255-бапқа түсініктеме. Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің ҚР ҚК қаруын, оқ-дәрілерін, жарылғыш заттар мен жарылғыш құрылғыларды ұрлау не бопсалау

     1. Атыс қаруын, оның құрамдас бөліктерін, оқ-дәрілерді, жарылғыш заттарды немесе жарылғыш құрылғыларды ұрлау не бопсалау –      

үш жылдан жеті жылға дейін бас бостандығынан айыруға жазаланады.    

2. Жаппай қырып-жою қаруын, сол сияқты жаппай қырып-жою қаруын жасау кезінде пайдаланылуы мүмкін материалдарды немесе жабдықтарды ұрлау не бопсалау, -    

бес жылдан он жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.      

3. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген әрекеттер, егер олар жасалса:      

а) адам өзінің қызметтік жағдайын пайдалана отырып;      

б) бірнеше рет;      

в) өмірге немесе денсаулыққа қауіпті емес зорлық-зомбылықты қолдану арқылы немесе осындай зорлық-зомбылықты қолдану қаупімен;      

г) алдын ала сөз байласу бойынша адамдар тобы, -      

мүлкі тәркіленіп немесе онсыз бес жылдан он екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.      

4. Осы баптың бірінші, екінші немесе үшінші бөліктерінде көзделген әрекеттер, егер олар жасалса:      

а) ұйымдасқан топ;      

б) өмірге немесе денсаулыққа қауіпті зорлық-зомбылықты қолдану арқылы немесе осындай зорлық-зомбылықты қолдану қаупімен;      

в) 2002 жылғы 21 желтоқсандағы № 363-II ҚР Заңына сәйкес алынып тасталды.      

мүлкі тәркіленіп, сегіз жылдан он бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

     Осы нормада көрсетілген қылмыстардың құрамы ҚР ҚК 175-181-баптарында көзделген бөтеннің мүлкін ұрлау немесе бопсалау құрамдарына қатысты арнайы болып табылады.      

Түсіндірме мақалада екі негізгі құрам бар – 1 және 2-бөлім, қылмыс тақырыбы бойынша ерекшеленеді. Осы баптың 3, 4-бөлігінде екі құрамның да біліктілік белгілері бар.      

Қаруды, оқ-дәрілерді, жарылғыш заттар мен жарылғыш құрылғыларды ұрлау немесе бопсалау, біріншіден, заттардың өздері үшін ықтимал қауіпті сипатқа, екіншіден, оларды алып қоюдың заңсыз сипатына және үшіншіден, бұл заттардың қылмыс жасау кезінде пайдаланылуы мүмкін болуына байланысты қоғамдық қауіптіліктің жоғары дәрежесіне ие.      

Қылмыс объектісі-қарудың, құрамдас бөліктердің, жарылғыш заттар мен жарылғыш құрылғылардың реттелген айналымы саласындағы қоғамдық қауіпсіздік. Қосымша объект-біреудің меншігі.      

Қылмыстың мәні - атыс қаруы, оның құрамдас бөліктері, оқ-дәрілер, жарылғыш заттар және жарылғыш құрылғылар (ҚК 251-бабының түсініктемесін қараңыз).      

Қылмыстың объективті жағы қаруды иемденуге бағытталған әрекеттерді жасаумен сипатталады – ұрлау немесе бопсалау.      

Атыс қаруын, оның құрамдас бөліктерін, оқ-дәрілерді, жарылғыш заттарды және жарылғыш құрылғыларды жымқыру деп кінәлінің ұрланғанды иемдену не оны басқа адамға беру, сол сияқты оларды өз қалауы бойынша өзгеше түрде билік ету ниетімен оларды кез келген тәсілмен құқыққа қайшы иемдену түсініледі.      

Егер адам функционалды пайдалануға жарамсыз атыс қаруын, оның құрамдас бөліктерін, оқ-дәрілерді, жарылғыш заттарды немесе жарылғыш құрылғыларды ұрлап әкетсе, олардың сапасына қатысты адасып, олардың жарамды екеніне сенсе, бұл әрекетті атыс қаруын, оның құрамдас бөліктерін, оқ-дәрілерді, жарылғыш заттарды немесе жарылғыш құрылғыларды ұрлауға оқ-дәрі ретінде саралау керек. ҚК 24 және 255-бабы.      

Құрамында жарылғыш заттар (сақтандырғыштар, детонаторлар, жарғыштар және т.б.) бар оқ-дәрілердің құрамдас бөліктері мен бөлшектерін жымқыру ҚК-нің 255-бабы бойынша жарылғыш заттар мен жарылғыш құрылғыларды түпкілікті жымқыру ретінде саралануы тиіс.      

Атыс қаруының құрамдас бөліктері мен жекелеген бөлшектерін жымқыру және атуға жарамды қаруды құрастыру үшін қажетті жетіспейтін заттарды кейіннен дайындау бөтеннің мүлкін жымқыру жиынтығы және ҚК-нің 255 және 252-баптарында қаруды заңсыз дайындау ретінде саралануы тиіс.      

Осы норма бойынша қылмыстық жауапкершілік баптың диспозициясында көрсетілген заттарды мемлекеттік мекемелерден немесе қоғамдық кооперативтік-коммерциялық ұйымдардан, сондай-ақ оларды заңды не заңсыз иеленген жекелеген азаматтардан ұрлаған жағдайда туындайды.      

Атыс қаруын, оның құрамдас бөліктерін, оқ – дәрілерді, жарылғыш заттарды, жарылғыш құрылғыларды ұрлау кінәлілердің өздері немесе басқа адамдар иемдену мақсатында оларды алып қойған және иемденген сәттен бастап, ал бопсалау-қаруды беру бойынша талап қойылған сәттен бастап аяқталды.    

Қылмыстың субъективті жағы тікелей ниет түрінде қасақана кінәмен сипатталады. Кінәлі өзінің қару-жарақ пен сол сияқты заттарды ұрлап немесе бопсалап жатқанын түсінеді және оны қалайды.      

Қылмыс субъектісі-14 жасқа толған есі дұрыс адам.      

255-баптың 2-бөлігі жаппай қырып-жою қаруын, сондай-ақ жаппай қырып-жою қаруын жасау кезінде пайдаланылуы мүмкін материалдарды немесе жабдықтарды ұрлау не бопсалау үшін жауапкершілікті көздейді (ҚК 158-бабына түсініктемені қараңыз).      255-баптың 3-бөлігі, егер олар жасалған болса, ҚК-нің 255-бабының 1 және 2-бөлімдерінде көзделген іс-әрекеттер үшін жауапкершілікті белгілейді: А) адам өзінің қызметтік жағдайын пайдалана отырып;      

б) бірнеше рет;     

в) өмірге және денсаулыққа қауіпті емес зорлық-зомбылықты қолдану арқылы немесе осындай зорлық-зомбылықты қолдану қаупімен;      

г) алдын ала сөз байласу арқылы адамдар тобы.      

Қызметтік жағдайды пайдалану деп мемлекеттік немесе мемлекеттік емес ұйымдарда қызметте тұрған адамның қаруды, оқ-дәрілерді, жарылғыш заттар мен жарылғыш құрылғыларды ұрлауы не бопсалауы түсінілуі тиіс.    

 Олар лауазымды адам да, лауазымды емес адам да болуы мүмкін. Мысалы, мұндай адамдарға қарумен, оқ-дәрілермен, жарылғыш заттармен және жарылғыш құрылғылармен жұмыс істеуге қатысы бар қызметшілерді жатқызуға болады: күзет қызметкерлері, жүргізушілер, аталған заттар сақталатын қоймалардың қызметкерлері.      

ҚР ҚК 175-бабына ескертпенің 3-бөлігіне сәйкес, қаралып отырған қылмыс, егер оның алдында ҚК – нің осы бабында көзделген бір немесе одан да көп қылмыс, сондай-ақ ҚР ҚК 175-181, 248, 260-баптары жасалған болса, бірнеше рет жасалған деп танылады.     

Өмір мен денсаулыққа қауіпті емес зорлық - зомбылық деп денсаулықтың қысқа мерзімді бұзылуына немесе жалпы еңбекке қабілеттілігінің шамалы тұрақты жоғалуына әкеп соқпаған, ұрып-соғу, ұрып-соғу, шектеу немесе бас бостандығынан айыру, денсаулыққа қасақана жеңіл зиян келтіру түрінде көрінетін физикалық зорлық-зомбылық түсініледі.      

Қауіп осындай зорлық-зомбылықты қорқытудан көрінеді.      Қаруды, оқ-дәрілерді, жарылғыш заттар мен жарылғыш құрылғыларды ұрлау не бопсалау, егер оларға осы қылмысты бірлесіп жасау туралы алдын ала уағдаласқан адамдар қатысса, алдын ала сөз байласу арқылы адамдар тобы жасаған деп танылады.      

ҚР ҚК 255-бабының 4-бөлігі ҚК 255-бабының 1, 2, 3-бөлімдерінде көзделген іс-әрекеттер үшін жауапкершілікті көздейді:     

а) ұйымдасқан топ;      

б) өмірге немесе денсаулыққа қауіпті зорлық-зомбылықты қолдану арқылы немесе осындай зорлық-зомбылықты қолдану қаупімен.      

Ұйымдасқан топ жасаған қаруды, оқ-дәрілерді, жарылғыш заттарды және жарылғыш құрылғыларды ұрлау немесе бопсалау деп осы қылмысты бір немесе бірнеше қылмыс жасау үшін алдын ала біріккен адамдардың тұрақты тобының жасағанын түсіну керек (ҚР ҚК 31-бабының 3-бөлігі).      

Өмірге немесе денсаулыққа қауіпті зорлық-зомбылықты жәбірленушінің денсаулығына жеңіл, орташа ауырлықтағы немесе ауыр зиян келтіру деп түсіну керек. Бұл ретте ҚР ҚК 103 және 104-баптары бойынша қосымша біліктілік талап етілмейді.      

Өмір мен денсаулыққа қауіпті зорлық-зомбылықты қолдану қаупі жәбірленушінің өмірі мен денсаулығына зиян келтіру қаупін тудыратын әрекеттерді (жәбірленушіні қорқыту, қарумен қорқыту және т.б.) түсінеді.   

  Аталған заттарды ұрлау және оларды кейіннен алып жүру, сақтау ҚР ҚК 255 және 251-баптарында көзделген қылмыстардың нақты жиынтығын құрайды. Атыс қаруын, оның құрамдас бөліктерін, оқ-дәрілерді, жарылғыш заттар мен жарылғыш құрылғыларды ұрлау не қорқытып алу, сондай-ақ оларды басқа қылмыс жасау мақсатында алып жүру, сақтау, сатып алу және дайындау жағдайларында жасалған іс-әрекет қаруды, оның құрамдас бөліктерін, оқ-дәрілерді, жарылғыш заттар мен жарылғыш құрылғыларды заңсыз ұрлаудың жиынтығы ретінде саралануға тиіс егер бұл үшін жауапкершілік заңда көзделсе (ҚК 24-бабының 1-бөлігі) оларды алып жүру, сақтау, сатып алу немесе өзге де қылмыс жасауға дайындау және дайындау.

Қазақстан Республикасының Еңбек сіңірген қайраткері, заң ғылымдарының докторы, профессор, Қазақстан Ұлттық Жаратылыстану ғылымдары академиясының академигі И. Ш. БОРЧАШВИЛИДІҢ Қазақстан Республикасының Қылмыстық Кодексіне 2007 жылғы түсініктемесі                  

Актінің өзгертілген күні: 02.08.2007 актінің қабылданған күні: 02.08.2007 қабылданған орны: жоқ актіні қабылдаған Орган: 180000000000 әрекет аймағы: 100000000000 норма шығарушы орган берген НҚА тіркеу нөмірі: 167 акт мәртебесі: new құқықтық қатынастар саласы: 028000000000 акт нысаны: COMM Заң күші: 1900 акт тілі: rus

 Конституция Заң Кодекс Норматив Жарлық Бұйрық Шешім Қаулы Адвокат Алматы Заңгер Қорғаушы Заң қызметі Құқық қорғау Құқықтық қөмек Заңгерлік кеңсе Азаматтық істері Қылмыстық істері Әкімшілік істері Арбитраж даулары Заңгерлік кеңес Заңгер Адвокаттық кеңсе Қазақстан Қорғаушы Заң компаниясы