100-бапқа түсініктеме. Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің ҚР ҚК қылмыс жасаған адамды ұстау үшін қажетті шаралар асып кеткен кезде жасалған кісі өлтіру
Қылмыс жасаған адамды ұстау үшін қажетті шаралар асқан кезде жасалған кісі өлтіру-үш жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге немесе сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
Қылмыстың нысаны-ұсталған адамның өмірі.
Қаралып отырған құрамның объективті жағы ұстау шараларын асыра отырып, ұсталушыға өлім келтіру болып табылады.
Қол сұғушылық жасаған адамды ұстау кезінде зиян келтірудің заңдылық шарттары ҚК-нің 33-бабының 1-бөлігінде ашылған, оған сәйкес ұстау актісінің заңдылық шарттары сақталған кезде ұсталған адамға өлім жасау қылмыс болып табылмайды және қылмыстық жауаптылыққа әкеп соқпайды. Қол сұғушылық жасаған адамды ұстау үшін қажетті шаралардың артуы олардың ұсталған адам жасаған қылмыстың сипаты мен қоғамдық қауіптілік дәрежесіне және адамға қажетсіз шамадан тыс, жағдай туғызбайтын зиян келтірілетін ұстау мән-жайларына айқын сәйкес келмеуі деп танылады.
ҚК-нің қаралып отырған бабы бойынша жауапқа тарту үшін ең алдымен ҚР ҚІЖК-нің 132-бабында көзделген жәбірленушіні ұстау үшін кінәлі адамның негіздері бар-жоғын, сондай-ақ ұсталған адамға зиян келтіру үшін ҚК-нің 33-бабында көзделген негіздер бар-жоғын анықтау талап етіледі. Егер көрсетілген негіздер болмаған кезде кісі өлтіру жасалса, ҚК-нің 100-бабы бойынша кінәлінің іс-әрекеттерінің саралануы алынып тасталады. Мысалы, егер әкімшілік құқық бұзушылық (ұсақ бұзақылық) үшін ұсталған кезде адамды өлтіру немесе ұстаудан жалтаруға тырыспаған ұсталған адамды жасаған қылмысы үшін өлтіру жасалса.
Орташа немесе шамалы ауырлықтағы қоғамдық қауіпті қол сұғушылық жасаған адамды ұстау кезінде өлім-жітім жасауға жол берілмейді. Ұсталған адамға оның тарапынан қарсылықсыз және қылмыс орнынан жасырынуға тырыспай қасақана өлім келтіру ҚК-нің 100-бабы бойынша сараланбайды.
Атыс қаруын қолдануға тек ауыр және аса ауыр қылмыс жасаған адамдарға ғана жол беріледі. Қылмыс жасаған адамның өміріне қауіп төндіретін қару-жарақ пен осындай құралдарды қолдануға, егер соңғысы ұстау кезінде қарсылық көрсетсе және ауыр немесе аса ауыр қылмыс жасаған адам жасырынуға тырысса, рұқсат етіледі. Қылмыстық құқық теориясында жасырынуға тырысатын (қашуға, көлікпен кетуге және т.б.) қылмыскерді өлтіру ұстау үшін қажетті мөлшерден асып кету ретінде қарастырылуы керек деген пікірмен келісуге болмайды (жақтаушылардың дәлелі: кінәлі адам қылмыстық жауапкершіліктен аулақ болғысы келгендіктен өлтірілудің орнына сотқа жүгінуі керек).
Қылмыс ұсталған адам қайтыс болған сәттен бастап аяқталды деп саналады, яғни. құрылымы бойынша құрамы-материалдық.
Субъективті жағы тікелей немесе жанама ниетпен сипатталады. Кінәлі саналы түрде ұстаудың рұқсат етілген шараларынан асып түседі, ұсталған адамға өлім-жітім жасау мүмкіндігін немесе сөзсіз болуын болжайды және осы салдардың басталуын қалайды немесе оған жол береді. Қылмыс жасаған адамды ұстау кезінде абайсызда өлім жасау қаралып отырған қылмыстың құрамын құрмайды.
Қол сұғушылық жасаған адамды ұстаудың мақсаты оны құқық қорғау органдарына жеткізу және оның басқа қылмыстар жасауына жол бермеу болып табылады. Ұстаудың мақсаты қандай болмасын, ұсталушыға зиян келтіру, егер адамды басқа құралдармен ұстау мүмкіндігі болса, әрекеттің қылмыстылығын болдырмайтын мән-жайға қызмет етпейді. Бұл туралы ҚК-нің 33-бабының 2-бөлімінде нақты айтылған. Мұндай мүмкіндік болған кезде ұсталушыға өлім келтіру заңсыз болып табылады және оны "ұстау үшін қажетті шаралардан асып кету"деп санауға болмайды. Егер адам қарсылық көрсетпесе және жасырынуға тырыспаса, оған қасақана өлім жасауға жол берілмейді және ҚК — нің 96-бабының 1-бөлігі немесе 2-бөлігі бойынша кісі өлтіру немесе әсер ету жағдайында жасалған кісі өлтіру ретінде-ҚК-нің 98-бабы бойынша сараланады.
Қылмыс субъектісі - кәсіптік қызмет түріне және арнайы дағдыларына қарамастан, 16 жасқа толған, яғни құқық қорғау органдарының қызметкерлері де, басқа да адамдар мен азаматтар (ҚР ҚІЖК 133-бабы). Құқық қорғау органдарының лауазымды адамы қылмыскерді ұстау кезінде ұстау үшін қажетті шаралардан асып кеткен, ұсталушыға өлім әкелген жағдайларда, жауапкершілік ҚК-нің 100-бабы бойынша билікті немесе лауазымдық өкілеттіктерді асыра пайдаланғаны үшін жауапкершілік туралы ҚК-нің бабы бойынша қосымша біліктіліксіз басталады (ҚК-нің 308-бабы).
Егер кісі өлтіру қылмыс жасаған адамды ұстау үшін қажетті шараларды асыра пайдаланған кезде, ҚК 96-бабының 2-бөлігінде көзделген ауырлататын мән-жайлар болған кезде жасалса, онда жасалған іс тек ҚК 100-бабы бойынша (ҚК 96-бабы бойынша қосымша біліктіліксіз) саралануы тиіс.
Қазақстан Республикасының Еңбек сіңірген қайраткері, заң ғылымдарының докторы, профессор, Қазақстан Ұлттық Жаратылыстану ғылымдары академиясының академигі И. Ш. БОРЧАШВИЛИДІҢ Қазақстан Республикасының Қылмыстық Кодексіне 2007 жылғы түсініктемесі
Актінің өзгертілген күні: 02.08.2007 актінің қабылданған күні: 02.08.2007 қабылданған орны: жоқ актіні қабылдаған Орган: 180000000000 әрекет аймағы: 100000000000 норма шығарушы орган берген НҚА тіркеу нөмірі: 167 акт мәртебесі: new құқықтық қатынастар саласы: 028000000000 акт нысаны: COMM Заң күші: 1900 акт тілі: rus
Конституция Заң Кодекс Норматив Жарлық Бұйрық Шешім Қаулы Адвокат Алматы Заңгер Қорғаушы Заң қызметі Құқық қорғау Құқықтық қөмек Заңгерлік кеңсе Азаматтық істері Қылмыстық істері Әкімшілік істері Арбитраж даулары Заңгерлік кеңес Заңгер Адвокаттық кеңсе Қазақстан Қорғаушы Заң компаниясы
