174-бапқа түсініктеме. Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің ҚР ҚК жұмылдыру бойынша шақырудан жалтару
1. Қазақстан Республикасының Қарулы Күштеріне, басқа да әскерлері мен әскери құралымдарына жұмылдыру бойынша әскери қызметке шақырудан жалтару —
бес жылға дейін бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Сондай-ақ соғыс уақытында жасалған Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерін жасақтау үшін одан әрі шақырулардан жалтару, —
бес жылдан он жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
Бұл қылмыстың қоғамдық қауіптілігі мынада: басталған соғыс немесе жақындап келе жатқан соғыс қимылдары жағдайында жұмылдыру бойынша әскерге шақырудан жалтару Қазақстан Республикасының қорғаныс қабілетін әлсіретеді.
Қылмыстың тікелей объектісі жұмылдыру жағдайында Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерін, басқа да әскерлері мен әскери құралымдарын жасақтау тәртібі болып табылады. Бұл тәртіп Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленеді.
Қылмыстың объективті жағы Қазақстан Республикасының Қарулы Күштеріне, басқа да әскерлері мен әскери құралымдарына жұмылдыру бойынша әскери қызметке шақырудан жалтарумен сипатталады (одан босату үшін заңды негіздер болмаған кезде).
Жұмылдыру, 1997 жылғы 16 маусымдағы "Қазақстан Республикасындағы жұмылдыру дайындығы және жұмылдыру туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 1-бабында айқындалғандай — " бұл Қазақстан Республикасының мемлекеттік органдарын, ұйымдарын, Қарулы Күштерін, басқа да әскерлері мен әскери құралымдарын, халқын, аумағын және экономикасын режимге ауыстыруға байланысты жалпымемлекеттік іс-шаралар кешені әскери жағдай (жалпы жұмылдыру) немесе оның қандай да бір бөлігі (ішінара жұмылдыру)".
ҚР Конституциясына және аталған заңға сәйкес республикаға қарсы агрессия не оның қауіпсіздігіне тікелей сыртқы қатер төнген жағдайда ішінара немесе толық жұмылдыруды ҚР Президенті өзінің Жарлығымен жариялайды, оның негізінде азаматтарды бейбіт уақытта да, соғыс уақытында да жұмылдыру жөніндегі әскери қызметке шақыру жүргізіледі.
Жалтару-бұл жұмылдыру пунктіне себепсіз келмеу. Жалтару әдісін заң шығарушы нақтыламаған, сондықтан біліктілікке әсер етпейді, бірақ кінәлі адамға жаза тағайындау кезінде сот ескеруі мүмкін.
Дәлелді себептер жұмылдыру туралы нұсқаманы орындау мүмкіндігін болдырмайтын құжатталған жағдайлар болып табылады, мысалы, әскери міндеттілердің ауруы, оның жақын туыстарының қайтыс болуы немесе ауыр жағдайы, табиғи апат және т.б.
Ауруды модельдеу деп осы аурудан зардап шекпейтін адамның жоқ аурудың немесе оның жеке белгілерінің жалған бейнесін түсіну керек.
Құжаттардың жалғандығы жұмылдыру мәселелерін жүргізетін органға жұмылдырудан босату немесе оны кімнен жасалғанына қарамастан кейінге қалдыру құқығын білдіретін жалған құжаттарды дайындауды және ұсынуды көздейді.
Өзіне — өзі зиян келтіру-бұл өз денсаулығына қасақана зиян келтіру, бұл жұмылдыру бойынша әскери қызметке шақырудан босатуға негіз бола алады. Әскери міндеттілердің өзі денсаулыққа зиян келтіруі мүмкін немесе оны басқа адамдар оның өтініші бойынша жасайды. Бұл жағдайда соңғысы, егер олар әскери міндеттілерді жұмылдыру бойынша әскерге шақырудан жалтару мақсаты туралы білсе, денсаулығына зиян келтіргені үшін және ҚК-нің 174-бабында көзделген қылмыс жасауға жәрдемдескені үшін жауап беруі тиіс.
Басқа алдау деп жұмылдыру пунктінің лауазымды тұлғаларын адастыруға бағытталған түрлі әрекеттерді түсіну қажет.
ҚК-нің 174-бабының 1-бөлігі соғыс жағдайына көшуге байланысты жұмылдыру жарияланған кезде бейбіт уақытта қолданылады.
Қылмыс жалтарған сәттен бастап аяқталған деп саналуы керек.
Қылмыстың субъективті жағы тікелей ниетпен сипатталады. Бұл қылмыстың себептері мен мақсаты әсер етпейді, бірақ сот кінәліге жаза тағайындау кезінде ескеруі мүмкін.
Бұл қылмыстың субъектісі 18 жасқа толған, ҚР Қарулы Күштерінің запасында тұрған, жұмылдырылуға жататын жеке, есі дұрыс адам болып табылады.
ҚР ҚК 174-бабының 2-бөлігі соғыс уақытында қолданылады. Ол іс-әрекеттің екі түрін қамтиды: жұмылдыру бойынша шақырудан жалтару және Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерін жасақтау үшін одан әрі әскери қызметке шақырудан жалтару.
Соғыс уақыты, "ҚР Қорғаныс және Қарулы Күштері туралы" ҚР Заңына сәйкес, бұл-соғыс жағдайы жарияланған немесе соғыс қимылдары нақты басталған сәттен бастап соғыс қимылдары тоқтатылғаны туралы хабарланған сәтке дейінгі, бірақ олар іс жүзінде тоқтатылғанға дейінгі кезең.
Запастағы әскери міндеттілер де, бірінші рет әскери қызметке шақырылған адамдар да ауырлататын мән-жайлардағы қылмыс субъектілері бола алады.
Қазақстан Республикасының Еңбек сіңірген қайраткері, заң ғылымдарының докторы, профессор, Қазақстан Ұлттық Жаратылыстану ғылымдары академиясының академигі И. Ш. БОРЧАШВИЛИДІҢ Қазақстан Республикасының Қылмыстық Кодексіне 2007 жылғы түсініктемесі
Актінің өзгертілген күні: 02.08.2007 актінің қабылданған күні: 02.08.2007 қабылданған орны: жоқ актіні қабылдаған Орган: 180000000000 әрекет аймағы: 100000000000 норма шығарушы орган берген НҚА тіркеу нөмірі: 167 акт мәртебесі: new құқықтық қатынастар саласы: 028000000000 акт нысаны: COMM Заң күші: 1900 акт тілі: rus
Конституция Заң Кодекс Норматив Жарлық Бұйрық Шешім Қаулы Адвокат Алматы Заңгер Қорғаушы Заң қызметі Құқық қорғау Құқықтық қөмек Заңгерлік кеңсе Азаматтық істері Қылмыстық істері Әкімшілік істері Арбитраж даулары Заңгерлік кеңес Заңгер Адвокаттық кеңсе Қазақстан Қорғаушы Заң компаниясы
