337-1-бапқа түсініктеме. Қоғамдық немесе діни бірлестіктің не өзге де ұйымның қызметін Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексінің ҚР ҚК экстремизмін жүзеге асыруына байланысты олардың қызметіне тыйым салу немесе тарату туралы сот шешімінен кейін ұйымдастыру
1. Оларға қатысты экстремизмді жүзеге асыруға байланысты олардың қызметіне тыйым салу немесе тарату туралы заңды күшіне енген сот шешімі бар қоғамдық немесе өзге де діни бірлестіктің не өзге де ұйымның қызметін ұйымдастыру, -
бір жылға дейінгі кезең үшін үш жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде немесе сотталған адамның жалақысы немесе өзге де табысы мөлшерінде айыппұл салуға не белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан бір жылдан бес жылға дейінгі мерзімге айыруға не алты айға дейінгі мерзімге қамауға алуға не үш жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Оларға қатысты экстремизмді жүзеге асыруға байланысты олардың қызметіне тыйым салу немесе тарату туралы заңды күшіне енген сот шешімі бар қоғамдық немесе діни бірлестіктің немесе өзге де ұйымның қызметіне қатысу, -
екі жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде немесе сотталған адамның он айға дейінгі кезеңдегі жалақысы немесе өзге де табысы мөлшерінде айыппұл салуға не белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан бір жылдан бес жылға дейінгі мерзімге айыруға не төрт айға дейінгі мерзімге қамауға алуға не екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
Ескерту.
Қоғамдық немесе діни бірлестіктің не өздеріне қатысты экстремизмді жүзеге асыруға байланысты олардың қызметіне тыйым салу немесе тарату туралы соттың заңды күшіне енген шешімі бар өзге ұйымның қызметіне қатысуын өз еркімен тоқтатқан адам, егер оның әрекеттерінде қылмыстың өзге құрамы болмаса, қылмыстық жауаптылықтан босатылады.
Бұл қылмыстың қоғамдық қауіптілігі көріністері республиканың мемлекеттілігі мен ұлттық қауіпсіздігінің негіздеріне қауіп төндіретін қоғамдық, діни немесе өзге де ұйымдардың экстремизмді жүзеге асыруы болып табылады.
Қарастырылып отырған қылмыстың объектісі қоғамдық, діни немесе өзге де бірлестіктердің қалыпты қызметі болып табылады.
Сот төрелігі органдарының үкімнің, шешімнің немесе өзге де сот актісінің орындалуын қамтамасыз ету жөніндегі қалыпты қызметі факультативтік объект болып табылады.
Бұл қылмыстың объективті жағы оларға қатысты экстремизмді жүзеге асыруға байланысты олардың қызметіне тыйым салу немесе тарату туралы заңды күшіне енген сот шешімі бар қоғамдық немесе діни бірлестіктің не өзге ұйымның қызметін ұйымдастырудан тұрады.
"Қоғамдық бірлестіктер туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 2-бабына сәйкес Қазақстан Республикасындағы қоғамдық бірлестіктер деп заңдарға қайшы келмейтін ортақ мақсаттарға қол жеткізу үшін ерікті негізде құрылған Саяси партиялар, кәсіптік одақтар және азаматтардың басқа да бірлестіктері танылады. Қоғамдық бірлестіктер коммерциялық емес ұйымдар болып табылады.
"Діни сенім бостандығы және діни бірлестіктер туралы" 1992 жылғы 15 қаңтардағы Қазақстан Республикасы Заңының 7-бабына сәйкес Қазақстан Республикасындағы діни бірлестіктер жергілікті діни бірлестіктер (қауымдар), Діни басқармалар (орталықтар), сондай-ақ діни оқу орындары мен монастырлар деп танылады.
Қазақстан Республикасындағы жергілікті діни бірлестіктер (қауымдар) діни мүдделер мен қажеттіліктерді бірлесіп қанағаттандыру мақсатында құрылған азаматтардың ерікті құралымдары болып табылады.
Діни басқармалар (орталықтар) өздерінің жарғыларына (ережелеріне) сәйкес өздерінің жарғылары (ережелері) негізінде әрекет ететін діни оқу орындарын, монастырларды және өзге де діни бірлестіктерді негіздеуге құқылы.
Республикадан тыс жерлерде басшылық орталықтары бар Қазақстан Республикасындағы діни бірлестіктер, егер бұл ретте Қазақстан Республикасының заңнамасы бұзылмаса және олардың жарғылары (ережелері) Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде тіркелсе, олардың жарғыларын (ережелерін) басшылыққа ала алады.
Оларға қатысты экстремизмді жүзеге асыруға байланысты олардың қызметіне тыйым салу немесе тарату туралы заңды күшіне енген сот шешімі бар қоғамдық, діни немесе өзге де бірлестіктердің қызметін ұйымдастыру деп танылған қоғамдық, діни немесе өзге де бірлестіктердің жұмыс істеуіне бағытталған барлық іс-қимылдардың (оның ішінде басшылық ету, қаржыландыру, адамдарды жалдау) жиынтығын түсіну қажет сот экстремистік.
2005 жылғы 18 ақпандағы "экстремизмге қарсы іс-қимыл туралы" ҚР Заңының 1-бабына сәйкес экстремистік іс-әрекеттер деп экстремистік мақсатта іс-қимылдарды тікелей іске асыру, оның ішінде мұндай іс-әрекеттерді жасауға жария түрде шақыру, насихаттау, үгіт-насихат жүргізу және экстремистік ұйымдардың рәміздерін көпшілік алдында көрсету түсініледі.
Экстремизм-ұйымдастыру және (немесе) жасау:
1) жеке және (немесе) заңды тұлға, Жеке және (немесе) заңды тұлғалар бірлестігі белгіленген тәртіппен экстремистік деп танылған ұйымдардың атынан іс-қимыл жасаса;
2) Жеке және (немесе) заңды тұлға, Жеке және (немесе) заңды тұлғалар бірлестігі мынадай экстремистік мақсаттарды көздейтін іс-қимылдарды:
3) конституциялық құрылысты күштеп өзгерту, Қазақстан Республикасының егемендігін, оның аумағының тұтастығын, қол сұғылмаушылығын және бөлінбейтіндігін бұзу, мемлекеттің ұлттық қауіпсіздігі мен қорғаныс қабілетіне нұқсан келтіру, билікті күштеп басып алу немесе билікті күштеп ұстап қалу, заңсыз әскерилендірілген құралым құру, оған басшылық ету және қатысу, Қарулы бүлікті ұйымдастыру және оған қатысу, әлеуметтік, таптық алауыздықты (саяси экстремизм);
4)нәсілдік, ұлттық және рулық алауыздықты, оның ішінде зорлық-зомбылыққа немесе зорлық-зомбылыққа шақыруға байланысты араздықты (ұлттық экстремизм) қоздыру;
5) діни араздықты немесе алауыздықты, оның ішінде зорлық-зомбылықпен немесе зорлық-зомбылыққа шақырумен байланысты араздықты қоздыру, сондай-ақ азаматтардың қауіпсіздігіне, өміріне, денсаулығына, имандылығына немесе құқықтары мен бостандықтарына (діни экстремизм) қатер төндіретін кез келген діни практиканы қолдану.
Экстремистік ұйым деп экстремизмді жүзеге асыратын және сот экстремистік деп таныған заңды тұлға, Жеке және (немесе) заңды тұлғалардың бірлестігі түсінілуі тиіс.
Осылайша, адамды қылмыстық жауапкершілікке тарту үшін ҚР ҚК 337-1-бабы бойынша қоғамдық немесе діни бірлестіктің не олардың экстремизмді жүзеге асыруына байланысты өзге де ұйымның қызметіне тыйым салу немесе тарату туралы заңды күшіне енген сот шешімінің болуы қажет.
Қылмыстың субъективті жағы тікелей ниет түріндегі кінәнің қасақана түрімен сипатталады. Қаралып отырған қылмыс құрамының субъектісі 16 жасқа толған есі дұрыс, жеке тұлға болып табылады. Айта кету керек, ҚР ҚК 337-1-бабының 1-бөлігі қылмыстық іс-қимылды ұйымдастырушының қылмыстық жауапкершілігін белгілейді.
Түсініктеме берілген баптың 2-бөлімінде оларға қатысты экстремизмді жүзеге асыруға байланысты олардың қызметіне тыйым салу немесе тарату туралы заңды күшіне енген сот шешімі бар қоғамдық немесе діни бірлестіктің немесе өзге де ұйымның қызметіне қатысқаны үшін жауапкершілік көзделген. Сонымен қатар, заң экстремистік қоғамдық немесе діни бірлестіктердің немесе басқа ұйымдардың қызметіне осындай қатысу дәрежесі бойынша "қатысуды" бөліспейді. Мұндай қатысу деп адамның осы баптың 1-бөлімінде көрсетілген әрекеттерді тікелей орындауы түсініледі.
Оларға қатысты экстремизмді жүзеге асыруға байланысты олардың қызметіне тыйым салу немесе тарату туралы заңды күшіне енген сот шешімі бар қоғамдық немесе діни бірлестіктің немесе өзге де ұйымның қызметіне қатысу себептері (оның ұйымы сияқты) әртүрлі: идеологиялық, саяси, нәсілдік, ұлттық, рулық, әлеуметтік, таптық алауыздықты қоздыру (саяси экстремизм).
ҚР ҚК 337-1-бабының 2-бөлігі бойынша саралау үшін жалпы белгілерден басқа, қылмыс субъектісінде қоғамдық немесе діни бірлестік немесе өзге де ұйым қызметіне қатысушы сияқты оларға қатысты экстремизмді жүзеге асыруға байланысты олардың қызметіне тыйым салу немесе жою туралы заңды күшіне енген сот шешімі бар қосымша белгі болуға тиіс.
Қылмыс қылмыстық әрекеттер басталған сәттен бастап аяқталды деп саналады.
337-1-баптың ескертпесіне сәйкес, қоғамдық немесе діни бірлестіктің не өздеріне қатысты экстремизмді жүзеге асыруға байланысты олардың қызметіне тыйым салу немесе тарату туралы заңды күшіне енген сот шешімі бар өзге ұйымның қызметіне қатысуын өз еркімен тоқтатқан адам, егер оның әрекеттерінде қылмыстың өзге құрамы болмаса, қылмыстық жауаптылықтан босатылады.
Қазақстан Республикасының Еңбек сіңірген қайраткері, заң ғылымдарының докторы, профессор, Қазақстан Ұлттық Жаратылыстану ғылымдары академиясының академигі И. Ш. БОРЧАШВИЛИДІҢ Қазақстан Республикасының Қылмыстық Кодексіне 2007 жылғы түсініктемесі
Актінің өзгертілген күні: 02.08.2007 актінің қабылданған күні: 02.08.2007 қабылданған орны: жоқ актіні қабылдаған Орган: 180000000000 әрекет аймағы: 100000000000 норма шығарушы орган берген НҚА тіркеу нөмірі: 167 акт мәртебесі: new құқықтық қатынастар саласы: 028000000000 акт нысаны: COMM Заң күші: 1900 акт тілі: rus
Конституция Заң Кодекс Норматив Жарлық Бұйрық Шешім Қаулы Адвокат Алматы Заңгер Қорғаушы Заң қызметі Құқық қорғау Құқықтық қөмек Заңгерлік кеңсе Азаматтық істері Қылмыстық істері Әкімшілік істері Арбитраж даулары Заңгерлік кеңес Заңгер Адвокаттық кеңсе Қазақстан Қорғаушы Заң компаниясы
