құқыққа қайшы әрекеттерде көрінеді.

     Жол-көлік оқиғасы кезінде жол жүрісі қағидаларының 2.1.8-тармағына сәйкес оған қатысы бар жүргізуші:

     1) көлік құралын дереу тоқтатуға (орнынан ұстамауға), авариялық жарық дабылын қосуға және авариялық тоқтату белгісін қоюға (жыпылықтайтын қызыл шам) оқиғаға қатысы бар заттарды жылжытпауға;

     2) зардап шеккендерге дәрігерге дейінгі медициналық көмек көрсету үшін ықтимал шаралар қолдануға, жедел медициналық көмек шақыруға, ал шұғыл жағдайларда зардап шеккендерді ілеспе жерге жіберуге, ал егер бұл мүмкін болмаса, өз көлік құралымен жақын жердегі емдеу мекемесіне жеткізуге, өзінің тегін, көлік құралының мемлекеттік тіркеу нөмірлік белгісін (жеке басын куәландыратын құжатты көрсете отырып немесе жүргізуші куәлігі және көлік құралына тіркеу құжаты) және оқиға орнына оралу.

     ҚР Жоғарғы Сотының 2017 жылғы 6 қазандағы № 7 нормативтік қаулысының 23-тармағының негізінде осы баптың 1 және 2-бөліктерінде көрсетілген салдарлар жиынтығы кезінде зерттелетін құқық бұзушылықтың біліктілік ерекшелігі түсіндірілді. Жүргізушінің іс-әрекетімен жәбірленушінің денсаулығына жеңіл зиян келтірумен қатар көлік құралдарына немесе өзге де мүлікке зақым келтіру түрінде материалдық залал келтірілген жағдайда, кінәлі адам 610-баптың екінші бөлігі бойынша ғана әкімшілік жауаптылыққа жатады.

     Кінәні дәлелдеу үшін құқық бұзушы жол-көлік оқиғасынан зардап шеккендерге медициналық куәландыру жүргізуі керек. "Сот сараптамасы органдарында сот сараптамалары мен зерттеулерін ұйымдастыру және жүргізу қағидаларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Әділет министрінің 2017 жылғы 27 сәуірдегі №484 Бұйрығының 56-параграфына сәйкес денсаулыққа жеңіл зиянның критерийлері:

     денсаулықтың бұзылуы деп белгілі бір жарақатқа немесе ауруға байланысты - ағзалардың анатомиялық тұтастығы немесе физиологиялық қызметі бұзылған кезде жергілікті және (немесе) жалпы сипаттағы клиникалық айқын ауыр өзгерістер анықталатын ағзаның жай-күйін түсіну керек

     жалпы еңбекке қабілеттіліктің тұрақты жоғалуы-бұл адамның біліктілігі жоқ жұмысты толық немесе ішінара орындау және өзіне-өзі қызмет көрсету қабілетінен айыратын функцияның (функциялардың) қайтымсыз жоғалуы.

     Егер жол-көлік оқиғасы нәтижесінде жәбірленушіге (ПММ) денсаулыққа орташа ауырлықтағы зиян келтірілсе, онда мұндай әрекетті ҚК-нің 345-бабы бойынша саралау керек. ҚК-нің 345 - бабының 1-бөлігінің диспозициясында " абайсызда адам денсаулығына орташа ауырлықтағы зиян келтіруге әкеп соққан автомобиль, троллейбус, трамвай не басқа да механикалық көлік құралын басқаратын адамның жол жүрісі немесе көлік құралдарын пайдалану ережелерін бұзуы.

     Осы баптың 3-бөлігінде көзделген құқық бұзушылықтың объективті жағы көлік құралын басқару құқығы жоқ не одан айырылған адамның осы баптың бірінші және екінші бөліктерінде көзделген жол жүрісі қағидаларын бұзатын құқыққа қарсы іс-қимылдарда көрсетіледі.

     Осы норма бойынша Әкімшілік құқық бұзушылықты саралау кезінде көлік құралдарын басқаруға құқығы жоқ жүргізушілер көлік құралын басқаруға құқығы жоқ жүргізушілерге теңестірілетінін атап өткен жөн. Бірақ егер жүргізуші көлік құралдарын басқаруға құқылы болса, бірақ өзімен бірге болмаса (мысалы, үйді ұмытып кетсе) ӘҚБтК-нің 610-бабының 3-бөлігінде көзделген құқық бұзушылық субъектісі болып табылмайды. Мұндай жағдайда құқық бұзушылық түсініктеме берілген баптың 1 немесе 2-бөлігі бойынша саралануы тиіс.

     ӘҚБтК-нің 610-бабының барлық бөліктерінде көзделген әкімшілік құқық бұзушылықтардың субъектісі Көлік құралдарын басқаратын адамдар болып табылады.

     Түсініктеме берілген мақаланың барлық бөліктеріндегі субъективті жағы кінәнің қасақана да, абайсыз түрімен де сипатталады.  

     Түсініктеме берілген бапта көзделген әкімшілік құқық бұзушылық туралы іс бойынша іс жүргізуді қарауға мамандандырылған аудандық және оларға теңестірілген әкімшілік соттардың судьяларының құқығы бар (ӘҚБтК 684-бабының 1-бөлігі ).

     ӘҚБтК-нің 610-бабы бойынша Әкімшілік құқық бұзушылық туралы хаттама жасауға өкілеттігі бар адамдар көлік құралын пайдалануға тыйым салу себептері жойылғанға дейін мемлекеттік тіркеу нөмірлік белгілерін алып қою арқылы көлік құралдарын пайдалануға тыйым салуға құқылы. Көлік құралын оны уақытша сақтау үшін арнайы алаңдарда, тұрақтарда немесе көліктік бақылаудың стационарлық бекетіне іргелес алаңдарда жеткізуді (эвакуациялауды) көлік құралының жүргізушісі ол болмаған кезде тоқтату немесе тұрақ қағидаларын бұзған жағдайларда, сондай-ақ жүргізушілер жолда қараусыз қалдырған көлік құралдарына, олардың орнын қашан белгілеу керек болса да қолдануға болады болу мүмкін емес (ӘҚБтК 797-бабының 1-бөлігінің 3-тармағы).

     Түсініктеме берілген бап бойынша Әкімшілік құқық бұзушылық туралы істер бойынша іс қозғауға құқығы бар:

     1 )Ішкі істер органдары (ӘҚБтК 804-бабының 1-бөлігінің 1-тармағы);

2 )ҚР Қарулы Күштерінің әскери полиция органдары жиындарға шақырылған әскери қызметшілер, әскери міндеттілер және Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің, басқа да әскерлері мен әскери құралымдарының Көлік құралдарын басқаратын адамдар жасаған құқық бұзушылықтар туралы (ӘҚБтК 804-бабының 1-бөлігінің 4-тармағы);

     3 )ҚР Ұлттық қауіпсіздік комитетінің әскери полиция органдары арнаулы мемлекеттік органдардың көлік құралдарын басқаратын адамдар жасаған құқық бұзушылықтар туралы (ӘҚБтК 804-бабының 1-бөлігі 5-т.);

     4) жиынға шақырылған әскери қызметшілер мен әскери міндеттілер жасаған құқық бұзушылықтар туралы ҚР Ұлттық ұланының әскери полиция органдары (ӘҚБтК 804-бабының 1-бөлігі 6-т.).

     ӘҚБтК-нің 812-бабының негізінде ӘҚБтК-нің 610-бөлігінің барлық бөліктерінде көзделген құқық бұзушылықтардың барлық құрамы бойынша көлік құралдарын есепке алу орны бойынша немесе әкімшілік құқық бұзушылық туралы іс бойынша іс жүргізіліп жатқан адамның тұрғылықты жері бойынша да қаралуы мүмкін. Кәмелетке толмағандардың, олардың ата-аналарының немесе оларды алмастыратын адамдардың әкімшілік құқық бұзушылықтары туралы істер оған қатысты әкімшілік құқық бұзушылық туралы іс жүргізіліп жатқан адамның тұрғылықты жері бойынша қаралады.

Қазақстан Республикасының Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексіне ғылыми-практикалық түсініктеме (мақала) авторлық ұжымнан:

     Бачурин Сергей Николаевич, з.ғ. к., доцент - 48-тарау (Е. М. Хакимовпен бірлесіп жазған);

     Ғабдуалиев Мереке Трекович, з.ғ. к. – 11, 21, 22, 23-тараулар;

     Жүсіпбекова Айнұр Маратқызы, з.ғ. м. – 13-тарау (а. в. Карпекинмен бірлесіп жазған); 33, 39-тараулар (О. Т. Сейтжановпен бірлесіп жазған);  

     Карпекин Александр Владимирович, з.ғ. к., доцент - 13 тарау (А. М. Жүсіпбековамен бірлесіп жазған);

     Корнейчук Сергей Васильевич-2 тарау; 6 тарау (О. Т. Сейтжановпен, Е. М. Хакимовпен бірлесіп жазған); 8 тарау; 25 тарау (е. м. Хакимовпен бірлесіп жазған); 457-470, 488, 488-1, 491-506 баптар; 28, 30, 52 тараулар;

     Корякин Илья Петрович, з.ғ. д., профессор-49 тарау;

     Кысықова Гүлнара Бауыржанқызы, з.ғ. к. - 20 тарау;

     Омарова Ботагөз Акимгереевна, з.ғ. к. – 17 тарау; 18 тарау (Б. А. Парманқұловамен бірлесіп жазған); 26, 31 тараулар; 32 тарау (Б. А. Парманқұловамен бірлесіп жазған);

     Парманқұлова Баян Асханбайқызы - 18-тарау (Б. А. Омаровамен бірлесіп жазған); 19, 32-тараулар (Б. А. Омаровамен бірлесіп жазған); 43-тарау (А. С. Тукиевпен бірлесіп жазған);  

     Подопригора Роман Анатольевич, з.ғ. д., профессор-24 тарау, 489, 489-1, 490 баптар;

     Порохов Евгений Викторович, з.ғ. д. - 14, 15, 16, 29-тараулар, 471-475-баптар;

     Сейтжанов Олжас Теміржанұлы, з.ғ. к., доцент, – 4-тарау; 5-тарау (Е. М. Хакимовпен бірлесіп жазған); 6-тарау (С. В. Корнейчукпен, Е. М. Хакимовпен бірлесіп жазған); 9-тарау; 10-тарау (В. В. Филин Б. Е. Шаймерденовпен бірлесіп жазған); 33-тарау (А. М. Жүсіпбековамен бірлесіп жазған); 36-тарау (б. е. Шаймерденовпен бірлесіп жазған); 39-тарау (А. М. Жүсіпбековамен бірлесіп жазған);

     Смышляев Александр Сергеевич, PhD докторы. – 38, 40, 42, 43-1-тараулар (А. С. Тукиевпен бірлесіп жазған); 44-тарау;

     Тукиев Аслан Сұлтанұлы – з.ғ. к., доцент-1, 3, 35 тараулар; 38, 40, 42 тараулар (А. С. Смышляевпен бірлесіп жазған); 43 тарау (Б. А. Парманқұловамен бірлесіп жазған); 43-1 тарау (А. С. Смышляевпен бірлесіп жазған); 44-1 тарау (бірге жазған Шипп Д. А.); 45-тарау; 46 (бірге жазған Шипп Д. А.); 47-тарау;  

     Филин Владимир Владимирович, з.ғ. к., доцент - 10 тарау (О. Т. Сейтжановпен, Б. Е. Шаймерденовпен бірлесіп жазған);  

     Хакимов Ержан Маратұлы, м. з. н. - 5-тарау (О. Т. Сейтжановпен бірлесіп жазған); 6-тарау (О. Т. Сейтжановпен бірлесіп жазған, С. В. Корнейчук); 7-тарау; 25-тарау (С. В. Корнейчукпен бірлесіп жазған); 34, 41-тараулар; 48-тарау (бірлесіп жазған С. Н. Бачуринмен); 53-тарау;

     Шаймерденов Болат Ерденұлы, з.ғ. м., – 10-тарау (О. Т. Сейтжановпен, В. В. Филинмен бірлесіп жазған); 12-тарау; 476-487, 507-509-баптар; 36-тарау (О. Т. Сейтжановпен бірлесіп жазған); 37, 50, 51-тараулар.  

     Шипп Денис Алексеевич-44-1, 46 тараулар (А. С. Тукиевпен бірлесіп жазған).

Актінің өзгертілген күні: 01.01.2020 актінің қабылданған күні: 01.01.2020 қабылданған орны: 1000500000000 актіні қабылдаған Орган: 103001000000 қолданылу аймағы: 10000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000: 029000000000 / 028000000000 / 029002000000 / 028004000000 / 029001000000 / 026000000000 / 001000000000 / 001008000000 / 030000000000 акт нысаны: COMM / code заңды күші: 1900 акт тілі: rus  

Назар аударыңыз!  

«Заң және Құқық» адвокаттық кеңсесі, бұл құжаттың жалпылама екендігіне және нақты сіздің жағдайыңыздың талаптарына сәйкес келмеуі мүмкіндігіне көңіл бөлуіңізді сұрайды. Біздің заңгерлер сіздің нақты жағдайыңызға сәйкес келетін кез келген құқықтық құжатты әзірлеп көмектесуге дайын.  

Қосымша ақпарат алу үшін Заңгер/Адвокат телефонына хабарласуыңызға болады: +7 (708) 971-78-58; +7 (700) 978 5755, +7 (700) 978 5085.    

Адвокат Алматы Заңгер Қорғаушы Заң қызметі Құқық қорғау Құқықтық қөмек Заңгерлік кеңсе Азаматтық істері Қылмыстық істері Әкімшілік істері Арбитраж даулары Заңгерлік кеңес Заңгер Адвокаттық кеңсе Қазақстан Қорғаушы  Заң компаниясы