Ерлі-зайыптылардың бірлескен меншігіндегі жылжымайтын мүліктегі борышкердің үлесін бөлу туралы және жылжымайтын мүліктің нарықтық құнын айқындау үшін бағалаушыны тартпау жөніндегі өтінішпен сотқа жүгінбеу бойынша; берешекті өндіріп алу және даулы қаулының күшін жою туралы қосылған атқарушылық іс жүргізуді тоқтату жөніндегі әрекеттерді заңсыз деп тану

Іс жүргізу құқығының нормалары бұзылған.

04.04.2023 ж. №6001-22-00-6ап/2073

Талапкер: Ж. Г.

Жауапкер: "А"ЧСИ

Мүдделі тұлғалар: Ж. А., "F" АҚ (бұдан әрі-Банк), К. А.

Даудың мәні: ерлі-зайыптылардың бірлескен меншігіндегі жылжымайтын мүліктегі борышкер Ж.А. үлесін бөлу туралы және жылжымайтын мүліктің нарықтық құнын айқындау үшін бағалаушыны тартпау жөніндегі арызбен сотқа жүгінбеу бойынша әрекетсіздікті заңсыз деп тану туралы; берешекті өндіріп алу және даулы қаулының күшін жою туралы қосылған атқарушылық іс жүргізуді тоқтату жөніндегі әрекеттерді заңсыз деп тану туралы.

Талапкердің кассациялық шағымы бойынша қайта қарау.

ФАБУЛА:

27.12.2019 жылы Орал қаласының № 2 сотының шешімімен Ж. А. - дан Банктің пайдасына 6 407 503 теңге мөлшерінде берешек өндірілді. 17.02.2020 жылы "А" ТЖК қаулысымен осы сот шешімі бойынша атқарушылық іс жүргізу (ЖК) қозғалды.

28.04.2020 жылы осы соттың шешімімен Қ.А., Ж. А. - дан Банктің пайдасына 4 629 811 теңге мөлшерінде берешек, мемлекеттік бажды төлеу бойынша шығыстар әрқайсысынан 69 447 теңге өндірілді. 11.08.2020 жылы "А" ТЖК ЖК қозғалды.

19.08.2020 жылы ТЖК қаулысымен борышкер Ж. А. тіркелген кепіл пәтерге тыйым салынды.

10.02.2022 жылы екі атқарушылық өндіріс бір өндіріске біріктірілді.

10.02.2022 жылы борышкер Ж.А. мен Сатып алушы К. ф. арасында борышкердің өзін-өзі сату үшін тыйым салынған мүлкінің құны туралы келісім жасалды. ТЖК сатып алу-сату шарты жасалды, оған сәйкес Ж. А. сатып алушы 11 173 430 теңгеге кепіл пәтерін сатып алды. Сатып алушы ақшалай қаражатты ТЖК бақылау шотына енгізді және Өндіріп алушының шотына берешекті өтеу шотына аударылды.

10.02.2022 жылы ТЖК қаулысымен ЖК тоқтатылды.

Талапкер пәтердің ерлі-зайыптылардың бірлескен мүлкі болып табылатындығына түрткі болды. Оның ортақ мүліктегі үлесі анықталмаған және бөлінбеген.ЧСИ даулы пәтердің нарықтық құнын анықтаған жоқ. Банк ЖК бойынша өндіріп алушы бола отырып, "Атқарушылық іс жүргізу және сот орындаушыларының мәртебесі туралы" Қазақстан Республикасы Заңының (бұдан әрі - заң) 68-бабы 5-тармағының талаптарын бұза отырып, даулы келісімнің тарабы болып табылмады. Сондай-ақ, ЧСИ артықшылықты сатып алу құқығын бұза отырып, үлесті сатып алуды ұсынбады. Келісім мен сатып алу-сату шарты бір уақытта жасалады.

Сот актілері:

1-ші саты: ұйғарыммен талап арыз АӨК-нің 138-бабы екінші бөлігінің 11) тармақшасының негізінде қайтарылды (іс әкімшілік сот ісін жүргізу тәртібімен қарауға жатпайды).

Апелляция: анықтама өзгеріссіз қалды.

Кассация: сот актілері жойылды.

Қорытындылар: бірінші сатыдағы сот талапкер мәлімдеген талаптар сот орындаушысы өткізген мүліктің тиесілілігіне байланысты екенін көрсетті, осы дау азаматтық сот ісін жүргізу тәртібімен талап қою ісін жүргізу қағидалары бойынша қаралуға тиіс. Шын мәнінде, талапкер Ж.г. сатылған мүліктің тиесілілігіне байланысты құқық туралы талап арыз берді.

Апелляциялық саты соттың қорытындыларымен келісіп, Ж. г. келісіммен танысқанын көрсетті.

Сондай-ақ ЖК материалдарында 10.02.2022 жылғы "А" ТЖК-не жолданған Ж.Ж. өтініші бар, ол Ж. А. - ның жұбайына тыйым салынған мүлікті сатуға келісім береді және Ж. А. - ның 11.02.2022 жылғы даулы кепіл пәтерін бағасы үшін және оның қалауы бойынша шарттармен сатуға нотариалды куәландырылған келісім береді.

АӨК-нің 138-бабы екінші бөлігінің 15) тармақшасына сәйкес, егер сот талап қоюға өткізіп алған мерзімді қалпына келтіруден бас тартса, сот талап қоюды қайтару туралы ұйғарым шығарады.

АІЖК-нің 126-бабының екінші бөлігіне сәйкес, егер олар сот дәлелді деп таныған себептер бойынша өткізілмесе, осы Кодексте белгіленген мерзімдерді сот қалпына келтіре алады.

Талапкер Ж. г. сотқа талап қоюдың өткізіп алған мерзімін қалпына келтіру үшін дәлелді себептерді сотқа берген жоқ. Ол бұзылған құқық туралы 2022 жылдың ақпанында білді. Ал талапкер сотқа 23.06.2022 жылы СМАС-қа, яғни ТЖК іс-әрекеттеріне шағымдану мерзімі өткеннен кейін талап арызбен жүгінді.

Алқа жергілікті соттардың қорытындыларын дәрменсіз деп санады.

АПК-нің 3, 5 және 9-баптарының мағынасынан жария-құқықтық қатынастар құқық субъектілері арасында қатысушылардың біреуінің өздерінің басқа билік өкілеттіктеріне қатысты іске асырылуына байланысты туындайды.

Бұл ретте әкімшілік сот ісін жүргізудің мәні әкімшілік актілер және әкімшілік әрекеттер (әрекетсіздік) болып табылады.

Жоғарыда көрсетілген іс жүргізу заңнамасының нормаларын талдауға сүйене отырып, ТЖК-нің әрекетімен (әрекетсіздігімен) Ж. Ж. құқықтары, бостандықтары мен заңды мүдделері қозғалған.

Сонымен қатар, сотқа талап қою үшін өткізіп алған іс жүргізу мерзімін қалпына келтіру және оны өткізіп алуына байланысты талап қоюды қайтару туралы мәселені шешу бірінші сатыдағы соттың құзыреті болып табылады, бұл мәселе апелляциялық сатыдағы соттың өкілеттіктеріне жатпайды.

Апелляциялық сатыдағы сот осындай негіз бойынша талапты қайтарып, өз өкілеттігінен асып, өзіне бағынбаған мәселені шешті.

Жергілікті соттар іс үшін маңызы бар мән-жайларды жан-жақты, толық және объективті анықтауға жеткілікті шаралар қабылдаған жоқ, материалдық және іс жүргізу құқығының нормалары дұрыс қолданылмады.

Аталған бұзушылықтар істі соттың өзге құрамындағы бірінші сатыдағы сотқа жаңа қарауға жібере отырып, даулы ұйғарымдардың күшін жоюға әкеп соқты.

 

 

 Назар аударыңыз!  

«Заң және Құқық» адвокаттық кеңсесі, бұл құжаттың жалпылама екендігіне және нақты сіздің жағдайыңыздың талаптарына сәйкес келмеуі мүмкіндігіне көңіл бөлуіңізді сұрайды. Біздің заңгерлер сіздің нақты жағдайыңызға сәйкес келетін кез келген құқықтық құжатты әзірлеп көмектесуге дайын.  

Қосымша ақпарат алу үшін Заңгер/Адвокат телефонына хабарласуыңызға болады: +7 (708) 971-78-58; +7 (700) 978 5755, +7 (700) 978 5085.    

Адвокат Алматы Заңгер Қорғаушы Заң қызметі Құқық қорғау Құқықтық қөмек Заңгерлік кеңсе Азаматтық істері Қылмыстық істері Әкімшілік істері Арбитраж даулары Заңгерлік кеңес Заңгер Адвокаттық кеңсе Қазақстан Қорғаушы  Заң компаниясы