65-бапқа түсініктеме. Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексі толық серіктестігінің істерін жүргізу
Толық серіктестікте қатысушылардың жалпы жиналысы атынан жоғары басқару органы және серіктестіктің қызметін ағымдағы басқаруды жүзеге асыратын, оның атынан шарттар жасасатын, мүлікке билік ететін және т. б. атқарушы орган бар.
Жалпы жиналыста, егер құрылтай шартында қатысушыларға тиесілі дауыстарды айқындаудың өзге тәртібі белгіленбесе, толық серіктестіктің әрбір қатысушысының бір дауысы болады (және осыған байланысты толық серіктестіктің табиғаты кооперативке жақындайды). Осылайша, құрылтай шартында қатысушылардың серіктестіктің жарғылық капиталындағы және мүлкіндегі үлестерінің мөлшеріне пропорционалды дауыс саны, сондай-ақ қатысушылардың қалауы бойынша кез келген өзге ереже болуы көзделуі мүмкін.
Егер құрылтай шартында шешім көпшілік дауыспен қабылдануы мүмкін жағдайлар тікелей көзделмесе, әрбір қатысушыда бір дауыстың болуы туралы негізгі Ережемен толық серіктестік қызметінің ішкі мәселелерін шешуде барлық қатысушылардың бірауыздан келісуі туралы ереженің пайда болуы байланысты. Азаматтық кодекс серіктестіктің қарым-қатынасын ішкі және сыртқы деп нақты ажыратпаса да, ішкі қатынастар деп диспозитивті нормалармен реттелетін істерді жүргізу, Шешім қабылдау тәртібі, пайданы бөлу және шығындарды жабуға қатысу және т.б. қатынастарды түсіну қажет. Сыртқы қатынастарға серіктестіктің өкілдігі бойынша қатынастар және серіктестіктің оның контрагенттері алдындағы міндеттемелері бойынша жауапкершілікке байланысты қатынастар кіруі керек, олар Азаматтық кодексте, әдетте, императивті түрде анықталған (осы баптың 63-бабы мен 2 және 4-тармақтарын және оларға түсініктемелерді қараңыз).
Заңды тұлғаның атынан құжаттарға қол қою құқығы бірінші басшыға және оның кейбір орынбасарларына, сондай-ақ егер іс бухгалтерлік, банктік және басқа да осыған ұқсас құжаттарға қатысты болса, бас бухгалтерге тиесілі. Барлық басқа тұлғалар заңды тұлғаның атынан тек сенімхат бойынша әрекет етуге құқылы. Осыған сүйене отырып, МК толық серіктестікті басқаруды оның органдары жүзеге асырады деп көздейді. Серіктестіктің басқару органдарының түрлері, құрылу тәртібі мен құзыреті Азаматтық кодекстің ережелері, басқа да заңнамалық актілер негізінде құрылтай құжаттарында айқындалады.
Толық серіктестікті басқару Осы баптың 1-тармағының да, АК 60-бабының да талаптарын ескере отырып жүзеге асырылады.
Толық серіктестіктің қарыздары бойынша оның мүлкі жеткіліксіз болған кезде қатысушылар өздерінің барлық мүліктерімен ортақ жауаптылықта болғандықтан, егер қатысушылардың біреуінің қызметі серіктестікке зиян келтірсе, ол оның қатысушыларына да зиян келтіруі мүмкін. Мұндай қызметтің бір түрі-серіктестікке ұқсас қызметті жүзеге асыру арқылы бәсекелестік құру. Толық серіктестікке қатысушылардың мүліктік құқықтарын қорғау үшін АК серіктестіктің осы түріне қатысушыларға, Егер осы мәмілелерді жасауға қалған қатысушылардың келісімі алынбаса, серіктестік қызметінің нысанасын құрайтын мәмілелермен өз атынан және өз мүддесі үшін немесе үшінші тұлғалардың мүддесі үшін біртекті мәмілелер жасауға тыйым салады. Осы ереже бұзылған жағдайда, толық серіктестік өз таңдауы бойынша мұндай қатысушыдан залалдарды өтеуді немесе осындай мәмілелер бойынша сатып алынған барлық пайданы беруді талап етуге құқылы. Соңғы құрал келтірілген залалдың мөлшерін дәлелдеу мүмкін болмаған жағдайда қолданылатын сияқты.
Көрсетілген жағдайдан басқа, толық серіктестікке қатысушыларға келтірілген залалдарды басқа тәсілдермен, атап айтқанда серіктестіктің істерін оның атқарушы органы дұрыс жүргізбеу арқылы да келтіруге болады. Толық серіктестікті басқару органдары мен оның лауазымды адамдары тарапынан теріс қылықтардың алдын алу үшін МК өз істерін жүргізу тапсырылған серіктестік органдарын барлық қатысушыларға олардың талап етуі бойынша өз қызметі туралы толық ақпарат беруге міндеттейді.
Толық серіктестікке қатысушылар тиісті өкілеттіктерсіз оның атынан іс жүргізу мүмкіндігінен айырылады. Алайда, кейбір жағдайларда қатысушылар серіктестікке пайда әкелетін оларды жасауға өкілеттігі жоқ мәмілелер жасай алады. Егер олардың іс-әрекеттерін барлық басқа қатысушылар мақұлдамаса, олар өз іс-әрекеттерінің арқасында серіктестік өздері шеккен шығыстардан асатын мүлікті үнемдегенін немесе тиісінше сатып алғанын дәлелдей отырып, серіктестіктен өздері жасаған шығыстарды өтеуді талап етуге құқылы.
Алайда, бұл мақала тиісті өкілеттіксіз қатысушы жасаған мәміленің күші бар ма деген сұраққа жауап бермейді. Бұл жағдайда Азаматтық Кодекстің 165-бабының өкілеттігі жоқ өкілдік туралы ережесі қолданылатыны анық.
Конституция Заң Кодекс Норматив Жарлық Бұйрық Шешім Қаулы Адвокат Алматы Заңгер Қорғаушы Заң қызметі Құқық қорғау Құқықтық қөмек Заңгерлік кеңсе Азаматтық істері Қылмыстық істері Әкімшілік істері Арбитраж даулары Заңгерлік кеңес Заңгер Адвокаттық кеңсе Қазақстан Қорғаушы Заң компаниясы
Түсініктеме Қазақ мемлекеттік заң университетінің Жеке құқық ғылыми-зерттеу орталығының ғылыми-практикалық зерттеулер бағдарламасы аясында дайындалды.
Қазақстан Республикасы Азаматтық кодексінің жобасын дайындау жөніндегі жұмыс тобының жетекшісі Қазақстан Республикасы Ғылым Академиясының корреспондент-мүшесі, профессор М. К. Сүлейменов
Басшының орынбасары профессор Басин Ю. г.
