Қазақстан Республикасы Азаматтық кодексінің жаңа 29-тарауындағы мүліктік жалдау (жалға алу) шарты 2-параграфының баптарына түсініктеме
Мүліктік жалдау (жалдау) шартының тарихи тамыры.
Мүліктік жалдау (жалдау) шарты құқық тарихындағы ең көне шарттардың бірі болып табылады және XII кесте заңдарынан да белгілі. Бұл келісім қазіргі әлемде - кодификацияланған құқық елдерінде де, ағылшын-американдық құқық елдерінде де өте танымал.
Бұрынғы социалистік елдерде, соның ішінде Қазақ КСР-де мүліктік жалдау шарты белгілі бір қоғамдық маңызға ие болды. ҚазКСР Азаматтық кодексінде 16 баптан тұратын 28-тарау мүліктік жалдау шартына арналды. Қайта құру кезеңінде КСРО мен Қазақ КСР-нің жалдау және жалдау қатынастары туралы заңдары өтпелі кезеңнің маңызды заңдары ретінде әзірленді және қолданылды.
2.1. "Мүліктік жалдау (жалға алу)"АК 29-тарауының құрылымы. Азаматтық кодексті әзірлеушілердің алдында көптеген ғасырлар бойы әлемдік тәжірибеде сыналған мүліктік жалдау шартының классикалық ережелерінің және нарыққа қатысушылар арасындағы қатынастардың дамуы мен күрделенуіне байланысты пайда болған осы Шарттың жаңа ережелерінің оңтайлы үйлесімін табу міндеті тұрды.
Мүліктік жалдау (жалдау) шартын реттейтін Азаматтық Кодекстің 29-тарауы 60 баптан тұратын 6 абзацтан тұрады: § 1 шарттың жалпы ережелеріне арналған, § § 2-5 шарттың жекелеген түрлері мен объектілеріне, соның ішінде лизингке, кәсіпорындарды жалға алуға, ғимараттар мен құрылыстарды жалға алуға, Көлік құралдарын жалға алуға және жалға алуға арналған.
МК 540-баптың 3-тармағындағы мүлікті уақытша пайдалануға ақыға беруге байланысты шарттардың өзге де түрлерін айқындау мүмкіндігін тікелей белгілейді. (Мысалы, концессияны мүліктік жалдаудың (жалға алудың) ерекше түрі ретінде қарастыруға болады).
Азаматтардың тұрғын үйді жалдауы АК-нің 30-тарауына бөлінген, ал тұрғын үйді және оның жекелеген түрлерін азаматтық құқықтық қатынастардың басқа субъектілерімен жалдау АК-нің 29-тарауының реттелуіне жатады.
2.2. Шарттың атауы.
Тарихи тұрғыдан алғанда, мүліктік жалдау шартына қатысты "жалдау" термині жиі қолданылады. Сонымен қатар, заңнамада бұл терминдер арасында ешқашан нақты айырмашылық болған емес. Олардың арасындағы айырмашылықтар филологиялық сипатта болады және белгілі бір атауды сол немесе басқа атауға қолдану, заңды мәні бойынша, келісімшарт құқықтық әдет-ғұрыппен анықталады. Мысалы, жерді немесе бизнесті жалдауға қатысты "жалдау" термині тұрақты қолданылады; тұрғын емес ғимараттар мен құрылыстар үшін - жалдау да, жалдау да; тұрғын үй үшін - жалдау. Жұмыс тобының Шарттың атауын талқылау кезінде негізгі термин ретінде тарихи басымдықты "мүліктік жалдау" терминін және оның синонимі ретінде "жалдау" терминін қолдану туралы шешім қабылданды.
Бұдан басқа, дәстүрлер (мысалы, жалға алу шарты үшін) немесе басқа да ерекше себептер (мысалы, лизинг шартына қатысты лизинг туралы халықаралық конвенцияның болуы) болған кезде мүліктік жалдау шартының қандай да бір түрі үшін осы шарттардың түрлік ерекшеліктерін ескеретін мүліктік жалдау шартының түрлік атауларын пайдалану туралы шешім қабылданды.
Конституция Заң Кодекс Норматив Жарлық Бұйрық Шешім Қаулы Адвокат Алматы Заңгер Қорғаушы Заң қызметі Құқық қорғау Құқықтық қөмек Заңгерлік кеңсе Азаматтық істері Қылмыстық істері Әкімшілік істері Арбитраж даулары Заңгерлік кеңес Заңгер Адвокаттық кеңсе Қазақстан Қорғаушы Заң компаниясы
Түсініктеме Қазақ мемлекеттік заң университетінің Жеке құқық ғылыми-зерттеу орталығының ғылыми-практикалық зерттеулер бағдарламасы аясында дайындалды.
Қазақстан Республикасы Азаматтық кодексінің жобасын дайындау жөніндегі жұмыс тобының жетекшісі Қазақстан Республикасы Ғылым Академиясының корреспондент-мүшесі, профессор М. К. Сүлейменов
Басшының орынбасары профессор Басин Ю. г.
