475-бапқа түсініктеме. Қазақстан Республикасы қылмыстық процестік кодексі үкімінің орындалуын кейінге қалдыру
Адамды қоғамдық жұмыстарға, түзеу жұмыстарына тартуға, бас бостандығын шектеуге немесе бас бостандығынан айыруға соттау туралы үкімді орындау мынадай негіздердің бірі болған кезде кейінге қалдырылуы мүмкін:
1) жазасын өтеуге кедергі келтіретін сотталған адамның ауыр сырқаты - ол сауығып кеткенге дейін;
2) Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің 74 – бабында көзделген тәртіппен сотталған адамның жүктілігі немесе сотталған әйелдің жас балалары болған кезде және жас балаларды жалғыз тәрбиелеп отырған еркектерге қатысты;
3) жазаны дереу өтеу өрт немесе өзге де дүлей зілзалаға, отбасының жалғыз еңбекке қабілетті мүшесінің ауыр сырқаттануына немесе қайтыс болуына немесе басқа да төтенше жағдайларға байланысты сотталған немесе оның отбасы үшін – сот белгілеген, бірақ алты айдан аспайтын мерзімге, ал 76-баптың екінші бөлігінде көрсетілген адамдарға қатысты ауыр зардаптарға әкеп соғуы мүмкін Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексі-үш айдан аспайды.
Сот үкімі бойынша сотталғаннан өндіріп алуға жататын айыппұлды, өзге де сомаларды төлеу, егер оны дереу төлеу сотталушы үшін мүмкін болмаса, алты айға дейінгі мерзімге кейінге қалдырылуы немесе бөліп төленуі мүмкін.
Үкімді орындауды кейінге қалдыру туралы мәселені, егер үкімді қаулы ету кезінде сот шешпесе, үкімді қаулы еткен сот немесе қызмет ауданында үкім сотталушының, оның заңды өкілінің, жақын туыстарының, қорғаушының өтініші бойынша не үкімді орындау жүктелген прокурордың немесе органның ұсынуы бойынша орындалуға келтірілетін сот шешеді.
Қосымша жаза бөлігінде үкімнің орындалуын кейінге қалдыруға жол берілмейді.
1.Әдетте, заңды күшіне енген кезде сот үкімі дереу орындалуға әкеп соғады. Алайда, адамгершілік себептерге байланысты заң сотқа, сондай-ақ қорғаушы тараптың, прокурордың тиісті өтініштері болған кезде заңда көрсетілген негіздер бойынша жазаның орындалуын кейінге қалдыруға рұқсат береді. Үкім шығарған сот осы мәселелерді талқылауға үкім шығарумен байланысты мәселелерді шешкен кезде кіреді. Осылайша, үкімді кейінге қалдыру сот үкім шығарған кезде де мүмкін.
2.Сот оларды орындау кезінде кейінге қалдыруы мүмкін жазалардың тізбесі толық болып табылады. Алайда, бұл басқа жағдайларды қамтуы мүмкін үкімді кейінге қалдыруға негіз болатын жағдайлардың тізімі туралы айтуға болмайды.
Заңға сәйкес жазаны орындауды кейінге қалдыру сотталған адамның ауыр сырқаттану жағдайларын қоспағанда, нақты мерзімге сот үкімімен белгіленеді. Соттың кейінге қалдыруды қолдануы жасалған қылмыстың сипаты мен қоғамдық қауіптілік дәрежесіне және сотталған адамның жеке қасиеттеріне (оның жынысына, жүктілігінің жай-күйіне, асырауындағы жас балалардың болуына және т.б.) байланысты болады.
Мәселен, сотталған адамның ауыр ауруын емдеу мекемесі құжатпен куәландыруы және сотталған адам толық сауығып кеткенге дейін оның жазасын өтеу мүмкін .стігін көрсетуі тиіс. Сот дәрігерлік құжаттың негізділігін тексеруге құқылы.
Емдеу мекемесінің құжаттамалық растамасы үкімді орындау кезінде сотталған әйелдің жүктілік жағдайына қатысты қажет. Сондай-ақ, сотталушының шынымен де оның асырауындағы жас балалары бар екендігі туралы мәліметтер құжатталуы керек. Мұндай жағдайларда, заңға сәйкес, сотталған жүкті әйелдер мен он төрт жасқа дейінгі баласы бар әйелдер, жеке адамға қарсы ауыр және аса ауыр қылмыстары үшін бес жылдан астам мерзімге бас бостандығынан айыруға сотталғандардан басқа, сот жазаны өтеуді тиісінше бір жылға дейінгі мерзімге немесе бала он төрт жасқа толғанға дейін кейінге қалдыруы мүмкін. Егер сотталған жас баладан бас тартса немесе баланы тәрбиелеуден жалтаруды жалғастырса немесе жазасын өтеу кейінге қалдырылған сотталған адамға бақылауды жүзеге асыратын орган шығарған екі рет жазбаша ескертуден кейін қоғамдық тәртіпті бұзса, сот осы органның ұсынуы бойынша жазаны өтеуді кейінге қалдырудың күшін жоя алады және сотталған адамды жазасын өтеу үшін жазасын өтеу орнына жібере алады. сот үкіміне сәйкес тағайындалған. Бала он төрт жасқа толғаннан кейін немесе ол қайтыс болған жағдайда не жүктілігі үзілген жағдайда сот сотталғанның мінез-құлқына байланысты оны жазасын өтеуден босатуы немесе тағайындалған жазаны неғұрлым жеңіл жаза түрімен алмастыруы немесе сотталғанды жазасын өтеу үшін тиісті мекемеге жіберу туралы шешім қабылдауы мүмкін. Егер жазасын өтеуді кейінге қалдыру кезеңінде сотталған адам жаңа қылмыс жасаса, сот оған үкімдер жиынтығы бойынша жаза тағайындайды.
3.Үкімді орындауды кейінге қалдырудың негізі ретінде заң төтенше жағдайларға байланысты жазаны өтеуді кейінге қалдыруды атайды. Заңға сәйкес ауырлығы аз және орташа қылмыс жасағаны үшін сотталған адам, егер оны өтеу өрт немесе дүлей зілзала, ауыр ауру немесе отбасының жалғыз еңбекке қабілетті мүшесінің қайтыс болуы немесе басқа да төтенше жағдайлар салдарынан сотталған немесе оның отбасы үшін аса ауыр зардаптарға әкеп соғуы мүмкін болса, жазадан босатылуы мүмкін. Ауыр немесе аса ауыр қылмысы үшін бас бостандығынан айыруға сотталған адамға сот осындай негіздер болған кезде жазасын өтеуді кейінге қалдыруы мүмкін, бірақ үш айға дейінгі мерзімге.
4.Заңға сәйкес сотталған адам айыппұлды үкім заңды күшіне енгеннен кейін бір айдан кешіктірмей төлеуге міндетті. Егер сотталған адамның біржолғы айыппұл төлеу мүмкіндігі болмаса, сотталған адамның өтінішхаты бойынша төлемді алты айға дейінгі мерзімге кейінге қалдыруға немесе бөліп-бөліп төлеуге жол беріледі. Кейінге қалдыру кезінде айыппұл сот белгілеген мерзім толық басталған кезде төленеді, ал бөліп төлеу кезінде сот көздеген мерзім ішінде бөліктермен енгізіледі.
Кейінге қалдыруды қолдануға негіз болған мән-жайлар жойылғаннан кейін үкім дереу орындалуы тиіс. Сот үкімнің орындалуын кейінге қалдыру барысын бақылауға және оны белгіленген мерзімдер өткеннен кейін орындауға міндетті.
Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының Қазақстан Республикасының қылмыстық іс жүргізу кодексіне түсініктемесі
Конституция Заң Кодекс Норматив Жарлық Бұйрық Шешім Қаулы Адвокат Алматы Заңгер Қорғаушы Заң қызметі Құқық қорғау Құқықтық қөмек Заңгерлік кеңсе Азаматтық істері Қылмыстық істері Әкімшілік істері Арбитраж даулары Заңгерлік кеңес Заңгер Адвокаттық кеңсе Қазақстан Қорғаушы Заң компаниясы
