101-бапқа түсініктеме. Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің ҚР ҚК абайсызда қайтыс болуы
1. Абайсызда өлім жасау, -
үш жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге немесе сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Абайсызда екі және одан да көп адамға өлім келтіру, -
бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
Абайсызда өлім-жітімнің қоғамдық қаупі өрескел тәртіпсіздікпен, күнделікті өмірдегі қалыпты Ережелерді бұзумен, кінәлі адамның немқұрайлылығымен, немқұрайлылығымен көрінеді.
ҚР Қылмыстық кодексінің абайсызда өлімі кісі өлтіру деп саналмайды. ҚР ҚК 101-бабында неғұрлым кең ұғымды қолдану қандай да бір қауіпсіздік ережелерін бұзған кезде (Егер Кодексте арнайы норма болмаса) кінәлі адамның өмірін абайсызда өмірінен айыру жағдайында осы нормамен еркін жұмыс істеуге мүмкіндік береді.
Бұл қылмыстың объектісі-адамның өмірі.
Қылмыстың объективті жағы-белгілі бір сақтық ережелерін бұзатын және нәтижесінде басқа адамға өлім әкелетін әрекеттер немесе әрекетсіздік. Бұл ретте жәбірленушіге өлім жасау әрекетінің салдары кінәлінің іс-әрекетімен байланысты болуға тиіс.
Егер жәбірленушінің қандай да бір затқа (тас, шекара және т.б.) соққысы мен соққысынан құлау нәтижесінде оның өлімі орын алса, онда кінәлі адамның денсаулығына ауыр зиян келтіру және жәбірленушінің өмірінен айыру ниеті болмаған жағдайда, кінәлі адам абайсызда өлімге әкеп соқтырғаны үшін жауап береді.
Қылмыс жәбірленуші қайтыс болған сәттен бастап аяқталды деп танылады.
Қылмыстың субъективті жағы кінәні абайсыздық түрінде болжайды: менмендік пен немқұрайлылық. Менмендікпен өлім-жітім адамның өз әрекеттерінің (әрекетсіздігінің) нәтижесінде қоғамдық қауіпті зардаптардың (өлімнің) туындау мүмкіндігін алдын ала білгенін білдіреді, бірақ оған жеткілікті негіздер болмаса, бұл салдардың алдын алуға жеңіл-желпі сенді.
Қылмыстық менмендіктің салдарынан абайсызда өлімге әкеп соқтыруды жанама ниетпен өлтіруден ажырату керек, егер кінәлі адам өлімнің басталу мүмкіндігін болжай отырып, өз әрекетінің осындай салдарының басталуына саналы түрде жол берсе немесе бұл салдарға немқұрайлы қараса.
Немқұрайлылықпен өлім әкелген кезде, адам оның әрекеттерінің (әрекетсіздігінің) нәтижесінде пайда болу мүмкіндігін алдын-ала білмейді, дегенмен тиісті мұқият және алдын-ала ойластырылған жағдайда бұл салдарларды болжауға тура келді және болжай алды. Қылмыстық немқұрайлылық түріндегі абайсызда өлім-жітімді адам істің мән-жайларын түсінбеген және өзінің іс-әрекетінің (әрекетсіздігінің) қоғамдық қауіптілігін түсіне алмаған не қоғамдық қауіпті салдарлардың туындау мүмкіндігін алдын ала білмеген және істің мән-жайлары бойынша оларды болжауға тиіс емес немесе болжай алмайтын кездейсоқ өлім-жітімнен ажырату керек. Жәбірленушінің қайтыс болуы түріндегі зардаптардың туындау мүмкіндігін іс-әрекет жасау кезінде алдын ала болжаған адам осы зардаптардың жеткілікті негізде алдын алуға сенген не өзінің психофизиологиялық қасиеттерінің экстремалды жағдайлардың талаптарына немесе жүйке-психологиялық шамадан тыс жүктемелерге сәйкес келмеуіне байланысты олардың алдын ала алмаған жағдайларды да кінәсіз өлім-жітім ретінде мойындау керек (ҚР ҚК 23-бабы).
Қылмыстық Кодекстің 101 — бабын қолдану үшін қылмыстық нәтижеге-басқа адамның өліміне қатысты абайсыз кінәнің болуын анықтау қажет.
ҚК-нің 101-бабының 2-бөлігі екі және одан да көп адамға абайсызда өлім келтіргені үшін жауапкершілікті көздейді. 2-бөлім бойынша кінәлінің іс-әрекетін саралау үшін кемінде екі адамның қаза болуы қажет (мысалы, бұзақылықтан өрт кезінде бірнеше адам, оның жетекшісінің кінәсінен туристер тобы және т.б.).
Субъект-16 жасқа толған, есі дұрыс жеке тұлға
Баптарда көзделген қылмыстарды жасау процесінде абайсызда өмірден айыру 103, 113, 114, 117-121, 125-127, ҚР ҚК аталған қылмыс түрлерінің құрамымен және ҚК 101-бабы бойынша қосымша біліктілікті талап етпейді.
Қазақстан Республикасының Еңбек сіңірген қайраткері, заң ғылымдарының докторы, профессор, Қазақстан Ұлттық Жаратылыстану ғылымдары академиясының академигі И. Ш. БОРЧАШВИЛИДІҢ Қазақстан Республикасының Қылмыстық Кодексіне 2007 жылғы түсініктемесі
Актінің өзгертілген күні: 02.08.2007 актінің қабылданған күні: 02.08.2007 қабылданған орны: жоқ актіні қабылдаған Орган: 180000000000 әрекет аймағы: 100000000000 норма шығарушы орган берген НҚА тіркеу нөмірі: 167 акт мәртебесі: new құқықтық қатынастар саласы: 028000000000 акт нысаны: COMM Заң күші: 1900 акт тілі: rus
Конституция Заң Кодекс Норматив Жарлық Бұйрық Шешім Қаулы Адвокат Алматы Заңгер Қорғаушы Заң қызметі Құқық қорғау Құқықтық қөмек Заңгерлік кеңсе Азаматтық істері Қылмыстық істері Әкімшілік істері Арбитраж даулары Заңгерлік кеңес Заңгер Адвокаттық кеңсе Қазақстан Қорғаушы Заң компаниясы
