309-бапқа түсініктеме. Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің ҚР ҚК лауазымды тұлғасына өкілеттік беру

     Лауазымды адам болып табылмайтын мемлекеттік қызметшілерге лауазымды адамның өкілеттіктерін беру және осыған байланысты азаматтардың немесе ұйымдардың құқықтары мен заңды мүдделерін елеулі түрде бұзуға әкеп соққан іс-әрекеттер жасау, -   

  бір айға дейінгі кезең үшін елуден жүзге дейінгі айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде немесе сотталған адамның жалақысы немесе өзге де табысы мөлшерінде айыппұл салуға не қоғамдық жұмыстарға бір жүз жиырмадан бір жүз сексен сағатқа дейінгі мерзімге тартуға не екі жылға дейінгі мерзімге түзеу жұмыстарымен не үш айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.

     Қылмыс объектісі басқару аппаратының (мемлекеттік қызмет және мемлекеттік басқару органдарының) қалыпты қызметі болып табылады.      

ҚР ҚК 309-бабында көзделген қылмыстың объективті жағы мынадай екі белгіден тұрады:      

1) лауазымды адамның өкілеттіктерін беру;     

2) лауазымды адамның өкілеттігін берген адамның азаматтардың немесе ұйымдардың құқықтары мен заңды мүдделерін елеулі түрде бұзуға әкеп соққан қандай да бір іс-әрекеттер жасауы.     

Лауазымды тұлғаның өкілеттіктерін беру кінәлінің алдау арқылы өзін лауазымды тұлға ретінде көрсететінін және оның өкілеттіктерін жүзеге асыратынын білдіреді.     

Лауазымды тұлғаның өкілеттіктерін бергені үшін қылмыстық жауаптылықтың басталуының міндетті шарты Заң азаматтардың немесе ұйымдардың құқықтары мен заңды мүдделері субъектісінің осындай іс-әрекеттерімен елеулі түрде бұзылу түріндегі салдарды қарастырады, ол өзіне лауазымды адамның өкілеттіктерін берген мемлекеттік қызметшінің заңсыз іс-әрекеттерімен себептік байланыста болады.      

Сондықтан, азаматтардың немесе ұйымдардың құқықтары мен заңды мүдделерін елеулі түрде бұзу түріндегі қоғамдық қауіпті зардаптарға әкеп соқтырмайтын лауазымды тұлғаның өкілеттіктерін берудің өзі қылмыс болып табылмайды.      Субъективті жағынан қылмыс тікелей ниетпен сипатталады. Кінәлі адам өз еркімен шенеуніктің өкілеттіктерін иемденетінін, осы негізде ол азаматтардың немесе ұйымдардың құқықтары мен заңды мүдделерін айтарлықтай бұзатын әрекеттерді жасайтынын түсінеді және оны қалайды.    

 Лауазымды тұлғаның өз бетінше берілген өкілеттіктері негізінде қандай да бір қылмыс жасаған кезде жасалған іс – әрекеттер жиынтық бойынша-ҚР ҚК 309-бабы бойынша лауазымды адамның өкілеттіктерін беру ретінде және тиісті қылмыс үшін жауапкершілікті көздейтін ҚК-нің бабы бойынша (мысалы, ҚР ҚК 177-бабы бойынша сараланатын алаяқтық) сараланады.    

 Қаралып отырған қылмыстың субъектісі лауазымды тұлға болып табылмайтын, яғни заңды негізде билік өкілінің функцияларын тұрақты, уақытша немесе арнайы өкілеттігі бойынша жүзеге асырмайтын немесе мемлекеттік органдарда ұйымдық-өкімдік немесе әкімшілік - шаруашылық функцияларды сол негіздер бойынша орындамайтын мемлекеттік қызметші болуы мүмкін.     

Егер мұндай әрекеттерді мемлекеттік қызметші болып табылмайтын өзге тұлғалар жасаса, онда олар осы бап бойынша жауапты бола алмайды, бірақ істің мән-жайына байланысты олардың іс-әрекеттері ҚК-нің басқа баптары бойынша білікті болуы мүмкін, мысалы, тұрғын үйге қол сұғылмаушылықты бұзу (ҚК-нің 145-бабы), Денсаулыққа зиян келтіру (ҚК-нің 103-105-бабы), бопсалау (ҚК 181-бабы) немесе алаяқтық (ҚК 177-бабы) және т. б.     

Қаралып отырған қылмысты лауазымдық өкілеттіктерді теріс пайдалану құрамынан мынадай критерийлер бойынша шектеу қажет: ҚР ҚК 307 - бабында көзделген қылмыс жасалған кезде кінәлі адам оларды қызметтің мүдделеріне зиян келтіру үшін пайдалана отырып, нақты, заңды өкілеттіктерді теріс пайдаланады. ҚР Қылмыстық кодексінің 309-бабында айтылған қылмыстың мәні-кінәлілерге ол иелік етпейтін лауазымды тұлғаның өкілеттіктерін беру.    

ҚР ҚК 307 – бабында көзделген қылмыс субъектісі мемлекеттік функцияларды орындауға уәкілеттік берілген адам не оған теңестірілген адам, ал ҚР ҚК 309-бабы бойынша қылмыс субъектісі-лауазымды адам заңда белгіленген тәртіппен мойындамаған мемлекеттік қызметші болып табылады.

Қазақстан Республикасының Еңбек сіңірген қайраткері, заң ғылымдарының докторы, профессор, Қазақстан Ұлттық Жаратылыстану ғылымдары академиясының академигі И. Ш. БОРЧАШВИЛИДІҢ Қазақстан Республикасының Қылмыстық Кодексіне 2007 жылғы түсініктемесі                  

Актінің өзгертілген күні: 02.08.2007 актінің қабылданған күні: 02.08.2007 қабылданған орны: жоқ актіні қабылдаған Орган: 180000000000 әрекет аймағы: 100000000000 норма шығарушы орган берген НҚА тіркеу нөмірі: 167 акт мәртебесі: new құқықтық қатынастар саласы: 028000000000 акт нысаны: COMM Заң күші: 1900 акт тілі: rus

 Конституция Заң Кодекс Норматив Жарлық Бұйрық Шешім Қаулы Адвокат Алматы Заңгер Қорғаушы Заң қызметі Құқық қорғау Құқықтық қөмек Заңгерлік кеңсе Азаматтық істері Қылмыстық істері Әкімшілік істері Арбитраж даулары Заңгерлік кеңес Заңгер Адвокаттық кеңсе Қазақстан Қорғаушы Заң компаниясы