Жаза тағайындау ауырлататын жағдайды негізсіз мойындау әділ жаза тағайындауға әсер етті
Алматы қаласының қылмыстық істер жөніндегі мамандандырылған ауданаралық сотының 2011 жылғы 30 маусымдағы Үкімімен бұрын сотталмаған у.Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің (бұдан әрі – ҚК) 96-бабының 1-бөлігі бойынша 13 жылға бас бостандығынан айырылды, ҚК 175-бабының 2-бөлігінің "б" тармағы бойынша 3 жылға бас бостандығынан айырылды. ҚК-нің 58-бабының 3-бөлігі негізінде тағайындалған жазаларды ішінара қосу арқылы мүлкі тәркіленіп, қатаң режимдегі түзеу колониясында жазасын өтей отырып, 14 жылға бас бостандығынан айыру тағайындалды. Сотталған адамға жаза мерзімі 2011 жылғы 5 сәуірден бастап есептелген. Сотталған у. жәбірленушілердің пайдасына материалдық залал өндірілді: Ш. - 210 000 теңге, А. - 2 045 476 теңге. Сотталған У. - Дан мемлекет кірісіне 22 555 теңге сомасында мемлекеттік баж өндірілді. Сот үкімімен У.кісі өлтіруге, яғни А. - ның заңсыз қасақана өліміне, сондай-ақ басқа біреудің мүлкін бірнеше рет жасырын ұрлауға кінәлі деп танылды. Іс апелляциялық тәртіпте қаралмады. Өтінішхатта сотталған у.кінәсінің дәлелденгеніне және өзінің іс-әрекеттерінің саралануына дау айтпай, сот үкімде адамның қайтыс болуы түріндегі ауыр зардаптардың қылмыспен келтірілу фактісін оның жауапкершілігін ауырлататын мән-жай деп заңсыз танығанын көрсетеді. Бұл жағдай ҚК-нің 96-бабы 1-бөлігінің біліктілік белгісі болып табылатындығына және ауырлататын мән-жай ретінде қайта есепке алынбайтындығына түрткі болады. Жеңілдететін мән-жайлардың болуын және ҚК-нің 54-бабында көзделген ауырлататын мән-жайлардың болмауын ескере отырып, сот актісін қайта қарауды сұрайды.
Жаза тағайындау ауырлататын жағдайды негізсіз мойындау әділ жаза тағайындауға әсер етті
Сотталған адамның өзі сотталған қылмыстық әрекеттерді жасағаны үшін кінәсінің дәлелденгені туралы сот қорытындылары сот отырысында жан-жақты, толық және объективті зерттелген дәлелдемелерге негізделген, істің нақты мән-жайларына сәйкес келеді және сотталғандардың өздері дауласпайды. Сотталған адамның кінәсін растайтын дәлелдемелер қылмыстық іс жүргізу заңында белгіленген тәртіппен алынды, анық, жол берілетін және жиынтығында қылмыстық істі шешу үшін жеткілікті болып табылады. Үкімде оларға тиісті баға берілді. Сот үкіміндегі у. әрекеттерінің біліктілігі істің нақты мән-жайларына сәйкес келеді. Сонымен бірге сотталған адамның адам өлімі түріндегі ауыр зардаптарды қылмыспен келтіру фактісін жауапкершілікті және жазаны ауырлататын мән-жай деп заңсыз тану туралы өтінішхатының дәлелдері негізді болып табылады. ҚК-нің 52-бабының 3-бөлігіне сәйкес кінәлінің жеке басы мен мінез-құлқы туралы өзге де деректермен қатар жауапкершілік пен жазаны жеңілдететін және ауырлататын мән-жайлар жаза тағайындау кезінде ескеріледі. Қылмыстық жауаптылық пен жазаны ауырлататын мән-жайлардың тізбесі ҚК-нің 54-бабының 1-бөлігінде бекітілген және толық болып табылады. Аталған баптың екінші бөлігінде, егер аталған тізбеде келтірілген мән-жай Қылмыстық кодекстің Ерекше бөлігінің тиісті бабында қылмыстық құқық бұзушылықтың белгісі ретінде көзделсе, ол жауапкершілік пен жазаны ауырлататын мән-жай ретінде қайта есепке алынбайды деп ұйғарылған. Үкімде жазаға әсер ететін мән-жайлар туралы қорытындыларды дәлелдей отырып, сот сотталушының өз кінәсін мойындауын және У. - ның бұрын қылмыстық жауапкершілікке тартылмағанын жауапкершілік пен жазаны жеңілдететін мән-жайлар ретінде ескеретінін көрсетті. Сонымен бірге, сот жауапкершілік пен жазаны ауырлататын мән-жай ретінде қылмыс ретінде адамның өлімі түрінде ауыр зардаптар келтіруді мойындады. Сонымен қатар, У. сотталған қасақана кісі өлтіру кезінде адамның өлімі түріндегі ауыр зардаптар осы қылмыстық құқық бұзушылық құрамының объективті жағының элементі болып табылады, сондықтан жауапкершілік пен жазаны ауырлататын мән-жай ретінде ескерілмейді. Ауырлататын мән-жайды негізсіз тану у. - ның әділ жазаны тағайындауына әсер етті, ал оның сот үкімінде болуы жеңілдететін мән-жайлардың жиынтығымен қатар қылмыстық заңның 6-бабының сотталғандарға жасаған әрекеттеріне кері күші туралы қолданылуына кедергі келтіреді.
Осылайша, ҚК-нің 55-бабы 2-бөлігінің 1, 3-тармақтарына сәйкес жасалған қылмыстың белгісі ретінде көзделмеген жеңілдететін мән-жай болған және ауырлататын мән-жайлар болмаған кезде ауырлығы орташа қылмыс жасағаны үшін жазаның мерзімі немесе мөлшері жартысынан аспауға тиіс, ал аса ауыр қылмыс жасаған кезде барынша қатаң мерзімнің немесе мөлшердің төрттен үшінен аспауға тиіс Қылмыстық кодекстің Ерекше бөлігінің тиісті бабында көзделген жаза түрі. ҚК-нің 96-бабының 1-бөлігінде алты жылдан он бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыру түріндегі жаза көзделген. ҚК-нің 175-бабы 2-бөлігінің "б" тармағында бес жылға дейін бас бостандығынан айыру жазасы көзделген. Сот үкімімен ҚК-нің 96-бабының 1-бөлігі бойынша сотталғанға 13 жыл бас бостандығынан айыру, яғни ең жоғарғы мерзімнің төрттен үшінен астамы, ҚК - нің 175-бабы 2-бөлігінің "б" тармағы бойынша-3 жыл бас бостандығынан айыру, яғни баптың санкциясында көзделген бас бостандығынан айырудың ең жоғарғы мерзімінің жартысынан астамы түрінде жаза тағайындалды. Соттың жаза тағайындау кезінде жауапкершілік пен жазаны ауырлататын мән-жайды заңсыз мойындауында көрсетілген заң талаптарын бұзуы сотталған у-ны ҚК-нің 55-бабы 2-бөлігі 1,3-тармақтарының талаптарын ескере отырып, ҚК-нің 6-бабы тәртібімен жазаны қайта қарау құқығынан айырды және оның жағдайын нашарлатты. Жоғарыда айтылғандардың негізінде сот үкімімен танылған "адамның өлімі түріндегі ауыр зардаптарды қылмыспен келтірудің" ауырлататын жауапкершілігі мен жазасын алқа алып тастайды.
Бұдан басқа, 2015 жылғы 1 қаңтардан бастап ҚК-нің 6-бабының талаптарына сәйкес жаңа қылмыстық заңның қолданысқа енгізілуіне байланысты ҚК-нің 55-бабы 2-бөлігінің 1,3-тармақтарында көзделген қағидалар бойынша тағайындалған жаза төмендетілуге жатады. Жоғарыда айтылғандардың негізінде Жоғарғы Соттың қылмыстық істер жөніндегі сот алқасы В. - ға қатысты бірінші сатыдағы соттың үкімін өзгертті және үкімнен ауырлататын жауапкершілік пен жазаны - "қылмыстың адам өлімі түрінде ауыр зардаптар келтіруін"алып тастады. ҚК-нің 55-бабы 2-бөлігінің 1,3-тармағына сәйкес ү - нің 96 - бабының 1-бөлігі бойынша-11 жасқа дейін 3 бас бостандығынан айыруға дейін, ҚК-нің 175-бабы 2-бөлігінің "б" тармағы бойынша-2 жылға дейін 6 бас бостандығынан айыруға дейін тағайындалған жаза азайтылды. ҚК-нің 175-бабы 2-бөлігінің "б" тармағы бойынша мүлікті тәркілеу түрінде қосымша жаза тағайындаудың күші жойылды. ҚК-нің 58-бабының 3-бөлігінің негізінде жазаларды ішінара қосу жолымен қылмыстық-атқару жүйесі мекемесінде барынша қауіпсіздікті өтей отырып, 12 жыл 6 ай бас бостандығынан айыруды өтеуге Ұ.түпкілікті тағайындалды. Қалған бөлігінде сот үкімі өзгеріссіз қалдырылды, сотталған у. - ның өтініші қанағаттандырылды.
Назар аударыңыз!
«Заң және Құқық» адвокаттық кеңсесі, бұл құжаттың жалпылама екендігіне және нақты сіздің жағдайыңыздың талаптарына сәйкес келмеуі мүмкіндігіне көңіл бөлуіңізді сұрайды. Біздің заңгерлер сіздің нақты жағдайыңызға сәйкес келетін кез келген құқықтық құжатты әзірлеп көмектесуге дайын.
Қосымша ақпарат алу үшін Заңгер/Адвокат телефонына хабарласуыңызға болады: +7 (708) 971-78-58; +7 (700) 978 5755, +7 (700) 978 5085.
Адвокат Алматы Заңгер Қорғаушы Заң қызметі Құқық қорғау Құқықтық қөмек Заңгерлік кеңсе Азаматтық істері Қылмыстық істері Әкімшілік істері Арбитраж даулары Заңгерлік кеңес Заңгер Адвокаттық кеңсе Қазақстан Қорғаушы Заң компаниясы
