106-бапқа түсініктемелер. Мемлекеттік баж төлеуден босату. Қазақстан Республикасы Азаматтық іс жүргізу кодексінің мемлекеттік бажын төлеуді кейінге қалдыру

1. Талапкерді сотқа берілетін талап қоюдың мемлекеттік бажын төлеуден босату "салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы" Қазақстан Республикасының Кодексінде (Салық кодексі) көзделген негіздер бойынша жүзеге асырылады.2. Осы Кодекстің 54 және 55-баптарында аталған адамдар өздері қойған талап-арыздан бас тартқан жағдайда, осы талап-арыз мүдделеріне орай берілген талапкер, егер ол талап-арызды қарауды талап етсе және мемлекеттік баж төлеуден босатылмаса, мемлекеттік бажды сот белгілеген мерзімде жалпы тәртіппен төлеуге міндетті. Бұл жағдайда сот істі қарауды кейінге қалдырады.Мемлекеттік баж төленбеген жағдайда талап арыз қараусыз қалдырылады және талапкерге қайтарылады. Соттың ұйғарымына апелляциялық сатыдағы сотқа шағым жасалуы, наразылық білдірілуі мүмкін, оның шешімі түпкілікті болып табылады.3. Азамат Берген тұтынушылардың құқықтарын қорғау туралы талап-арыздар бойынша сот мемлекеттік бажды төлеуден тиісті шешім қабылданғанға дейін кейінге қалдыруды жүргізеді, ол туралы ұйғарым шығарылады. Анықтама шағымдануға және наразылық білдіруге жатпайды. Ұйғарыммен келіспеу туралы дәлелдер апелляциялық шағымға енгізілуі мүмкін. Сот шешім қабылдаған кезде пайдасына шешім шығарылмаған Тарапқа мемлекеттік баж төлеуге байланысты шығыстарды береді.

1. Мемлекеттік бажды төлеуден босату Салық кодексінің 541-бабында тікелей көзделген жағдайларда ғана мүмкін болады. Бұл тізім қойылатын талаптардың белгілі бір санатына және адамдардың белгілі бір санатына қолданылады. Бұл тізім толық болып табылады.Мемлекеттік бажды төлеуден босату тек заңның тікелей көрсетілуіне байланысты мүмкін болғандықтан, бұл туралы арнайы ұйғарым шығару талап етілмейді.Судьяға талап арызды (шағымды) қабылдау кезінде талап қоюшыны мемлекеттік баж төлеуден босататын Салық кодексінің 541-бабында санамаланған негіздердің болуын, сондай-ақ басқа адамдардың немесе мемлекеттің құқықтары мен заңмен қорғалатын мүдделерін қорғау үшін сотқа арызбен жүгінген адамдардың заңдарға сәйкес осындай талап қою құқығының болуын тексеру міндеті жүктеледі.Талап арыз, оған талапкерді оны төлеуден босатуды көздейтін негіздер болмаған кезде мемлекеттік баждың төленгенін растайтын құжат қоса берілмеген, АІЖК-нің 152-бабына сәйкес қайтарылуға жатады.Сот практикасында мемлекеттік бажды төлеуден босату мәселелерін реттейтін заң нормаларының жекелеген ережелерін қолдану бөлігінде мәселелер туындайды.Мысалы, Салық кодексінің 541-бабы 1-тармағының 4) тармақшасына сәйкес соттарда алимент өндіріп алу туралы талап-арыздар бойынша талапкерлер мемлекеттік баж төлеуден босатылады.Алайда кейбір соттар материалдық заңның осы нормасын дұрыс түсіндірмейді, кәмелетке толмағандардың аналары жауапкерлер болып табылатын азаматтық істерді қарау кезінде не әке болуды белгілеу және баланы күтіп-бағуға алимент өндіріп алу туралы бір мезгілде талаптары бар талап арыздар өндіріске қабылданады және мемлекеттік баж төлемей шешім шығарумен қаралады, ал алимент өндіріп алу туралы талап бойынша талапкерлер ғана мемлекеттік баж төлеуден заңмен босатылады.Салық кодексінің 541-бабы 1-тармағының 4) тармақшасында келтірілген ережені біркелкі және дұрыс қолдану мақсатында соттар түсіндіруді басшылыққа алуы тиіс, Жоғарғы Соттың 1971 жылғы 30 қыркүйектегі № 7 "әке болуды анықтау және әке болуды тану фактісі туралы істер бойынша сот практикасы туралы" нормативтік қаулысының деректері бойынша әке болуды анықтау туралы талап арыз оны сотқа берген кезде және талап арызда алимент өндіріп алу туралы мәселе қойылған жағдайда мемлекеттік бажмен төленуге тиіс.Сол сияқты, алимент мөлшерін азайту немесе ұлғайту туралы талап-арыздар бойынша, оларды қанағаттандыру туралы шешім шығарған кезде, алимент өндіріп алу туралы алғашқы талап-арыздан алимент мөлшерін азайту немесе ұлғайту туралы талапты ажырату қажет.

2. Талап қоюды қарауды талап ететін және мемлекеттік бажды төлеуден босатылмаған жеке және заңды тұлғалар, АІЖК-нің 55, 56-баптарында аталған адамдар өз мүдделері үшін қойған талап қоюдан бас тартқан жағдайда, мемлекеттік бажды жалпы тәртіппен төлеуге міндетті. Егер мұндай жағдай істі қарау кезінде туындаса, талап қойған адамның, сондай-ақ талапкердің өзі әлемдік қорытынды жасау құқығынан басқа (АІЖК-нің 55-бабы) бірдей іс жүргізу құқықтары мен міндеттерін пайдаланатынын ескере отырып, соттар АІЖК-нің 152-бабының және 277-бабы 1-тармағының 4) тармақшасының ережелерін басшылыққа алуы тиіс2. Талап қоюды қарауды талап ететін және мемлекеттік бажды төлеуден босатылмаған жеке және заңды тұлғалар, АІЖК-нің 55, 56-баптарында аталған адамдар өз мүдделері үшін қойған талап қоюдан бас тартқан жағдайда, мемлекеттік бажды жалпы тәртіппен төлеуге міндетті. Егер мұндай жағдай істі қарау кезінде туындаса, талап қойған адамның, сондай-ақ талапкердөзі әлемдік қорытынды жасау құқығынсқа (АІЖК-нің 55-бабы) бірдей іс жүргізу құқықтары мен міндеттерін пайдаланатынын ескере отырып, соттІЖК-нің 152-бабының және 277-бабы 1-тармағының 4) тармақшасының ережелерін басшылыққа алуы тиіс.3. 2004 ж2004 жылғы 13 желтоқсанға дейін соттар АІЖК-нің 104-бабының екінші бөлігіне сәйкес тараптардың мүліктік жағдайын негізге ала отырып, бір немесе екі тарапты мемлекет кірісіне өндіріп алынатын мемлекеттік бажды төлеуден босатуға құқылы болды.Түсініктеме берілген бапқа сәйкес, азамат Берген тұтынушылардың құқықтарын қорғау туралы талап-арыздар бойынша сот мемлекеттік бажды төлеуден тиісті шешім қабылданғанға дейін кейінге қалдыруды жүргізеді, ол туралы ұйғарым шығарылады. Анықтама шағымдануға және наразылық білдіруге жатпайды. Ұйғарыммен келіспеу туралы дәлелдер апелляциялық шағымға енгізілуі мүмкін. Сот шешім қабылдаған кезде пайдасына шешім шығарылмаған Тарапқа мемлекеттік баж төлеуге байланысты шығыстарды береді.Көріп отырғаныңыздай, қолданыстағы АІЖК мемлекеттік бажды төлеуден кейінге қалдыруды сот бұл туралы

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ЖОҒАРҒЫ СОТЫНЫҢ КІТАПХАНАСЫ

Астана, 2016 жыл

УДК 347 (574)  

К 63

ISBN 978-601-236-042-4

 Конституция Заң Кодекс Норматив Жарлық Бұйрық Шешім Қаулы Адвокат Алматы Заңгер Қорғаушы Заң қызметі Құқық қорғау Құқықтық қөмек Заңгерлік кеңсе Азаматтық істері Қылмыстық істері Әкімшілік істері Арбитраж даулары Заңгерлік кеңес Заңгер Адвокаттық кеңсе Қазақстан Қорғаушы  Заң компаниясы