80-бапқа түсініктеме. Жауапкершілігі шектеулі серіктестіктің жарғылық капиталындағы үлестің Қазақстан Республикасы Азаматтық кодексінің басқа тұлғасына ауысуы
Түсініктеме берілген мақаланың жаңа редакциясы бұрынғы редакциямен салыстырғанда қатысушылардың ЖШС мүлкіндегі өз үлестеріне билік ету шарттары мен тәртібін неғұрлым нақты айқындайды.
ЖШС қатысушысы АК талаптарына, шаруашылық серіктестіктер туралы Жарлыққа және құрылтай құжаттарына сәйкес серіктестік мүлкіндегі өз үлесін (үлесінің бір бөлігін) өз қалауы бойынша билік етуге құқылы. Ол өз үлесін немесе бір бөлігін ЖШС-нің бір немесе бірнеше мүшесіне сата алады, сыйға тарта алады, өсиет ете алады.
Егер серіктестіктің құрылтай құжаттарында тиісті тыйым болмаса, онда үлесті үшінші тұлғаларға иеліктен шығаруға жол беріледі. Бұл жағдайда, егер құрылтай құжаттарында немесе қатысушылардың келісімінде өзгеше көзделмесе, қатысушылар осы үлесті (оның бір бөлігін) серіктестіктің мүлкіндегі өз үлестерінің мөлшеріне барабар сатып алудың басым құқығын пайдаланады. Сатып алу үшінші тараппен келісілуі мүмкін шарттармен жүзеге асырылады. Осыған байланысты қатысушы бірінші кезекте өз үлесін басқа қатысушыларға ұсынуға міндетті, ал егер соңғысы бас тартса, қатысушының үлесі кез келген үшінші тұлғаға иеліктен шығарылуы мүмкін. Сатып алудың басым құқығын іске асыру кезінде серіктестіктің барлық қатысушылары сатып алушы ретінде әрекет етуі міндетті емес: басқа қатысушылар тарапынан қарсылықтар болмаған кезде үлесті бір немесе бірнеше қатысушы сатып алуы мүмкін.
МК ЖШС қатысушысы өз үлесін сатқысы келетін, бірақ құрылтай құжаттарына сәйкес оны үшінші тұлғаға иеліктен шығаруға құқығы жоқ, ал серіктестіктің басқа қатысушылары иеліктен шығарылатын үлесті сатып алғысы келмейтін жағдайдың туындау мүмкіндігін көздейді. Бұл жағдайда ЖШС қатысушыға оның үлесінің нақты құнын төлеуге міндетті.
Қатысушының мүліктегі үлесін ЖШС өзі сатып ала алады. МК ЖШС осылайша сатып алынған үлесті серіктестіктің басқа қатысушыларына немесе үшінші тұлғаларға заңнамалық актілерде немесе құрылтай құжаттарында белгіленген мерзімде сатуға міндеттейді. Заң бұл мерзімдерді белгілемейді. Егер бұл мерзімдер құрылтай құжаттарында айқындалмаса, серіктестік үлесті ақылға қонымды мерзімде іске асыруға міндетті. Осы мерзім ішінде таза табысты бөлу, сондай-ақ ЖШС жоғары органында дауыс беру Серіктестік сатып алған үлесті есепке алмай жүргізіледі. Егер үлесі сатылмаса, ЖШС бұл туралы серіктестіктің кредиторларына жарғылық капиталды осы үлестің мөлшеріне хабарлау арқылы азайтуға міндетті, бұл АК-нің 371-бабының борышкер мен кредитордың бір тұлғада сәйкес келуі салдарынан міндеттемені тоқтату туралы талабына негізделеді.
Құқықтық мирасқорлық тәртібімен ЖШС мүлкіндегі қатысушының үлесі азаматтардың мұрагерлеріне және серіктестікке қатысушылар болып табылатын заңды тұлғалардың құқықтық мирасқорларына өтеді. ЖШС құрылтай құжаттарында мұндай ауысуға басқа қатысушылардың келісімімен ғана жол берілетіні көзделуі мүмкін. Егер келісім алынбаса, серіктестік мұрагерлерге (құқықтық мирасқорларға) үлестің нақты құнын төлеуге немесе мүлікті осындай құнға заттай беруге міндетті. Мұндай мүлікті төлеу мен берудің тәртібі мен шарттары шаруашылық серіктестіктер туралы Жарлықпен, басқа да заңнамалық актілермен және серіктестіктің құрылтай құжаттарымен айқындалады.
Бұл ретте, егер қайтыс болған не қайтыс болды деп жарияланған ЖШС қатысушы азаматы немесе өз қызметін тоқтатқан серіктестікке қатысушы заңды тұлға жарғылық капиталға өз салымдарын толық енгізбесе, онда егер құрылтай құжаттарында өзгеше белгіленбесе, олардың құқықтық мирасқорына (мұрагеріне) салымның енгізілген бөлігінің сомасы ғана төленеді.
Constitution Law Code Standard Decree Order Decision Resolution Lawyer Almaty Lawyer Legal service Legal advice Civil Criminal Administrative cases Disputes Defense Arbitration Law Company Kazakhstan Law Firm Court Cases
Түсініктеме Қазақ мемлекеттік заң университетінің Жеке құқық ғылыми-зерттеу орталығының ғылыми-практикалық зерттеулер бағдарламасы аясында дайындалды.
Қазақстан Республикасы Азаматтық кодексінің жобасын дайындау жөніндегі жұмыс тобының жетекшісі Қазақстан Республикасы Ғылым Академиясының корреспондент-мүшесі, профессор М. К. Сүлейменов
Басшының орынбасары профессор Басин Ю. г.
