71-бапқа түсініктеме. Жазаның өтелмеген бөлігін Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің ҚР ҚК неғұрлым жеңіл жаза түрімен ауыстыру

     1. Шағын, ауырлығы орташа және ауыр қылмыстар үшін бас бостандығынан айыруды өтеп жатқан адамға сот жазаны өтеу кезеңіндегі оның мінез-құлқын ескере отырып, жазаның өтелмеген қалған бөлігін неғұрлым жеңіл жаза түрімен алмастыра алады. Бұл ретте адам жазаның қосымша түрін өтеуден толық немесе ішінара босатылуы мүмкін.      

2. Жазаның өтелмеген бөлігі шағын және орташа ауырлықтағы қылмыс жасағаны үшін жаза мерзімінің кемінде үштен бірін, ауыр қылмыстар үшін жаза мерзімінің жартысын немесе бұрын бас бостандығынан айыру түріндегі жазаны өтеуден шартты түрде мерзімінен бұрын босатылған және жазаның өтелмеген бөлігі қалған кезеңде жаңа қылмыстар жасаған сотталушы нақты өтегеннен кейін жазаның неғұрлым жеңіл түрімен ауыстырылуы мүмкін.      

3. Жазаның өтелмеген бөлігін ауыстырған кезде сот осы Кодекстің 39-бабында көрсетілген жаза түрлеріне сәйкес жазаның әрбір түрі үшін осы Кодексте көзделген шектерде жазаның кез келген неғұрлым жеңіл түрін сайлай алады.      

ҚР ҚК 71-бабына сәйкес жазаның өтелмеген бөлігін жазаның неғұрлым жеңіл түрімен ауыстыру бас бостандығынан айыруды өтеп жатқан адамдарға ғана қолданылуы мүмкін. Заң жазаның өтелмеген бөлігін жазаның неғұрлым жеңіл түрімен ауыстыру үшін қажетті екі шартты белгілейді.      

Бірінші шарт сотталған адам жазасын өтеп жатқан қылмыстың ауырлығына қатысты.      

ҚР ҚК 71-бабының 1-бөлігіне сәйкес жазаның өтелмеген бөлігін неғұрлым жеңіл жаза түрімен ауыстыру ауырлығы орташа және ауыр қылмыстарға қолданылады.      

Жазаның өтелмеген бөлігін жазаның неғұрлым жеңіл түрімен ауыстыру туралы шешім қабылдаған кезде сотталушының жазаны өтеу кезеңіндегі мінез-құлқын, оның еңбекке қатынасын, жазалар мен көтермелеулердің болуын және т. б. сипаттайтын деректер есепке алынуға жатады.      

Негізгі жазаның өтелмеген бөлігімен қатар, адам қосымша жазадан толық немесе ішінара босатылуы мүмкін.      

Екінші жағдай тағайындалған жазаның бір бөлігінің мөлшеріне қатысты, оны нақты өтегеннен кейін бас бостандығынан айыру жазаның неғұрлым жеңіл түрімен ауыстырылуы мүмкін. Мұндай ауыстыруға сотталған адам ауырлығы аз немесе орташа қылмыс жасағаны үшін сот тағайындаған бас бостандығынан айыру мерзімінің кемінде үштен бірін, ауыр қылмыстар үшін жаза мерзімінің жартысын өтегеннен кейін немесе егер адам бұрын бас бостандығынан айыру түріндегі жазаны өтеуден шартты түрде мерзімінен бұрын босатылған болса және жазаның өтелмеген қалған бөлігі кезеңінде жаңа қылмыстар жасаған болса ғана жол беріледі (2-Б. ҚР ҚК 71-бабы).      

ҚК-нің 71-бабына сәйкес сотталған адамның мінез-құлқын ескере отырып, ауырлығы аз және орташа қылмыс үшін тағайындалған бас бостандығынан айыру мерзімінің өтелмеген бөлігі оған ҚК-нің 39-бабында көрсетілген жазаның кез келген неғұрлым жеңіл түрімен ауыстырылуы мүмкін: қамауға алу, бас бостандығын шектеу, түзеу жұмыстары, қоғамдық жұмыстарға тарту, ал сотталған әскери қызметшілерге қатысты-тәртіптік әскери бөлім немесе әскери қызмет бойынша шектеу. Бұл ретте адам қосымша жазаны өтеуден толық немесе ішінара босатылуы мүмкін.      

Бас бостандығынан айырудың өтелмеген бөлігі сотталған адам жаза мерзімінің кемінде 1/3 бөлігін нақты өтегеннен кейін жазаның неғұрлым жеңіл түрімен ауыстырылуы мүмкін.      

Жазаның неғұрлым жеңіл түрін өтеу сот үкімі бойынша тағайындалған жазаның өтелмеген қалған бөлігіне тең мерзімге тағайындалады. Алайда, бұл мерзім неғұрлым жеңіл жазаның тиісті түрі үшін заңмен белгіленген жоғарғы шектен аспауы керек.      

Сот үкімімен тағайындалған бас бостандығынан айыру жазаның неғұрлым жеңіл түрімен ауыстырылған адамдар бұдан әрі ҚК-нің 70-бабында белгіленген негізде және тәртіппен жазаның жаңа, неғұрлым жеңіл түрін өтеуден шартты түрде мерзімінен бұрын босатылуы мүмкін.      

Шартты түрде мерзімінен бұрын босатудан айырмашылығы, бас бостандығынан айырудың өтелмеген бөлігін жазаның неғұрлым жеңіл түрімен ауыстыру сотталушының орынсыз мінез-құлқына байланысты жойылмайды.      

Сотталған адам жазаның неғұрлым жеңіл түрін өтеу кезінде жаңа қылмыс жасаған жағдайда, ол үшін тағайындалған жазаға бас бостандығынан айырудың өтелмеген бөлігі емес, жаңа жазаның өтелмеген бөлігі ғана толық немесе ішінара қосылады.

Қазақстан Республикасының Еңбек сіңірген қайраткері, заң ғылымдарының докторы, профессор, Қазақстан Ұлттық Жаратылыстану ғылымдары академиясының академигі И. Ш. БОРЧАШВИЛИДІҢ Қазақстан Республикасының Қылмыстық Кодексіне 2007 жылғы түсініктемесі                  

Актінің өзгертілген күні: 02.08.2007 актінің қабылданған күні: 02.08.2007 қабылданған орны: жоқ актіні қабылдаған Орган: 180000000000 әрекет аймағы: 100000000000 норма шығарушы орган берген НҚА тіркеу нөмірі: 167 акт мәртебесі: new құқықтық қатынастар саласы: 028000000000 акт нысаны: COMM Заң күші: 1900 акт тілі: rus

Конституция Заң Кодекс Норматив Жарлық Бұйрық Шешім Қаулы Адвокат Алматы Заңгер Қорғаушы Заң қызметі Құқық қорғау Құқықтық қөмек Заңгерлік кеңсе Азаматтық істері Қылмыстық істері Әкімшілік істері Арбитраж даулары Заңгерлік кеңес Заңгер Адвокаттық кеңсе Қазақстан Қорғаушы Заң компаниясы