408-бапқа түсініктеме. Қазақстан Республикасының қылмыстық процестік кодексіне Жеке айып тағу
Жеке айыптауды адам (бірнеше адам) соттылығы туралы ережелерді сақтай отырып, адамды қылмыстық жауапкершілікке тарту туралы шағым беру арқылы қозғайды. Анықтау органына, тергеушіге немесе прокурорға шағым берген кезде ол сотқа жіберілуге тиіс.
Шағымда ол берілген соттың атауы, қылмыстық құқық бұзушылық оқиғасының сипаттамасы, дәлелдемелерді көрсете отырып, оның жасалған орны мен уақыты, істі іс жүргізуге қабылдау туралы сотқа өтініш, қылмыстық жауаптылыққа тартылатын адам туралы мәліметтер, сотқа шақырылуы қажет куәлардың тізімі болуға тиіс. Шағымға оны берген адам қол қояды. Өндіріске анонимді шағымдар қабылданбайды.
Егер шағымға талап арыз және талап қою талаптарын растау үшін қажетті материалдар қоса берілсе, шағымда азаматтық талап қоюды қарау туралы өтініш болуы мүмкін.
Шағым сотқа істің аумақтық соттылығына сәйкес жеке айыптау дело қозғалған адамдардың саны бойынша көшірмелерімен бірге беріледі.
Егер жеке айыптауды бір адамға қатысты бірнеше адам қозғаса, олар бір шағымды бірлесіп немесе әрқайсысы бір-біріне тәуелсіз жеке-жеке береді.
Сот шағымды өз ісіне қабылдаған сәттен бастап оны берген адам жеке айыптаушы және жәбірленуші болып табылады және оған осы Кодекстің 72-бабында және 410-бабының үшінші және төртінші бөліктерінде көзделген құқықтар түсіндірілуге тиіс, бұл туралы судья мен шағым берген адам қол қоятын хаттама жасалады.
Егер бір қылмыстық жазаланатын іс-әрекетке қатысты бірнеше адам жеке айып тағуға құқылы болса және олардың біреуінің өтініші бойынша ол қозғалған болса, қалған адамдар қазірдің өзінде басталған іс жүргізуге кіруге құқылы. Бұл жағдайда аталған адамдардың әрқайсысының өтініші бойынша дербес іс жүргізуді қозғау талап етілмейді.
Айыпталушы, егер ол іс жүргізу қозғалған қылмыстық-жазаланатын іс-әрекет нысанасына байланысты болса, айыптаушыға қарсы айып тағуға құқылы. Айыптау және қарсы айыптау бір уақытта шешілуі керек. Айыптауды қайтарып алу қарсы айыптау бойынша өндіріске әсер етпейді.
Жеке айыптау, егер ол бұрын алынып тасталса, қайта басталмайды.
Егер жеке-жария және жария айыптау істері бойынша қылмыстық істі себептер мен негіздер болған кезде қылмыстық қудалау органдары қозғаса, онда жеке айыптау ісін адам (бірнеше адам) адамды қылмыстық жауаптылыққа тарту туралы сотқа шағым беру жолымен қозғайды. Қылмыстық іс қозғаудың бұл ерекше тәртібі жеке айыптау істерінің маңызды ерекшеліктерінің бірі болып табылады.
Жәбірленушінің: 18 жасқа толған жеке тұлғаның, заңды тұлғаның, жәбірленушінің заңды өкілдері мен өкілдерінің шағымы жеке айыптау істерін қозғауға себеп болып табылады. Жеке айыптау істері бойынша іс жүргізуді прокурор жәбірленушінің шағымы болмаған кезде, Егер іс-әрекет дәрменсіз немесе тәуелді күйде тұрған не басқа себептер бойынша өзіне тиесілі құқықтарды өз бетінше пайдалана алмайтын адамның мүдделерін қозғайтын болса, қозғауы мүмкін. Анықтау органына, тергеушіге, прокурорға шағым берген кезде ол сотқа дейінгі тергеп-тексерулердің бірыңғай тізілімінде тіркелгеннен кейін соттылығы бойынша жіберілуге тиіс. Жеке айыптау істері бойынша қылмыстық іс қозғалған іс жүргізу құжаты жәбірленушінің шағымының Өзі болып табылады.
Судья шағымды қабылдау кезінде оның дұрыс шешілуі үшін барлық қажетті деректердің бар-жоғын, атап айтқанда: құқыққа қайшы іс-әрекет қашан, кім және қай жерде жасалғанын, ол нақты нені білдіргенін және жәбірленушінің шағым берілген адамды қылмыстық жауаптылыққа тарту туралы өтініші расталғанын тексеруге тиіс. Жәбірленушінің ауызша немесе жасырын шағымы іс жүргізуге қабылданбайды.
Шағымда азаматтық талап қоюды қарау туралы өтініш көрсетілген кезде дәлелдеу ауыртпалығы азаматтық талапкерлерге (жеке айыптаушыларға) жүктеледі, олар сотқа мүліктік залал немесе моральдық зиян келтіру туралы тиісті дәлелдемелер ұсынуға тиіс. Сот жеке айыптаушыға, егер ол бұл туралы өтініш білдірсе, азаматтық талап бойынша дәлелдемелер жинауға көмектеседі.
Адамды қылмыстық жауапкершілікке тарту туралы шағымға іс қозғалған адамдардың саны бойынша осы шағымның көшірмелері қоса берілуге тиіс. Жәбірленушінің шағымының көшірмесі әрбір айыпталушыға жеті тәулікке дейінгі мерзімде тапсырылуға (жіберілуге) жатады. Бұл талаптарды орындамау, әдетте, айыпталушының қорғау құқығын айтарлықтай бұзуға әкеледі.
Егер айыптауды бір адамға қатысты бірнеше адам қозғаса, олар бір-біріне тәуелсіз шағым түсіреді. Сонымен бірге, заң бір адамның бірдей әрекеттерінен зардап шеккен адамдарды жалпы шағыммен сотқа жүгінуге шектемейді.
Сот шағымды өз ісіне қабылдаған сәттен бастап оны берген адам судья оған түсіндіруге міндетті тиісті құқықтары бар жеке айыптаушы мәртебесіне ие болады. Бұл туралы хаттама жасалады, оған судья мен шағым берген адам қол қояды.
Бір адамның жеке айыптау бойынша іс қозғауы айыпталушының дәл осындай әрекеттерінен зардап шеккен басқа адамдарға айыптаушы ретінде басталған іс жүргізуге кіруге кедергі болмайды.
Жеке айыптау істері бойынша іс жүргізудің ерекшеліктерінің бірі, егер ол іс қозғалған іс-әрекетке байланысты болса, қарсы айып тағу мүмкіндігі болып табылады. Айыптау және қарсы айыптау бір уақытта шешілуі керек. Бұл жағдайда екі тарап та айыптаушы және айыпталушы ретінде әрекет етеді. Тараптардың бірінің шағымын кері қайтарып алу екінші Тараптың айыптауы бойынша істі қарауға кедергі келтірмейді.
Жеке айыптауды кері қайтарып алу іс бойынша іс жүргізуді міндетті түрде тоқтатуға әкеп соғады. Сол айып бойынша өндірісті қайта қозғауға заңмен жол берілмейді.
Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының Қазақстан Республикасының қылмыстық іс жүргізу кодексіне түсініктемесі
Конституция Заң Кодекс Норматив Жарлық Бұйрық Шешім Қаулы Адвокат Алматы Заңгер Қорғаушы Заң қызметі Құқық қорғау Құқықтық қөмек Заңгерлік кеңсе Азаматтық істері Қылмыстық істері Әкімшілік істері Арбитраж даулары Заңгерлік кеңес Заңгер Адвокаттық кеңсе Қазақстан Қорғаушы Заң компаниясы
