25-бапқа түсініктеме. Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің ҚР ҚК аяқталған қылмысы
Егер адам жасаған әрекетте осы Кодексте көзделген қылмыс құрамының барлық белгілері болса, қылмыс аяқталды деп танылады.
Нақты қоғамдық қауіпті іс-әрекетте аяқталған қылмыс белгілері бар-жоғы туралы мәселені шешкен кезде, ең алдымен, ҚР Қылмыстық кодексінің Ерекше бөлігінде осы қылмыстың анықтамасын негізге алу керек.
Қылмыстарда материалдық құраммен қылмысты аяқталған деп тану заңда көрсетілген зиянды салдарлар басталған сәттен бастап байланыстырылады. Осылайша, кісі өлтіру (ҚК 96-бабы) биологиялық өлім басталған сәттен бастап аяқталған қылмыс деп танылады. Ұрлық (ҚК 175-бабы), Алаяқтық (ҚК 177-бабы) және тонау (ҚК 178-бабы), егер мүлік тәркіленсе және кінәлі адамның оны өз қалауы бойынша пайдалануға немесе билік етуге нақты мүмкіндігі болса, аяқталды деп танылады.
Ресми құрамы деп аталатын қылмыстарда (120, 130, 179 және т.б. б.) бұл әрекет кінәлі адамның мінез-құлқынан қандай зиянды салдарлар орын алғанына қарамастан, заңда көрсетілген қоғамдық қауіпті әрекеттер жасалған сәттен бастап аяқталды деп есептеледі. Сонымен, қорлау (ҚК-нің 130-бабы) басқа адамның ар-намысы мен қадір-қасиетін әдепсіз түрде білдірген кезден бастап аяқталған қылмыс болып табылады.
ҚР Қылмыстық заңнамасында қылмыстың аяқталу сәті қылмыстық іс - әрекеттің дамуының ертерек кезеңдеріне-қастандыққа немесе тіпті қылмысқа дайындалуға ауыстырылатын қылмыстың осындай құрамдары кездеседі. Қылмыстық құқық теориясындағы мұндай қылмыстар құрамы қысқартылған қылмыстар деп аталды.
Мұндай құрамдардың қатарына, мысалы, тыңшылық (ҚК 166-бабы), бандитизм (ҚК 237-бабы) жатады. Осылайша, бандитизмнің құрамы (ҚК 237-бабы) заңда азаматтарға немесе ұйымдарға шабуыл жасау мақсатында тұрақты қарулы топ (Банда) құру, сол сияқты осындай топқа (бандаға) басшылық ету ретінде айқындалады. Осыған сәйкес, бандитизм тұрақты қарулы топ (Банда) құрылған сәттен бастап, яғни қылмыс жасауға дайындалған сәттен бастап аяқталған қылмыс ретінде танылады, дегенмен қылмыскер заңмен қорғалатын қоғамдық қатынастарға нақты зиян келтірмеген.
Аяқталған қылмыстың белгілерін анықтаған кезде заң, әдетте, әлеуметтік қауіпті әрекеттер мен зиянды салдардың қажетті минимумын немесе қылмыс жасағаны үшін кінәліні қылмыстық жауапкершілікке тартуға негіз болатын әлеуметтік қауіпті әрекеттердің минимумын ғана көрсетеді. Алайда, мұндай әрекеттерді жасаған кінәлі белгілі бір мақсаттарға қол жеткізуге тырысып, қылмыстық әрекетті жалғастыратын жағдайлар жиі кездеседі. Мысалы, кінәлі біреудің мүлкін иемденіп, осылайша ұрлық құрамын орындап, ұрланғанды сатады. Мұндай қызмет әдетте біліктілікке әсер етпейді, бірақ жаза тағайындау кезінде ескерілуі мүмкін.
Қылмысты жалғастыру процесінде басқа, неғұрлым ауыр, қылмыстың құрамын құра отырып, іс-әрекеттің құқықтық бағасын айтарлықтай өзгертетін әрекеттер де жасалуы мүмкін. Мәселен, мысалы, 14 жасқа толмаған (ҚК 124-бабы) қатысты азғындық әрекеттер жасау 14 жасқа толмаған зорлауға айналуы мүмкін (ҚК 120-бабы 3-бөлігінің "в" тармағы). Бұл жағдайда жасалған іс неғұрлым ауыр қылмысты көздейтін бап бойынша сараланады.
Қазақстан Республикасының Еңбек сіңірген қайраткері, заң ғылымдарының докторы, профессор, Қазақстан Ұлттық Жаратылыстану ғылымдары академиясының академигі И. Ш. БОРЧАШВИЛИДІҢ Қазақстан Республикасының Қылмыстық Кодексіне 2007 жылғы түсініктемесі
Актінің өзгертілген күні: 02.08.2007 актінің қабылданған күні: 02.08.2007 қабылданған орны: жоқ актіні қабылдаған Орган: 180000000000 әрекет аймағы: 100000000000 норма шығарушы орган берген НҚА тіркеу нөмірі: 167 акт мәртебесі: new құқықтық қатынастар саласы: 028000000000 акт нысаны: COMM Заң күші: 1900 акт тілі: rus
Конституция Заң Кодекс Норматив Жарлық Бұйрық Шешім Қаулы Адвокат Алматы Заңгер Қорғаушы Заң қызметі Құқық қорғау Құқықтық қөмек Заңгерлік кеңсе Азаматтық істері Қылмыстық істері Әкімшілік істері Арбитраж даулары Заңгерлік кеңес Заңгер Адвокаттық кеңсе Қазақстан Қорғаушы Заң компаниясы
